Noach geloofde, ondanks het absurde, in God en vertrouwde op Zijn woord. Omstanders zullen hem misschien wel uitgelachen hebben toen hij aan de Ark bouwde. Misschien hebben ze meegeholpen. Het lijkt erop dat Noach in eenzaamheid aan de ark bouwde, 120 jaar lang. Gods oordeel ís gekomen, door de wereld ging een streep en Noach werd gered – niet om zijn geloof, maar door zijn geloof. Bij Noach gaan geloof en gehoorzaamheid hand in de hand en werd zijn geloof zichtbaar voor zijn omgeving.

‘Door het geloof heeft Noach, toen hij een aanwijzing van God ontvangen had van de dingen die nog niet te zien waren, uit ontzag voor God de ark gebouwd, tot redding van zijn gezin. Daardoor heeft hij de wereld veroordeeld en is hij een erfgenaam geworden van de rechtvaardigheid die overeenkomstig het geloof is.’ ~ Hebreeën 11:7

Gemeente van Christus, een lastig zinnetje vind ik dat altijd, dat eerste van Hebreeën 11. Het geloof is een bewijs van de zaken die men niet ziet. Het geloof een bewijs van wat je niet ziet. Geloof, dat zie je. Dat wordt zichtbaar. Je zou kunnen zeggen: geloof is een tipje van de sluier. Een top van een ijsberg. Als dat beeld ons tenminste helpt en aanspreekt. Je proeft erin: geloof wil zichtbaar worden. Kan geloof eigenlijk wel verborgen blijven? Kan het dat je een verborgen christen bent? Ja, in een omgeving waar als je ervoor uitkomt, grote risico’s wacht. Als er vervolging komt.

Geloof wordt zichtbaar, ook op een Avondmaalszondag. Van je plek komen. Hier gaan zitten. Geloof wordt zichtbaar in naar de kerk komen. De buurt ziet je toch gaan? Over naar de kerk gaan gesproken: in Hebreeën 10 staat die bekende tekst, laten we de onderlinge bijeenkomsten niet nalaten. Geloof wordt zichtbaar als je bidt voor je eten.

En zichtbaar in gehoorzaamheid. Daar valt het oog op vanavond. Ik heb het idee dat we daar te weinig aan denken. Wij denken: geloof wordt zichtbaar in God liefhebben, getuigend spreken, aanbidden in zingen. Geloof en gehoorzaamheid horen ook bij elkaar! Dat sluit aanbidden en liefhebben niet uit. Hem in je doen aanbidden.

Ik heb er al iets van doorgegeven, in Hebreeën 11 is de schijnwerper gericht op mensen bij wie dat geloof zichtbaar werd. Een moment naar hen kijken houdt een spiegel voor. Het wil ons ook aansporen, geloof ik.

Vanavond zien we zo Noach. Je ziet geloof en gehoorzaamheid samengaan. Noach heeft een goddelijke aanwijzing ontvangen van de dingen die niet te zien waren, maar die komen zouden. Van de komende zondvloed. God had opdracht gegeven een groot schip te bouwen: tot redding van zijn gezin en de dierenwereld. Een doel voor zijn hele leven. Een opdracht. Grote verantwoordelijkheid. Ja, een hele grote! Want als het schip niet klaar zou zijn, als de vloed kwam, zou mens en dier het niet overleven. Dan zou Noach zelf ook verdrinken. Heb je er zo wel eens over nagedacht? Een prachtig levensdoel en grote verantwoordelijkheid!

Geloof en gehoorzaamheid gaan samen op en zijn nodig. Niet gehoorzamen heeft grote gevolgen voor jezelf en de ander. Dan zien we Noach bouwen. Hij ging aan het werk. Ja, geloof van Noach werd zichtbaar. Echt zichtbaar. Hij kon dat schip niet op een zolderkamertje bouwen of in een verborgen loods. Zoals, als je erover nadenkt, u jij en ik het liefst hadden gedaan?! Niemand hoeft het te weten en te zien… Terwijl hij ook de oordeelswoorden serieus nam.

Noachs bouwwerk wordt zichtbaar voor heel de omgeving. Ik moet er echt wel eens aan denken, eigenlijk mijn hele leven al, hoe dat geweest moet zijn. Wat hebben die omstanders gezegd en gedacht? En niet gezegd? Respect gehad: hij doet het toch maar. Meegeholpen? Ik lees niet dat er meer mensen de ark ingingen dan de 8 waarover God gesproken had. Lijkt erop dat al die jaren niemand zich bij Noach heeft aangesloten. In eenzaamheid gebouwd. Zijn vrouw en kinderen hebben meegeholpen – dat zou ik wel denken. Maar die moeten dat ook wel geloven! Al hebben ze het niet van God gehoord, wel via Noach. Maar niet meer mensen meegeholpen? Of zonder in God te geloven? En toch bij die vloed omgekomen?

Dan zie je bij Noach in die gehoorzaamheid bij geloof ook een geweldige volharding. Indrukwekkend! De Hebreeënbrief zegt: Noach bouwde, allereerst en allermeest, uit ontzag voor God. Dat wordt heel sprekend als eerste genoemd. Voor God. Niet voor zichzelf. Hij bouwde in de erkenning van de macht en grootheid van God. God zál doen wat Hij gezegd heeft. Noach rekende met God. De woorden zullen uitkomen. Noach nam God heel serieus.

En daarbij was er bij Noach gerichtheid op de anderen. De tweede tafel van de wet. Op zijn naaste. Hij bouwde die niet allereerst en alleen voor zichzelf. Dat hij de vloed zou overleven… Geloof in God maakt ook altijd gericht op de naaste.

Absurde

Zo was het geloof bij Noach zichtbaar. Mag ik dat aanstippen vanavond? Ik heb dat doorleefd in mijn leven in mijn tijd als evangelist in Delft. Het absurde was zichtbaar! Een groot schip, maar er is geen water! Er was nog nooit zoveel water. Zeg jij dat het komen gaat? Die omstanders zullen gedacht hebben: Noach je moet je kostbare leven beter besteden dan aan het bouwen van een schip dat naar ons idee nooit te water zal raken. En het schip is zo groot, je krijgt het nooit naar de zee gesleept. Ben je gek geworden?!

Iemand schreef een krantenartikel over Noach, schrik niet, hij schreef erboven: ‘Gek bouwt schip’. En Noach bouwde door. Zou het werk misschien wel eens hebben stilgelegen? In evangelische kringen kom je dat tegen: ik zou in de hemel wel aan Abraham of Noach willen vragen (ik geloof vast dat er herkenning is in de hemel!), heeft dat werk nou wel eens stil gelegen hebben? Door twijfel of ongeloof? Je zou het zo kunnen voorstellen… De vragen en gedachten van omstanders zijn natuurlijk ook door Noach heengegaan. Wat dacht u? Daar denk je toch over na? Hoe vaak zou hij dit zelf al niet hebben gedacht? Wordt tijd dat we jou erbij bepalen, Noach, dachten de omstanders.

Hij heeft 120 jaar aan de Ark gebouwd. 120 jaar geloven en gehoorzamen! Hier zie je meteen het vreemde van het geloof. Voor de omgeving! En voor Noach zelf. Maar God heeft gezegd! God is God. Hij is groot. En als het werk dan even stil viel, kwam die roep van God weer te binnen. Kwamen die woorden terug. Werd Noach rustig. Achter die woorden kon hij niet terug. Kon hij niet onder vandaan.

Noach heeft met deze bouw de wereld veroordeeld, staat er. Duurt misschien even voordat je begrijpt wat hiermee bedoeld wordt. Het werk betekende: er komt een zondvloed. Er gaat een streep door de wereld. De wereld zal vergaan, ja. Al jullie werken, omstanders, verdwijnen straks, gaan ten onder. Want die kunnen voor God niet bestaan. Dat is een scherpe, pittige preek! Helemaal geen prettige boodschap. En als omstanders dat aanvoelden (en dat voelen mensen snel aan), dan zullen ze in scherpte of spot erop gereageerd hebben. En terwijl omstanders hebben gedacht: Noach, als je dan toch bouwen wilt, bouw net als wij aan een bedrijf, groot huis, aan dit en dat voor de toekomst van je kinderen… Nee, die huizen en bedrijven zullen straks vergaan. Noach en zijn gezin bouwden uiteindelijk als enigen aan de toekomst. Dat is wat!

En dan denk je, als het gaat over die wereld, dan zal die wereld wel heel slecht zijn geweest. Dat komt naar voren in Genesis. Het woord ‘geweld’ komt naar voren. Verdorven, corrupt. We hoeven niet ver te gaan. Een wereld vol fake. Onherstelbaar verdorven. Geen mogelijkheid voor restauratie, had God gezien.

Maar als ik Jezus over die tijd hoor, lijkt het erop dat ze helemaal niet zo slecht was. Ze aten en dronken. Ze zaten gewoon in restaurants. Ze trouwden. Vroegen ten huwelijk. Maar het gebeurde zonder God. Zonder geloof in Hem. Zonder ontzag voor Hem. En ze leefden voor zichzelf. En dat kan in die toekomst, in dat oordeel van God, niet bestaan.

Bouwen aan de kerk

En te midden van dat alles bouwde Noach maar door. Zijn geloof werd zichtbaar. Ik weet niet of u en jij wel eens gekeken hebt bij dat levenswerk van Noach. Ik heb het al aangegeven: ik kijk er met regelmaat naar, word ernaar getrokken. Herken er veel in, voor ons. Ook concreet: dominee-zijn, werk in het Koninkrijk van God. Al is dat laatste minder zichtbaar, maar ik herken het in concreet werken in de kerk. De kerk wordt toch ook wel de Ark genoemd, waar het gaat over de Ark van het behoud. In Reeuwijk denk je dan aan het kerkgebouw dat letterlijk de Ark genoemd wordt. De Ark van Reeuwijk.

Geloof wil zichtbaar worden. Wie zich inzet voor het gebouw, christelijk gemeente, geloof: dat wordt zichtbaar. Ook in vanavond naar de kerk gaan, op deze warme zomeravond. Iemand zag mij op de Nieuwdorperweg, zo langs de bootjes, naar de kerk lopen, in zwart pak. Die zei: ‘Dag dominee.’ Die herkende mij blijkbaar, ik wist niet wat het was.

God heeft gezegd. O, heb je Hem dan gezien? Nee! Maar wel Zijn stem gehoord. In de Bijbel. Soms direct in aanwijzingen in mijn leven. En Hij legde zelfs toen ik nog maar net geboren was, Zijn hand op mij. Zijn geboren hand! Ik weet me van kinds af aan al geroepen tot predikant.

Jezus komt terug om te oordelen over de levenden en doden. Zoiets fundamenteels gaat nog gebeuren! Wij moeten behouden worden. Gered moeten we worden. In het schip. Bij Hem aan tafel. Voor mij persoonlijk, maar ook voor mijn gezin, en gezin van de kerk. En liefst voor nog veel meer mensen. Bent u op zo’n manier actief in geloof, actief voor de kerk? Zoals Noach dus bouwde aan de Ark van het behoud?

Terwijl je net als Noach opmerkingen kunt krijgen. Schamper. Of spot. Al 2.000 jaar kwam dat oordeel niet, en waar is die God eigenlijk? En die criminaliteit, had daar toch niet allang iets aan gedaan moeten worden? Zet je tijd toch realistischer in. Denk toch ook echt aan jezelf! En toch, net als Noach toen, door bouwen. In geloof. Allereerst in ontzag voor God. En vervolgens in betrokkenheid op de naaste. Verantwoordelijkheid. Een levensopdracht.

Maar ook: als ik stop met bouwen, kan het gebeuren dat anderen niet gered worden. En zo oog en hart hebben voor je heel nabije naasten. Je gezin. Ja, dat is dan een vraag. Waar bouw je als ouders aan, richting je kinderen? Er lijken ouders te zijn die vooral of allermeest aan zichzelf denken. En anderen denken vooral, houd geen halt voor de kerkdeur, als mijn kinderen het hier op aarde maar goed hebben. Een goede studie, baan. Maar als het oordeel dan komt? Als Jezus dan terugkomt?

Scherpte van het oordeel

Ziet u dat dat bouwen aan de kerk, vandaag, de wereld veroordeeld? Die wereld kan niet altijd voor God bestaan. Er gaat een streep door. Die strepen zijn er al doorgegaan: het kruis van Christus stond in deze wereld. Een streep door de geestelijke wereld, door het jodendom (die de Zoon van God kruisigden). En door de burgerlijke wereld en door het Romeinse recht. Pilatus werd verantwoordelijk voor de dood van de onschuldige Jezus. En door de massa. Toen: Hosanna. En daarna: kruisig Hem. Als je het van meerderheid of massa verwacht…

Deze onbetrouwbare wereld, die buiten God rekent, is het niet en wordt het niet. Heeft geen toekomst. Tenminste, niet buiten het geloof en behoud in Christus. En daarom bouwen aan de Ark van het behoud, de kerk. Toch door bouwen. Je aardse leven lang. We worden niet allemaal 120 (niemand van ons). Niet zolang als Noach dus. En Gode zij dank hoeven we niet in eenzaamheid te bouwen. Ik vind het een geweldige zegen (het klinkt als afscheid) dat we er samen in bezig mochten zijn. Met de gaven die God aan ieder in verscheidenheid gaf. En om elkaar aan te sporen vol te blijven houden. Als iemand het niet meer ziet zitten (wat is het soms zwaar!), dat dan anderen ook wel doorgaan. En tegelijk ook in dat doorgaan anderen aansporen om weer mee te gaan doen.

Ziet u de overeenkomsten met het leven van Noach en van christenen de eeuwen door? Geloof wordt zichtbaar. In een dankzeggingsdienst leg je je eigen leven er eens naast. Hoe is het met mijn motivatie? Met mijn ontzag voor God? Leef zo na het avondmaal vieren vandaag. Hoe is het met gerichtheid op wat nog niet te zien is, maar wat God wel heeft gezicht? En behoud van de naaste, daarop gericht zijn. En oog en hart, verantwoordelijkheid, voor héél de schepping, ook de planten en de dieren?

Zorg

Volgende week zondagmiddag zullen we als predikant en gemeente afscheid nemen. Misschien voelt dit ook wel als een afscheidspreek. Ik deel wat mij zo bezighoud, dat merkt u wel. Heel dankbaar ben ik waar wij de afgelopen jaren samen mochten gaan voor de Ark van het behoud. De kerk van Jezus Christus. En natuurlijk heb ik er soms ook wel zorg over. Of het bouwen wel door zal gaan. Niet omdat ik niet gemist zou kunnen worden. Maar omdat je soms ziet dat er niet meer gebouwd wordt. Zorg of het geloof er wel is of blijft. En die zorg heb ik dan omdat ik zo graag wil, ook dat u en jij en nieuwe generaties, behouden zullen worden. Daarom vanavond, als je niet op dat spoor van Noach gaat: kom er maar op of keer erop terug. En als je erop gaat: blijf erop gaan. Want die weg heeft de toekomst.

God doet namelijk wat Hij gezegd heeft. Dat zie je bij Noach. De zondvloed kwam. Gods oordeel kwam. Ook echt in de scherpte ervan. Ja, zeggen sommige mensen, oordeel in de bijbel is om God je aan te sporen, maar Hij doet het niet?! Nou, we belijden: Jezus komt terug om te oordelen de levenden en de doden. Hij doet het écht. En Gods behoud was er voor Noach en de zijnen. Noach werd een erfgenaam van de rechtvaardigheid die overeenkomstig het geloof is. Hij moest het hebben van erfgenaam worden. Van een erfenis krijgen. Die krijg je nogal eens onverdiend. Met en door zijn geloof de toekomst niet verdiend, maar geërfd. Het geloof was wel medium. Middel waarlangs. Door zijn geloof was hij rechtvaardig voor God.

Als u of jij bij dit alles snakt naar geloof, of als je je verlegen voelt om geloof, wil je dan allereerst bedenken dat God vandaag geloof weer gevoed heeft met avondmaal? Met de verkondiging van Zijn Woord ook. Hij liet horen: door Jezus de Hogepriester is er volkomen zaligheid. Hij die voor ons pleit! En bid om de Heilige Geest. O God, geef mij geloof. U hebt het aan Noach gegeven, zou het voor mij ook kunnen. Het heeft gekund. En het zal nog. Geloof dat zichtbaar wordt, ook in gehoorzaamheid. Amen.

Gij was hun rots, hun burg en al hun macht;
Gij, Heer, hun loods en licht in storm en nacht;
Gij hebt uw pelgrims veilig thuisgebracht.
Halleluja, halleluja!

Hervormde Gemeente Reeuwijk, Ichthuskerk, zondag 23 juni 2019, 18.30 uur. Schriftlezing Genesis 6: 9- 7:1, Mattheus 24: 37-39 en Hebreeën 11: 7. Voortzetting & dankzegging viering Heilig Avondmaal. Gebodslezing Deuteronomium 6: 4-7 (‘het eerste en grote gebod, we horen dat in verbondenheid met Israël’) en Romeinen 13: 8-14 (‘over het tweede grote gebod, ook met het oog op Gods toekomst’).

ds. M.J. (Johan) Tekelenburg

ds. M.J. Tekelenburg