Als stadhouder Pilatus de Heere Jezus neemt en Hem geselt en Zijn rug openhaalt dan lijkt dat alles uit te gaan van Pilatus. Pilatus is hier volledig verantwoordelijk voor die op deze oneerlijke wijze het recht laat struikelen op de straten. Hij geeft hier tot twee keer toe aan geen schuld in de Heere Jezus te vinden maar toch geselt hij Hem. Achter dit alles zit het werk van de Drie-Enige God. Voordat hemel en aarde bestonden is er in de nooit begonnen eeuwigheid gesproken over het plan van de verlossing. Hoe aan de eer van Vader, die zo diep gekrenkt is door de diepe val van de mensheid, recht gedaan zou kunnen worden. Jezus, Gods Zoon, heeft Zich vrijwillig gegeven. De profeten hebben ervan geprofeteerd zoals Jesaja schrijft: Ik geef mijn rug aan degenen die mij slaan.

Johannes 19 vers 1: ‘Toen nam Pilatus dan Jezus, en geselde Hem‘.

De genadevrucht van een gegeselde Jezus voor zondaren

1. Het kromme recht van Pilatus;
2. Het volmaakte recht van God.

1. Het kromme recht van Pilatus

Gemeente, het is onbegrijpelijk. Wat is er zo onbegrijpelijk? Wel dat dit hier staat. Toen nam Pilatus Jezus en geselde Hem. Toen, daar begint de tekst mee. Er is al veel aan voorafgegaan. Uitvoerig heeft Johannes over het proces tegen Jezus geschreven. Jezus heeft Zich vrijwillig overgegeven aan de duistere macht van Judas. Proces onder leiding van Annas. Er volgde een proces in de vroege morgen voor Pilatus. Uit andere Evangeliën weten we dat Jezus ook nog voor Herodus is verschenen maar dat laat Johannes liggen.

Wat duidelijk is dat het proces tegen Jezus vastloopt. Ik vind geen schuld in Hem. Er is niets naar het Romeinse recht wat Hij heeft gedaan dat er tegenin gaat. Over de Joodse wetten haalt Pilatus zijn schouders op. Maar dan gaat het mis. Pilatus zwicht voor het aandringen van de Joden. Hij is de vatbaar. Wat maakt hem zo vatbaar voor het roepen van de Joden? Een gevoelige snaar raken ze als het gaat over de vriendschap met de keizer. Maar dat is hier nog niet aan de orde.

Waarom is Pilatus zo aarzelend? Wie is deze Pilatus? Als we de Evangeliën vergelijken dan valt het op dat we een overwegend negatief beeld krijgen. Hij is uit op het handhaven van zijn eigen positie. Langs de rand van het recht gaat en zoekt naar een tussenweg. Joden waren naar Jeruzalem gekomen voor het Pascha. Pilatus ook gekomen om er dicht bij te zijn en alle oproer in de kiem te smoren.

Daar struikelt al het recht op de straten. Psalm 82. Hoe lang zult u van het rechtsnoer wijken? Acht slaan op de goddelozen in het gericht. Hij zendt Hem eerst naar Herodus de Edomiet. En dan plaatst hij Hem tegenover Barabbas. Hoe onbegrijpelijk. Als ze voor Barabbas kiezen zit Pilatus vast. Steeds moeilijker om Hem los te laten. Te midden hiervan lezen we onze tekst. Waarschijnlijk is Pilatus teruggegaan in het rechthuis.

Het lijkt erop dat Pilatus zelf de geseling heeft uitgevoerd. Waarom heeft de evangelist dit geschreven? Het laat duidelijk zien dat Pilatus niet onschuldig is. Hij had weliswaar zijn handen gewassen in het bloed. Maar deze Pilatus is niet onschuldig maar volledig verantwoordelijk voor de veroordeling van Jezus. In alle nuchterheid en soberheid willen wij nadenken over wat dit lijden voor Jezus betekent.

Een Nazireër mocht geen wijn of sterke drank drinken en lang hebben. Als een Jood zich hier niet aan hield dan moest een geseling plaatsvinden in de synagoge. Een gesel was een stuk touw met steentjes eraan. Met enkele slagen was iemands rug aan opengeslagen. Na een paar slagen konden de spieren en botten beschadigd werden. Het gebeurde wel dat iemand stierf door de geseling. In Deuteronomium 25 staat dat er niet meer dan veertig slagen mochten worden gegeven.

De Heere Jezus is niet gegeseld door Joden maar de Romeinen. Stonden bekend als uitermate wreed. Ze gingen door net zolang zij het zelf maar wilden. Wie zal onder woorden brengen hoeveel pijn, smart deze behandeling aan Hem hebben gedaan die geen zonden heeft gedaan? Zullen de engelen niet met opperste aandacht gekeken hebben vanuit de hemel?

Een geseling is een bitter lichamelijk lijden. Dat niet alleen. Het is een diepe vernedering. Jezus kende het hart van Pilatus. Hij doorziet het sluwe hart van deze Romein. Waarom heeft Pilatus dit gedaan? Mattheüs en Markus maken het duidelijk. Verbonden met de kruisdood. Wanneer wij echter Johannes lezen valt op dat op de geseling niet direct de kruisdood volgt. Dat brengt ons op de vraag waarom Pilatus dit deed. Daarna sprak hij nog tweemaal uit: ik vind geen schuld in Hem.

De kerkvader Chrysostomus schrijft dat hieruit de sluwheid van Pilatus blijkt. Hij probeert de Joden te stillen. Zo zal ik hem dan kastijden en loslaten. Hij is onschuldig maar tegen het kastijden heb ik geen moeite. Dat wil ik wel doen. Toont ons dat niet de onrecht? Geen enkele moeite om de Joden te stillen met deze behandeling. Ook hier struikelt het recht op de straten. Noem dan een zonde die Hij gedaan heeft. Kon hij niet. Breekt hier dan het moment aan dat Pilatus net als Korach, Dathan en Abiram die levend ter helle voeren? Nee. Het is het sluwe gedrag van Pilatus.

2. Het volmaakte recht van God

Het valt op dat wij in deze geschiedenis meer dan eens moeten lezen dat Pilatus moet zeggen ik vind geen schuld in Hem. Meer dan eens heeft hij dat moeten zeggen ondanks zijn sluwheid. Nu zouden we de vraag kunnen stellen, ook door een jongere: moest dit dan ook nog gebeuren? Moest Jezus ook nog gegeseld worden? Ja, ook deze wrede mishandeling hoorde bij de voorkennis van de Vader.

Jezus heeft het geweten. Voordat Hij het lijden onderging heeft Hij het aangekondigd aan de discipelen. Johannes 18. Het zal alles volbracht worden wat door de profeten geschreven is. En Hem gegeseld hebben zullen zij Hem doden. Ook de geseling hoorde bij het lijden dat over de Heere Jezus komen zal. Dat mag ons niet ontgaan. Dat alles volbracht moet worden aan de Zoon des mensen dat beschreven is door de profeten.

Wat wil die ene zin ons leren? Wat heeft het ons te zeggen dat ook die geseling voorzegd is door de profeten? Mogelijk denk je: Jezus is gegeseld omdat het in de Schrift is opgetekend. Dat is waar. Maar ook omkeren: omdat Jezus gegeseld moest worden, daarom is het in de Schrift opgetekend. Omdat God de Vader wilde dat Zijn Zoon gegeseld zou worden, hebben de profeten het opgetekend.

Wat leert het ons? Dat de lijdensgeschiedenis niet zomaar een samenloop is van omstandigheden. Niet de Joden en zelfs niet de duivel bepalen de loop van het lijden. Nee, de Heere zelf. Dit lijden is over Hem gekomen omdat God de Vader het wilde. Daarom zo treffend hoe de profeten over het lijden hebben gesproken. Jesaja 50. Ik geef mijn rug degenen die Mij slaan. Hoort u dat? In Johannes 19 lijkt het allemaal van Pilatus uit te gaan. Het is Pilatus die Jezus neemt en geselt.

Als we Jesaja 50 lezen dan zien we dat het niet van Pilatus uitgaat. Hij is verantwoordelijk ja. De achtergrond is de macht van God. God uit God, Licht uit Licht. Hij geeft Zijn rug om gegeseld te worden. Hij verbergt Zich niet voor de wrede krijgsknechten. Ook al staan twaalf legioenen om Hem te helpen. Een wenk zou genoeg zijn om de krijgsknechten te doden. Hier de ure aangebroken om Zijn rug te geven voor degenen die Hem slaan.

Waarom is Jezus hier gewillig? Dat heeft een achtergrond. Dat de Drie-enige God voor aarde en hemel er waren raad gehouden heeft over de verlossing. Toen is er gesproken hoe zal Vaders eer, geschonden in het Paradijs door die diepe val, hersteld worden. Hoe zal Hij Zijn rechtvaardigheid kunnen bewijzen. Toen is daarover gesproken. Toen heeft de Vader de Zoon aangewezen als de lijdende Knecht. Toen heeft de Zoon Zich vrijwillig aangeboden uit liefde tot Vader. Uit liefde voor deze wereld verloren in schuld.

Toen het lijden dichterbij kwam in de ure. Heeft de Vader alle ongerechtigheid op Hem doen aanlopen. De Zoon wist ervan. Hij heeft gewillig de lijdensbeker leeggedronken tot de laatste druppel. Hoe zwaar ook, hoe bitter. Hij wist dat dit alles over Hem moest komen. Uit liefde tot Zijn Vader en Kerk gaf Hij Zijn rug.

Wat heeft dit ons te zeggen? Dat God de Vader van eeuwigheid deze prijs vastgesteld heeft, dan kan het niet anders dat Hij heilig verheugd is hierover. Het is niet te zeggen hoe zwaar, hoe smartelijk dit zielenlijden voor Hem was. Maar het is ook niet te zeggen hoe verheugd de Vader was over het werk van Zijn Zoon.

We zijn op bijzondere wijze samengekomen. Het zij hier of thuis. We weten niet hoeveel zondagen als deze nog zullen volgen. Het zijn bijzondere tijden. Het is allereerst lijdenszondag. Bedenk Zijn lijden. Hoe Hij geslagen is. Bedenk dat Hij het is de grote Middelaar in het Oude Testament al voorzegd. De Zoon des Mensen wordt hier behandeld als een groot misdadiger. Zouden wij dan niet door diep schuldbesef getroffen en geslagen zijn dat het onze zonden zijn. In woord en werk en niet gedaan hebben wat we hebben moeten doen.

Zouden wij ons niet bedroeven over wat we gedaan hebben? En de Heilige Geest smeken. Deze Jezus komt tot ons in het gewaad van het Evangelie. Hij wijst u door Zijn Heilige Geest op uw zonden en schuld. Alleen voor zondaren heeft Hij Zich gegeven. Jesaja: Hij is om onze overtredingen verbrijzeld. Zijn straf is onze genezing gevonden. Ook tijdens deze geseling vloeide er bloed. Beter dan het bloed van Abel. Dit bloed roept om verzoening en niet om wraak.

Kom gemeente, het is lijdenstijd. Krijgt dit bloed waarde voor uw ziel? Moet u klagen over de hardheid van uw hart? Ik zie mijn zonden steeds voor ogen zweven en tegelijkertijd zie er zo weinig van hoe godonterend mijn zonden zijn. Misschien al zoveel jaren dit lijdensevangelie gehoord. Er is ruimte, er is kracht in het bloed van het Lam. Deze prijs is al vastgesteld voor de hemel en de aarde er waren. Daardoor opgetekend door de profeten en dwars door het kromme recht van Pilatus.

Waar zit het bij u en mij vast? Hebt u het al ontdekt? Dit Evangelie van vrije genade is niet alleen ruim maar ook scherp. Dit Evangelie schudt u en mij uit. Niets anders overblijft dan een schuldige, vervloekte, helwaardige zondaar. Daar zit het op vast. Wij zien nog heel wat in onze kerkgang, tranen en ernst. Onze ernst en indrukken. Toen wij in Gods huis zaten en verbroken waren onder de schuld. Toen voelen wij al wat minder schuld omdat wij verbroken waren.

Dat maakt het Evangelie zo scherp. Dit offer is volkomen. Dat mag ook niet. Want als er iets bij moet dan zou dit offer niet volkomen zijn. Ook na ontvangen genade uitgeschud moeten worden bij vernieuwing. Als wij vernieuwing uitgeschud worden. Dit Evangelie krijgt ook bij vernieuwing alleen waarde voor een zondaar. Wij willen best een bewogen en ernstige zondaar zijn.

Maar dit Evangelie komt voor een verloren zondaar. Dit niets overhoudt dan zonden en vijandschap. Maar hiervoor te buigen. Dat wij tijdelijke en eeuwige straffen verdiend hebben. Onszelf verliezen. Waar wij onszelf verliezen, dan krijgt de Man van smarten zoveel waarde. Door het werk van Gods Geest Hij al onze liefde waardig wordt.

Niets anders kan dan zo schuldig, verloren, vijandig we zijn te wenden tot deze Jezus. In het gewaad van het Woord komt Hij tot ons. Ons tot Hem te wenden. Zoals een kind in de moederschoot leeft van het bloed van de moeder. Zo ook te leven van Hem. De straf die ons de vrede aanbrengt was op Hem. Door de striemen is ons genezing geworden. [eerst zingen we Psalm 130 vers 2]

‘Zo Gij in ’t recht wilt treden,
O Heer‘, en gadeslaan
Onz’ ongerechtigheden;
Ach, wie zou dan bestaan?
Maar neen, daar is vergeving
Altijd bij U geweest;
Dies wordt Gij, Heer‘, met beving,
Recht kinderlijk gevreesd.’

Psalm 130 vers 2

Gemeente, hoe hebt u naar dit alles geluisterd? Mogelijk zijn er onder ons die toch niet vreemd zijn aan dat alles uitleverende geloof. Toevlucht te nemen tot Hem. Deze Middelaar zo dierbaar werd voor hun ziel. Toch weleens onder de lijdensprediking beproeft zijn. Waarom is mijn hart zo koud? Zoals Hij het sluwe hart wist te doorgronden ook uw hart. Zijn vlees is waarlijk spijs, en bloed waarlijk drank. U hebt geen leven in uw zelf.

Dat Hij met Zijn liefde uw hart wil verwarmen en liefde versterken. We leggen ook nog de nadruk op de vernieuwing. Hij heeft een voorzegging gedaan over de geseling. Maar ook voor de discipelen. Handelingen 5. Na een smadelijk proces door de Joodse raad. Maar zij waren verblijd schade te lijden om Zijns Naams wil. Verblijd om Zijn voetstappen te drukken.

Dat komt dichtbij ons. Ook al worden wij niet gegeseld. Maar het is wel waar dat wat de apostel schrijft aan de Hebreeën. Dat een iegelijk zoon die de Vader aanneemt gekastijd wordt. Doet wel pijn, de Heere weet diep te raken. Hij slaat naar Zichzelf toe. Alles in het leven van de genade waarin de oude mens moet sterven. Dat is geen deelaspect in het leven maar dat zijn wij zelf.

Verdrukking. Tegenspoed. Als het allemaal zo anders gaat dan u dacht. Ons eigen hart denkt bij tegenspoed aan afwezigheid van de Heere. Gods kind mag meer gericht zijn op de aanwezigheid van de Heere. Tot uw nut en zegen. Niet meer onder de vloek al bent u wel onder het kruis. De angel eruit. U mag leven onder de Vaderhand.

Gemeente, mogen wij daarvan weten? Er kan in het geestelijk leven veel als een sluier bedekt zijn. We hebben de Heere telkens te vragen om nader onderwijs. Of ligt het in ons leven anders? Moet u zeggen wat ik vanmorgen hoorde zegt mij allemaal niets. Alles uitleverend geloof. Dat het mijn zonden waren die Hem dit aandeden. Laten we niet zo zijn als de Joden wel het Pascha willen vieren zonder het Paaslam.

Maar de Christus der Schriften verloren. Nog komt Hij tot ons in de gedaante van het Woord. Hij geeft ons een raad. Ons leven hoe zondig, verloren, Hij weet raad. Verwerp dit toch niet. Hij heeft het gezegd: als dit aan het groene hout geschiedt, wat zullen ze aan het dorre hout doen? Het zal niet meevallen als God de Vader zal oordelen over allen die dit bloed onrein hebben gehad. Maar laat ons toegaan tot de troon der genade om genade te vinden en geholpen te worden ter bekwamer tijd. Amen.

 

Zondag 29 maart 2020 – Hersteld Hervormde Kerk Putten [dienst online uitgezonden via YouTube vanwege de huidige omstandigheden] – kand. P.J.T. van den Herik – Schriftlezing Johannes 19 vers 1-16