Paulus roept de gemeente van Efeze op met een passivum divinum: ‘Word vervuld met de Geest.’ Dat betekent dat je altijd genoeg hebt aan de Heere Jezus. Doe alles wat ermee in strijd is. Leef in liefde met elkaar. Dank God altijd voor wie Hij is, voor alles. En richt je voortdurend, met diepe eerbied en ontzag en vreze, op de Heere Jezus. Hoe meer je op Hem gericht bent, hoe meer de Geest van Hem kwijt kan in jouw leven. Vervuld worden met de Geest heeft met je gedrag te maken. Ook met de onderlinge verhoudingen. Het heeft ook alles te maken met die grondhouding van leven uit genade, in dankbaarheid tegenover de Heere. En die grondhouding van genade heeft alles te maken met de focus op de Heere Jezus Christus. 

… maar word vervuld met de Geest

Geliefden in de Heere Jezus Christus, het is geen optie, maar een opdracht: word vervuld met de Heilige Geest. Paulus schrijft dat in deze brief. En het geldt ook voor ons. Het is de wil van God, kennelijk, dat wij allen vervuld worden met de Heilige Geest. Een wonderlijke opdracht.

Wonderlijk ook omdat het in een passieve vorm staat. Als we iemand een opdracht geven, doen we dat in een actieve vorm: doe dit, je mag dit niet, je moet dat doen. Maar: word vervuld. Het komt vaker voor in de Bijbel. Een speciale naam hebben we ervoor: een passivum divinum. Een lijdende vorm, waarin God het doet. Als die melaatse man bij Jezus komt en zegt: Als U wilt, dan kunt U mij reinigen. Ik wil het. Word gereinigd. Word gesterkt in de Geest. Word vernieuwd in uw denken. En hier: word vervuld. Dat hoef je dus niet zelf te doen. Paulus schrijft niet: vul jezelf met de Heilige Geest. Dat zou niet kunnen. Maar het blijft wel een opdracht. Laat je vervullen met de Heilige Geest.

Zit je daar wel op te wachten? Verlang je daarnaar? Meer van de Heere God in jouw leven? Dat kán! Het is een opdracht. Word vervuld. Vol is vol, dan kan er niets meer bij. Verlangt u daar naar? Het enige wat je nodig hebt om vervuld te worden met de Heilige Geest is een leeg hart. Dat je je lege glas voor de Heere neerzet. Dat Hij met de emmer van Zijn genade Zijn Geest uitstort in je hart. Dan vloeit mijn mond steeds over van Uw eer. Zullen we samen dat lege hart voor de Heere neerzetten? Laat u vervullen! Word vervuld met de Heilige Geest.

Maar misschien is er aarzeling. Aan de ene kant verlangen, dorst. Om Jezus te leren kennen. Aan de andere kant, ja, wie ben ik? En wat betekent dat? Wat gebeurt er dan? Welke consequenties heeft dat? Een soort aarzeling of weerstand. Herken je dat ook? Dat dubbele. Waar ligt dat aan? En wat is er aan te doen? Want als het een opdracht is, moeten we weten wat de Heere bedoelt. Wat Hij vraagt. Het is Zijn werk. Hij is de enige die het kan doen. Maar het gaat niet buiten de mens om. Er gaat wel iets gebeuren als de Heilige Geest ons vervuld. Nou daar wil ik eenvoudig vier dingen over zeggen.

1. Gedrag

Niet op een wettische manier: dit moet wel en dit mag niet. Maar Paulus roept op om te leven in hun denken, handelen: in overeenstemming met de Heilige Geest. Dat hoofdstuk wat we gelezen hebben, dat begint in Efeze 4. Bedroef de Heilige Geest niet! Wees navolgers van God. Laat niemand u verleiden met inhoudsloze woorden. Onreine gedachten, hebzucht en zelfs dwaze praat kunnen een blokkade vormen voor het werk van de Heilige Geest. Dat moet je wegdoen. Je moet het er zelfs niet over hebben, zegt Paulus. Laat het onder u niet genoemd worden. Om deze dingen komt de toorn van God over de kinderen van de ongehoorzaamheid. Zo kun je het Koninkrijk van God niet binnengaan. Dat zijn scherpe woorden. En kennelijk was het nodig, ook voor die gemeente. Vinger op de zere plek. Dat kan niet meer, dat mag niet meer, dat werd gezegd.

Je zou haast zeggen, als een dominee dat vandaag de dag zou zeggen: wat denkt die man wel niet van ons? Zo scherp is de apostel Paulus. Het gaat om iets anders. Wat eronder ligt: bedroef de Heilige Geest van God niet. Door deze dingen (onreinheid, op seksueel gebied, maar ook iets als hebzucht, altijd maar bezig zijn met geld en met je bezittingen, en ook roddel en dwaze praat, wat uit je mond komt) dat heeft alles te maken met de Heilige Geest. Je zou bijna zeggen: daar kan de Heilige Geest niet wonen, in zo’n huis. Dan vlucht Hij weg. Dan wordt Hij bedroefd. Hoe kan je vervuld worden met de Geest als je de zonden nog vasthoudt? Dat is niet te combineren, dat is water en vuur. Doe het weg. Word vervuld met de Heilige Geest. Heeft te maken met een heilige levenswandel: toewijding en gehoorzamen.

De opdracht, word vervuld met de Geest, betekent dus dat alles wat ermee in strijd is, alle zonde, wegdoen. En ja, dan ontbrandt er een strijd in het hart van een christen. Tussen water en vuur, tussen vlees en geest. Wat kan het soms botsen, moeilijk zijn om toegewijd aan de Heere te leven. Alles weg te doen wat Hem verhindert. En wat is het dan mooi he, dat die opdracht tot heiliging, ook een belofte is. Word vervuld met de Heilige Geest.

Word niet dronken van wijn. Dat dachten ze, de heidenen, als je teveel dronk dat je dan openstond voor de invloed van de goden. Nou, dat is ook wel zo ja. Als je teveel op hebt, ben je onder invloed. Welke machten en krachten hebben dan toegang tot je hart. Ja, dan ga je praten als je teveel op hebt. Maar als je later van je vrienden hoort wat je gezegd hebt, schaam je je naar. Toch? Ik hoop dat niemand dat herkent hier, maar ik zie sommige jongeren glimlachen. Word niet dronken van wijn, zegt de apostel. Het voelt misschien wel goed. Maar het doet zoveel schade. En in een adem: word vervuld met de Geest. Het is het een of het ander. Het heeft alles te maken met je gedrag. Als de strijd ontbrandt in je leven – dat doet de Geest – door Jezus, die zich als een slachtoffer heeft overgegeven, als een aangename geur voor God. De liefde voor Jezus drijft het kwaad van de zonde uit het hart en het leven van de christen. Laat je vervullen met de Geest, dat is het beste middel in de geestelijke strijd.

2. Onderlinge verhoudingen

Maar, die vervulling met de Geest heeft niet alleen met ons doen en laten te maken, als ik een stapje verder ga, dan gaat het hier om de onderlinge verhoudingen. Bedroef de Heilige Geest niet. Als de apostel dat zegt, zegt hij er in een adem bij: laat alle bitterheid, woede, toorn, geschreeuw, laster van u weggenomen worden. En wees voor elkaar vriendelijk, barmhartig en vergeef elkaar. Dus je kunt de Heilige Geest bij wijze van spreken ook blokkeren door niet in de goede verhouding te staan tot de naaste, in het bijzonder in de gemeente van Christus. Het gaat niet om het individuele leven alleen, maar de gemeente is de tempel van de Heilige Geest. We moeten elkaar niet dwars zitten of veroordelen, maar bemoedigen en helpen.

Daarom staat er in een adem na de tekst dat we moeten spreken. Ja, spreken. Niet allemaal door elkaar heen praten. Maar spreek onder elkaar met psalmen, lofzangen en geestelijke liederen. Zing voor de Heere en loof Hem in uw hart. En dank Hem voor alle dingen. Wees elkaar onderdanig. In de oude Statenvertaling stond wat letterlijker: sprekende, zingende, psalmende, dankende, onderdanig zijnde. Zo praten wij niet meer. Dat zijn tegenwoordige deelwoorden. Om het uit te leggen: fietsende, springende, lopende. Dat ben je aan het doen. Een uitdrukking: al doende leert men. Je bent er mee bezig. Word vervuld met de Geest door met elkaar te spreken, door met elkaar te zingen, door met elkaar God te loven, of te psalmen (vroeger was dat een werkwoord). En door te danken. Ook nog door elkaar onderdanig te zijn in de vreze Gods.

Zie je nou, dat het alles te maken heeft met je houding tegenover je naaste. De eenheid van de gemeente van Christus. Zijn er mensen in Dordt, vervuld met de Geest? Leeft en bloeit deze gemeente? Gaat er een goed getuigenis uit van deze gemeente? Christenen die graag een goed woord spreken over de Heere? Wat is dat mooi. Als het niet zo is, is het wel een spiegel. Dan gaat er misschien heel veel energie verloren aan debatten, strijd en twist. Hoeft nog niet eens spuigaten uit te lopen, maar als er verdeeldheid is (en geen eenheid) dan wordt de Geest bedroefd. Bedroef de Geest niet door ruzie te maken, maar wees veel meer eensgezind. Word vervuld met de Geest. Sprekende onder elkaar. Zingende, psalmende! Als een koor, in eensgezindheid. In dat ene lied, tot eer van God.

Wil je vervuld worden met de Heilige Geest? Dat is het werk van God! Maar je kunt wel samen gaan zingen. Is het niet waar? Herken je dat ook in je eigen leven? Soms wat teneergeslagen door omstandigheden, door ongeloof, als je er niet meer doorheen ziet, je hoort een lied, door de radio, een lofzang, of je bent in de kerk en je zingt samen. Herken je dat, dat je hart soms opgetild wordt? Opnieuw op God gericht. Wat is dat mooi! Wat zijn de psalmen en geestelijke liederen middelen om vol te raken van God. Om vervuld te worden van de Geest. Samen zingen. Dat helpt. Het is zo bemoedigend. Maar dan moet je wel samen kunnen zingen. Moet er niets tussen liggen.

Daarom is dat vijfde deelwoord: elkander onderdanig zijnde in de vreze Gods… Word vervuld met de Geest door elkaar onderdanig te zijn in de vreze God. Dan komt er een heel stuk over het huwelijk (dat ga ik nu niet behandelen), hoe verhoud je je als man en vrouw tot elkaar? En dan komt er een stukje over het gezin. En dan komt er een stukje over het werk en de dienaren (Efeze 6). En als je helemaal doorleest, in hoofdstuk 6, loopt het uit nadat gedeelte over de slaven en heren, in vers 10: word gesterkt in de Heere. Eigenlijk pakt de apostel daar de draad weer op. Voorts mijn broeders, word gesterkt in de Heere. Vervuld worden met de Geest heeft te maken met hoe je met elkaar omgaat als man en vrouw, hoe het gaat in het gezin, weet je van elkaar dat je erop aan kunt, hoe is het op je werk, is er vrede in je hart? Word vervuld met de Heilige Geest. Alle zonden wegdoen, dat is een strijd. Let ook in het bijzonder op de onderlinge verhoudingen. Want als jij de Heilige Geest bedroeft in het hart van de ander, die de Geest heeft ontvangen, kan je zelf niet vol worden van diezelfde Geest. Let op de onderlinge verhoudingen. De duivel ligt op de loer om twist en onenigheid en ruzie te zaaien. We moeten waakzaam zijn. Word vervuld met de Heilige Geest.

3. Grondhouding

En dat heeft alles te maken met onze grondhouding. Die verhouding met de naaste komt niet zomaar uit de lucht vallen, dat komt ergens vandaan. Als je de ander onderdanig kunt zijn (of, zoals elders staat, de ander beter kunt vinden), dat is een hele kunst. De ander uitnemender achten dan jezelf, nou, ga er maar aan staan. We vinden vaak onszelf wel goed. We vergelijken onszelf met een ander: dan zeggen we, het valt met mij wel mee. Of, daar kan ik niet aan tippen. Dat hoeft ook niet. Zij is zij, jij bent jij. Geef elkaar een plek. De plek die God aan de ander en jou gegeven heeft.

Dankende (in de oude Statenvertaling) God en de Vader. Dank altijd voor alle dingen, God en de Vader, in de naam van onze Heere Jezus Christus. Een grondhouding van dankbaarheid. Dat staat tegenover die weegschaal, van dat altijd maar vergelijken. Zij is beter dan ik. Hij brengt het er slechter van af. Nee. Dankende.

Wanneer ga je danken? Als je weet dat alles, alles genade is. Dat je niets verdiend hebt. Niks anders dan de toorn van God over de zonde. Maar terwijl je niets verdiend hebt, toch zoveel van de Heere ontvangen hebt. Vergeving, genade en het eeuwige leven. En zoveel alledaagse zegeningen die je op de koop toe erbij krijgt – als je het Koninkrijk van God mag zoeken, die je toegeworpen worden.

Daarom staat er: dankende altijd, voor alle dingen. Ik vond het moeilijk bij de voorbereiding dat dit er stond. Want ik heb ook weleens gepreekt over 1 Thessalonicenzen 5, want daar staat: ‘Dankt God in alles.’ En in een mooie dankdagpreek zeg je dan: er staat gelukkig ‘in’ alles, niet ‘voor’ alles. Er zijn dingen waar je niet voor kunt danken. Ziekte, onheil, verdriet: daar kan je God niet voor danken. Daarom staat er ‘dank God in alles’. Maar ik had nooit beseft wat hier staat!

Dankende altijd voor alle dingen. Hoe zit dat? Dat kan God toch niet vragen? Als je iets moeilijks in gedachten neemt – voor jezelf of een ander – hoe kan je danken? Altijd danken, altijd? Is dat de opdracht? Is dat niet teveel gevraagd. Misschien moeten we het anders lezen. Er zijn wel dingen waar je om moet bidden maar waar je niet per se voor kunt danken. Maar altijd voor het geheel. Hoe moeilijk of zwaar ook. In tijden van ziekte, rouw; of als je verbijsterd afvraagt, waarom leidt U mijn leven zo, waarom is er zoveel gebrokenheid? Dat je dan toch omhoog kijkt en zegt: dank U wel, dank U dat U er bent, dat U mij kent. En dat U ondanks al mijn vragen toch de leiding in mijn leven houdt. Voor alle dingen. Dat is voor het totaalplaatje, als ik het zo mag zeggen. Een christen heeft altijd reden om God te danken voor het geheel – voor Christus; voor Zijn steun en nabijheid, hoe moeilijk de weg ook gaat. Een grondhouding van dankbaarheid.

Wil je vervuld worden met de Geest? Dat kan! Vanmorgen kan dat. Wil je het wel? Of aarzel je nog? Als je vervuld wilt worden met de Heilige Geest, vraagt God maar een ding: dat lege glas, dat lege hart. Heere, ik heb niets, ik kan niets, ik heb het ook niet verdiend. Maar ik kan U niet missen. Uw liefde. Uw genade. Ook voor mij… En Heere, dank U wel, altijd, voor alles. Voor wie U bent in de Heere Jezus Christus.

4. Focus op Christus

En zo dalen we steeds dieper af. Het heeft met je gedrag te maken (1) – water en vuur, vlees en geest. Ook met de onderlinge verhoudingen (2) – waar liefde woont, gebiedt de Heer de zegen, daar woont Hij zelf. Het heeft ook alles te maken met die grondhouding van leven uit genade (3), in dankbaarheid tegenover de Heere. En die grondhouding van genade heeft alles te maken met de focus op de Heere Jezus Christus. Het staat er wel drie keer: word vervuld met de Geest. Sprekende, zingende, psalmende. En dan erbij: zing voor de Heere! Loof Hem in uw hart. In de naam van onze Heere Jezus Christus. En dan nog een keer: wees elkaar onderdanig in de vreze Gods. Sommige bijbelvertalingen (dat ligt aan de handschriften, we weten dat niet zeker in de details) hebben: in de vreze van de Heere Jezus Christus. Elkander onderdanig zijnde in de vreze van Christus. De Nieuwe Bijbelvertaling [NBV21] heeft, ik vind dat wel mooi: Aanvaard elkaars gezag uit eerbied voor Christus. Zing voor de Heere! Dank God in de naam van Heere, de Heere Jezus. En wees elkaar onderdanig uit eerbied voor de Heere. Uit eerbied voor Christus. Het gaat niet om de ander, of om jou; het gaat om Hem!

Jullie zijn toch verzegeld door de Heilige Geest, zegt de apostel. Bedroef de Geest niet! Jullie hebben het stempel van de Geest in je hart, door het geloof in de Heere Jezus. Als je dat tenminste zo uitlegt, je kunt het ook anders verstaan. Het heeft te maken met het beeld van Jezus in het hart en leven van de christen. De christenen over de wereld zijn heel verschillend qua cultuur, beleving en opvatting – je wordt er soms duizelig van en soms is het heel verwarrend. Maar al die miljoenen christenen hebben een ding gemeen: ze hebben dezelfde Geest van Christus ontvangen. Daarom lijken ze een klein beetje op Jezus. Er begint iets zichtbaar te worden in al die christenen van het persoon en werk van Christus, van de Heere. Hoe meer ze op Hem gericht zijn, des te meer weerkaatst en weerspiegelt, reflecteert, dat beeld van de Zoon van God in hun leven. Jullie zijn verzegeld! Iedereen in de Augustijnenkerk die gelooft in de Heere Jezus, die dat lege glas voor de Heere neerzet, en vraagt, Heere wilt u dat glas vullen? – die heeft iets van de Heilige Geest. Die is door de Heilige Geest verbonden aan de Heere Jezus. Het stempel van de Heilige Geest heb je dan ontvangen.

Word vervuld met de Geest! Neem er geen genoegen mee, dat je zegt: nou ja ik heb het nu eenmaal. Nee, er is verlangen naar meer. Hij is het zo waard – jij niet, Hij wel. Hij is het waard dat je meer van Hem ontvangen. Doe alles wat ermee in strijd is. Leef in liefde met elkaar. Dank God altijd voor wie Hij is, voor alles. En richt je voortdurend, met diepe eerbied en ontzag en vreze, op de Heere Jezus. Hoe meer je op Hem gericht bent, hoe meer de Geest van Hem kwijt kan in jouw leven.

Wanneer is het glas vol, tot de rand? Als het overstroomt. Verlang je daarnaar? Word vervuld met de Geest. Dat betekent dat je altijd genoeg hebt aan de Heere Jezus. Is dat waar? Heb je dat geleerd van de Heilige Geest. Genoeg aan het Lam, aan Zijn offer en genade? Meer heb ik niet nodig, dan U. Altijd genoeg aan Hem. Maar ook: nooit genoeg krijgen van Hem. Dat er altijd meer is. Meer, meer van Zijn Heilige Geest. Het is geen optie, het is een opdracht, voor ons allemaal. Een passieve opdracht. Word vol van God, van de Heere Jezus door de Heilige Geest.

Amen.

Uw goedheid, HEER, is hemelhoog;
Uw waarheid tot den wolkenboog;
Uw recht is als Gods bergen;
Uw oordeel grond’loos; Gij behoedt,
En zegent mens en beest, en doet
Uw hulp nooit vrucht’loos vergen.
Hoe groot is Uw goedgunstigheid!
Hoe zijn Uw vleug’len uitgebreid!
Hier wordt de rust geschonken;
Hier ’t vette van Uw huis gesmaakt;
Een volle beek van wellust maakt
Hier elk in liefde dronken.

– Psalm 36 vers 2 (berijming 1773)

Hervormde Gemeente Dordrecht, Augustijnenkerk, zondag 12 juni 2022, 9.30 uur. Schriftlezing Efeze 5:1-21.