Het Heilig Avondmaal als teken en zegel van het nieuwe verbond
Het brood en de wijn bij het Avondmaal wijzen heen naar het offer van Christus die Zijn leven gaf. Zijn offer is een volkomen offer: daar kan niets [meer] bij en daar hoeft niets bij. De vraag voor ons is of wij God toebehoren en de beloften ook voor ons zijn. Wat is er nog meer nodig dat God geeft. Hij gaf Zichzelf, in Zijn eniggeboren Zoon. Wie het Avondmaal onwaardig gebruikt roept de toorn van God op. Zijn wij bereid om onder het herderlijke toezicht te staan? Hebt u het Woord lief, is Zijn dienst een liefdedienst voor u?
Onderwijs uit de Heidelbergse Catechismus zondag 30.
Het Heilig Avondmaal als teken en zegel van het nieuwe verbond
1. Het verbondsbloed;
2. De bondeling;
3. De verbondswraak.
1. Het verbondsbloed
Gemeente, zoals ik al de vorige keer zei, is Zondag 30 niet zo populair net als Zondag 29. Zondag 29 komt dogmatisch over. Zondag 30 discussies moeten doorstaan. Paapse mis, is het niet iets van de tijd van de Reformatie? Moeten we daar nog wel aandacht voor hebben? Het is opmerkelijk dat vraag en antwoord 80 bij Zondag 30 wordt gerekend. Waarom? De opstellers doen het gebruik en het misbruik van het Heilig Avondmaal tegenover elkaar te plaatsen. Mooie woordspeling: gaat over de mis. Gebruik en misbruik. Waarom verzetten ze zich zo tegen de Paapse mis, waarom is het een afgoderij?
We kunnen het allemaal goedpraten, geven er een iets andere betekenis aan brood en wijn. Dagelijks Christus geofferd moet worden. Allemaal niet zo scherp zien, zegt u misschien. Maar stap een Roomse kerk binnen en het eerste ziet wat u ziet is het altaar. Op het altaar wordt geofferd. Zo duidelijk in: dat het een vervloekte afgoderij is. Miskenning van het volkomen offer van Christus. Is volmaakt. Hoeft niets bij, kan niets bij. Hebreeën-schrijver maakt het duidelijk: ene offer staat tegenover alle offers van het Oude Testament. Ene offer volmaakt. Daar zit de pijn.
Als het goed is ervaart u die pijn ook. Als aan het offer van Christus tekortgedaan wordt. Paulus ook heilig verontwaardigd als er een of andere ketterij binnensluipt. Catechismus zet er tegenover het ware gebruik van het Heilig Avondmaal. Volkomen vergeving van al onze zonden hebben. Als zo het Avondmaal gebruikt mag worden, brood gesmaakt en de wijn gedronken wordt, verzekerd dat het offer volkomen is. Niet alleen voor anderen maar ook voor mij. Niet alleen een betuiging van de vergeving van zonden maar ook door de Heilige Geest Christus worden ingelijfd. Zondag 7: ware geloof in Christus ingelijfd, alle weldaden deelachtig. Christus gegeven tot rechtvaardiging en heiliging. Heel het werk wat nodig is in ons leven ligt in Christus. Ligt alles in Zijn offer op Golgotha gebracht. In het Heilig Avondmaal betuigd en verzegeld.
Net als de doop is het avondmaal een teken en zegel van het nieuwe verbond. U weet dat ik mij er vorig jaar een tijdje mee bezig heb gehouden en ik schaam mij dat ik het nog steeds fatsoenlijk op papier mag zetten. Het nieuwe verbond loopt als een gouden draad door heel de Bijbel heen. Een belangrijk teken van het nieuwe verbond is bloed. Bloed heeft al vanouds een bijzondere betekenis in de Godsdienst. In het jodendom, maar dat is de voorloper van het christendom, ziet u hoe belangrijk bloed is. Noach verboden om bloed te drinken van de dieren. Nieuwe Testament ook. Bloed verboden om daar afgoderij mee te plegen. Genesis 3 al, Adam en Eva, krijgen rokken van vellen en om die te verkrijgen moest er bloed vloeien.
De Heere ook het verbond met Abraham gesloten. Abraham moet meerdere dieren nemen. Als teken en zegel van het verbond. Opmerkelijk trouwens dat de Heere het land Kanaän belooft. Abraham vraagt om een teken. Verbondsteken krijgt hij. Twee delen, ziet enerzijds op de twee delen in het verbond maar ziet ook terug op de verbondswraak. Adam en Eva na de zondeval krijgen rokken en vellen van dieren waarbij bloed vloeit. Ook Genesis 15. Mozes krijgt de opdracht om te offeren. Twaalf schalen, voor iedere stam één. Mozes sprenkelt het bloed op het volk. Komt bijzonder terug bij het Avondmaal.
Als Jezus voor de laatste keer het Pascha viert, zo grotelijks begeerd, en dan neemt Hij de drinkbeker. Om hen nog eenmaal aan te wijzen het offer dat Hij gaat brengen. Dit is het nieuwe verbond in Mijn bloed. Dan ziet u hoe belangrijk dat bloed is. Bloed als teken en zegel van het nieuwe verbond. Wetten van Mozes zeggen ervan, Leviticus 17, ziel [leven] van het vlees is in het bloed. De eerste preek die ik hier in Putten hield als kandidaat. Waarom Ik u dat bloed heb gegeven op het altaar.
De ziel van het vlees [het leven van het vlees] is in het bloed. En daarom moest Christus Zijn bloed geven. Dat is Zijn leven geven om u het leven te kunnen geven. Het eeuwige leven. Daar ligt de grote waarde van dat verbondsbloed. Ziet u het wat het Hem gekost heeft? Wat een onuitsprekelijke liefde, de Vader die Zijn liefde gegeven heeft. Wat was Zijn liefde? Zijn Zoon overgegeven in de vervloekte kruisdood opdat Hij het leven zou verwerven.
2.De bondeling
Voor wie is het Avondmaal ingesteld? Dan is het belangrijk als ik u zeg dat het Avondmaal teken en zegel is van het nieuwe verbond. Hoe zit het verband? Waarom is dat verbond zo belangrijk? Waarom heeft de Heere dat gegeven? De Heere doet Abraham een belofte, Abraham vraagt om bevestiging. Zekerheid, dat het waar is. Sacrament is versterking van het geloof. Wat is het geloof? Beloften van het Woord. Te geloven en daarop te rusten. Kan het zijn dat u er niets van kunt zien, alles om u heen het aanvecht maar u gelooft het omdat de Heere het belooft. De beloften van het Evangelie draaien om de beloften. Die het geloof het eeuwige leven zal hebben. De beloften worden zichtbaar gemaakt. Draaien allemaal om het volmaakte offer van Christus. Ook het doopwater. Vuilheid van de zonden maar ook het allesreinigende bloed van Christus. Avondmaal in brood en wijn hoe het offer gebracht is.
Maar de beloften worden u bekendgemaakt maar bij geen enkele belofte staat uw naam. Nergens bij dat het ook voor u is. Kan veel strijd geven. Mag ik dat op mijzelf toepassen? Zijn de beloften voor mij bestemd? Daar weet satan listig gebruik van te maken om u af te houden van dat ene offer. Vaak wordt dan gezegd: ik heb geen vrijmoedigheid. Maar hoe komt dat dan? Als de Heere zo duidelijk de beloften bekendmaakt? Wat doet de Heere dan om onze zwakheid te hulp te komen? Hij geeft het verbond. Gesloten met u en mij, jongens en meisjes ook, een eeuwig verbond. De Heere verbindt zich persoonlijk aan ons. Ook verzegeld. Niet alleen algemeen. De Heere zegt: Ik ben de Heere uw God. Uw Vader en u bent mijn kind. Ik heb u tot een erfgenaam aangenomen.
En daar ligt de kracht van het verbond. Hij sluit met u een verbond. En daarom komen de beloften u toe. Dan ziet u gelijk hoe eenzijdig en soeverein de Heere dat werkt. Waarom sluit Hij een verbond met u? Omdat Hij u heeft doen geboren worden op de erve van het verbond. Is dat geen onbegrijpelijke liefde? De Heere onderscheid maakt met zovelen andere mensen. Die in de Zoon geloofd het eeuwige leven heeft?
Ik heb weleens gezegd als ik in de pastorale gesprekken de vraag krijg: is het ook voor mij? Dan zet ik u in de auto en neem u hier mee naar toe. Doopvont. Wat moet de Heere nog meer doen? Ziet u waar de haper ziet? Bij u en mij. We kunnen ons het bijna niet voorstellen. Moeilijk om te geloven. Daar heb je het: het vervloekte ongeloof. Terwijl de Heere zoveel doet om het u duidelijk te maken.
Hoe zit het? U hier zit: ware bondeling allemaal? Geboren op de erve van het verbond, gedoopt, catechisatie en belijdenis. De hypocrieten die niet het waar geloof hebben eten en drinken zichzelf een oordeel. De huichelaars. Degene die zich niet van harte tot God bekeren. En wat moet er gebeuren om een huichelaar te ontdekken? Want alles wat je zegt over een huichelaar, daar zegt een huichelaar van: daar bedoelt hij mij niet van. Gods volk denkt: zou hij niet mij op het oog hebben?
Aangrijpend de gelijkenis van de Farizeeër en de Tollenaar die opgaan naar de tempel. Farizeeër denkt de Tollenaar te zijn en de Tollenaar de Farizeeër. De ontdekking van de Heilige Geest nodig. Catechismus wijst ons aan wat nu het ware verbondskind is. Namelijk degene die vanwege hun zonden zichzelve mishagen en nochtans vertrouwen dat deze hun om Christus’ wil vergeven zijn en ook de overblijvende zwakte met zijn sterven bedekt is en ook begeren hun geloof te sterken en hun leven te beteren. Wat is de ware bondeling? Iemand die weet van ellende, hoe groot zijn ellende is.
Opmerkelijk er staat: die zichzelve vanwege hun zonden mishagen. Tegenwoordige tijd. Niet de verleden tijd. Niet toen de Heere ging u ontdekken en overtuigen. Voortdurend, de gedachten die zomaar door je hoofd vliegen [ook op de kansel waarvoor je je schaamt]. Kunt u het alleen doen met een overtuiging van zonden? Als de Heere gaat ontdekken dan komt er ook een roepen om genade. Een vertrouwen dat deze hun om Christus’ wil vergeven zijn. Dat betekent niet dat er dan geen mishagen meer is. Ik blijf een arme zondaar en tegelijk rechtvaardig voor God. Deze zonden om Christus’ wil vergeven zijn. Overgebleven zwakheid met Zijn lijden en sterven bedekt is. Blijft pijn doen, ook verootmoediging. Drijft ons uit tot Zijn genadetroon. Christus des te meer waarde voor mij krijgt en meer gaat schitteren. Een vertrouwen dat de zonden zijn vergeven.
Vrede. Vrucht van de Heilige Geest. In orde tussen de Heere en mijn ziel. Niet meer bang dat Hij mij moet wegstoten. Verzoening plaatsgevonden. Kan ook niet anders dat die overblijvende zwakheid ons steeds weer brengt aan Zijn voeten. Voortdurend nodig. Die ook begeren hoe langer hoe meer hun geloof te sterken. Het geloof nog maar zo klein dat geloof. Als ik zie op de aanvechting, wat heb ik de versterking nodig. Om daar naar te staan. Dan krijg je het Woord lief. Het Woord nodig. Dat geeft de Heere en daarin maakt Hij zijn beloften bekend. Dan sta je ernaar om meer en meer gefundeerd te worden in het geloof, in het Woord.
Het kan niet anders of ze begeren hun leven te beteren. Het riekt naar goede werken. Nee, geen goede werken dat ik daarmee mijn leven oppoets, opknap voor God zodat ik voor Hem kan verschijnen. Maar mijn leven te beteren omdat de Heere het zo waard is. Heilig voor Hem te leven. Hoe langer hoe meer mijn vlees gekruisigd wordt. Begeren om leven te bekeren. Als ik u oproep tot bekering dan is dat niet alleen bedoeld voor onbekeerden maar ook voor bekeerden. Dagelijkse bekering tot God. Prachtig mooi, als u beseft dat bekering betekent omkeren. En telkens weer kom ik zo van God af te staan. Zonden maken scheiding. U weet het wel, u voelt het, niet goed gaat in uw leven, gebed verflauwd. Lust om het Woord te onderzoeken minder wordt. Dagelijkse bekering tot God nodig. Daarom kan ik u vrijmoedig oproepen tot bekering. Allemaal nodig: zicht op de Heere Jezus Christus. Zoals ik vanmorgen zei: geen strijd kent, dan moet u het echt nakijken.
Als wij begeren om ons leven te beteren en heilig voor God te leven. Dan moeten de zonden er tussenuit. Ook de boezemzonde. Dat u de vrede mag ervaren die alle verstand te boven gaat. Daarom de dagelijkse bekering nodig. De drie stukken geen lijn maar een cirkel. Ellende, verlossing en dankbaarheid. Meer te zien op Christus en meer te leren van Hem. Diamant, ander licht erop. Niet meer door het geloof maar Hem dan aanschouwen. Het Lam dat geslacht is van voor de grondlegging der wereld.
Maar de hypocrieten, de huichelaars, en die zich niet met ware harten zich tot God bekeren. Ziet u hoe het er staat: niet met ware harten tot God bekeren. Geldt ook Gods volk. Paulus in 1 Korinthe 11. Zoveel dingen fout gaan in de gemeente. Hij roept de gemeente op tot waarachtige bekering. Steeds weer opnieuw. Daarom, waar zit dan de haper in mijn leven? Dat vraagt om zelfonderzoek. Opdat dat geestelijke leven zich zou verdiepen. Meer en meer van Hem gaat zien. Meer en meer Hem lief krijgen.
3. De verbondswraak
Want vraag 82 begint het antwoord, dat het verbond van God ontheiligd. Zonder de dagelijkse bekering wordt God verbond ontheiligd. U zegt misschien: hoe zit dat dan? Dat heeft alles te maken met het tweede deel in het verbond. U zult mij tot een volk zijn. Om als Zijn volk te leven. En dat betekent dat ik de wereld verlaat, mijn oude natuur doodt om in een nieuw Godzalig leven te wandelen. Nieuwe gehoorzaamheid. Niet meer aan mijn wil, gedachten en meningen maar in alles te vragen naar de Heere en Zijn sterkte. Wereld verlaten. Streep erdoor. Telt niet meer mee.
Als het verbond van God ontheiligd wordt, dan wordt daarmee de toorn van God over de gemeente verwekt. Dit moet ons tot onze uiterste concentratie brengen. Laat het op u inwerken. Misschien kunt u zo een lijstje maken. Is dat misschien Gods toorn? Omdat Zijn verbond ontheiligd is. Wanneer? Als ik niet leef naar dat verbond. Als ik dat verbond verbreek. Door mijn onbekeerlijkheid en ongeloof. De toorn over de gemeente, daarom zijn er onder u zoveel zieken en zwakken. Ik haast mij om te zeggen dat we geen isgelijkteken moeten zetten tussen zonden en straf. Als de Heere doet naar onze zonden, dan hadden we hier niet gezeten. De Heere vraagt om ons leven ernaast te leggen. Ook over het staan in de gemeente.
Als het gaat over de toorn van God, dan is de christelijke kerk schuldig. Om hen uit te sluiten die hun leven niet beteren. Ik moet ook u het aanzeggen, de schuld aanzeggen. Ik moet u ook oproepen tot bekering. Maar wilt u het horen? Wilt u het ook aannemen? Want als het er dan over gaat, wij hebben met een rechtvaardig God te doen. Alomtegenwoordig en alwetend God. Ik sta niet boven u, ik zit naast u. Ook bij mij ligt schuld. Maar als herder van deze gemeente moet ik het u aanzeggen. Hoe is uw levenswandel? Kent u de nauwe omgang met de Heere zodat het ook uw begeerte is om naar Zijn wil te handelen en wegen te wandelen. Of heeft u uw eigen patroontjes.
De tijd waarin wij leven zo aangrijpend. Individualisme, pluralisme. Zien we toch. Kijk maar in het verkeer. Iedereen gaat voor zichzelf. Gaat dwars tegen de Heere in. Tijdgeest waarmee wij behept zijn mag niet, kan niet. Niet overeenkomstig zijn wil. Bent u van harte bereid u tot God te bekeren? Of zegt u: ik weet ook niet wat er veranderen moet.
Het gaat over leer en leven. Die zich Godzalig voorstellen. Ik weet het gemeente, er kunnen ingewikkelde dingen zijn, waar ook theologen rollebollend over straat over gaan. Maar hebt u de dingen helder? Kern van de zaak. Offer van Christus. Eenzijdig werk van Hem. Tot een levende hoop. Dat er niets van u bij kan maar ook niet hoeft. Wilt u het horen? Dat bekering nodig is. Is er iemand die zegt: ik heb mijn leven op orde, ik heb geen bekering nodig. Ik moet u zeggen: dat vergist u zich. Het is onmogelijk. Want u hebt vlees bij u.
Wilt u zich scharen onder het herderlijk toezicht? Daarom heeft de Heere de ambten gegeven. Hervormde Kerk werd verweten dat de tucht niet gehanteerd werd. Maar het eerste tuchtmiddel ligt in het Woord. Dat Woord dat onder u verkondigd is. Hebt u dat Woord lief? Is Zijn dienst een liefdedienst? Dan kan het toch niet anders of u begeert uw leven te beteren. Misschien zeg ik het heel werelds: maar het kan altijd beter. Uitgedreven tot zijn genadetroon. Hij wil het overnemen. Al dat gestuntel van u. Waar u niet uitkomt. Wendt u naar Mijn toe alle u einden der aarde. Dan is het de Zoon die betaald heeft, volkomen betaald heeft. Opdat u gewassen bent en gereinigd in dat bloed. Amen.
Zondag 16 september 2018 – Hersteld Hervormde Kerk Putten – ds. R. van de Kamp [Putten] – Heidelbergse Catechismus zondag 30