Elkaar vergeven klinkt makkelijker dat het is. In lijn met de Heidelbergse Catechismus kan er alleen van horizontale vergeving sprake zijn, als er ook en eerst sprake is van verticale vergeving. Christus leed om onze zonden; Hij droeg onze straf. Vanuit die vergeving kunnen we overgaan tot elkaar vergeven; dat is echter wel een proces dat om aandacht en inzet vraagt.

Vergeven en vergeven worden

We kunnen het niet over onderlinge vergeving hebben als we het niet over bekering hebben. Horizontale en verticale vergeving.

Vergeving is een geschenk. Onverdiend. Van de Heere Jezus. We hebben de Geest nodig om daar inzicht in te krijgen. De menigte op Pinksteren kregen een boodschap. Ze voelen: wij hebben Hem gekruisigd. Wat moeten we doen, broeders? Petrus laat ze niet in de kou staan. Er is bekering nodig. Laat je dopen! Er klinken geweldige beloften. De betekenis is dat je moet beseffen dat je een zondig mens bent. Leven uit de belofte. Belofte van vergeving.

Manasse hebben we ook gezien. Zoon van Hizkia. Een opvoeding kreeg hij. Die gooide hij op zij. Hij volgde zijn opa, Achaz. Er was maar een weg terug: bekering. God was al bezig. God kwam naar hem toe. Manasse erkende dat God God was.

En wij, in 2024? Wij mogen denken aan voorbereidend en vervolmakend werk van Jezus. Het kostte Hem Zijn leven. Bepaald niet goedkoop, die vergeving. De vergeving kan je niet achteloos opzij zetten. Als een pak suiker in de kast: altijd handig te hebben. Nee. We moeten inzicht krijgen wie Hij. Een diepe waarde van de verticale vergeving.

Hoe ga je dan verder in het leven? Je begint eens wat rond te kijken. Hoe krijgt vergeving door God gestalte om ons heen? In de gemeente, in de familie, werkrelaties.

Het Bijbelgedeelte laat iets zien. Jezus brengt een verhaal. Net daarvoor geeft Hij inleidende verzen mee (15-17). Er is een probleem met zonde onderling. Wat vraagt het qua onderlinge omgang? Vergeef ons onze schulden, gelijk ook wij vergeven onze schulden waren.

Het verhaal. Een dienaar. Hij moet een gigantisch bedrag terugbetalen. Hij knielt. Hij is dus nederig. Hij doet er alles aan om terug te betalen. De verrassing is dat de hele schuld wordt weggescholden. Die gaat blij naar huis.

Hij komt een ondergeschikte tegen. Hoe ondankbaar is die hoofdknecht?! Snoeihard. Geen genade, geen vergeving. Een klein bedrag. Hij is zoveel kwijtgescholden. Hij doet dit wel, terwijl het hem niet toekwam. De koning stelt vast dat het berouw niets waard was. Er is geen plaats meer voor hem in het koninkrijk. Hij was niet vergevend, terwijl hem wel werd vergeven.

Het verhaal sluit af met een waarschuwing. Zo zal ook de Hemelse Vader doen als u niet van harte vergeeft. Jezus gebruikt dit verhaal om het belang van onderlinge vergeving duidelijk te maken. Ik hoop dat u met mij inziet: Jezus mag dit vragen! Hij stierf voor u. Als elke zonde een spijker was …

Dus: ruimhartig vergeven. Jezus vraagt het. Hij heeft er recht op. Vergeef ons onze schulden gelijk ook wij onze schuldenaren vergeven. De Catechismus zegt: wilt U onze daden en aard niet toerekenen? De naaste vergeven is een bewijs van Uw vergeving.

Vanuit dit verhaal wil ik verder. Er is een moeilijkheid en een probleem. Zou bedoelt zijn: de vijand vergeven? Bij voorbaat vergeven? Ik wil u uitleg meegeven. Vergeving vraagt inzicht en bekering.

Wees op uw hoede. Sla acht op uzelf. Als uw broeder zondigt, bestraft hem. Komt hij tot inkeer, vergeef hem. In Lukas staat het net iets kernachtiger. Maar wat we hier ontdekken: vergeving heeft met bekering en berouw te maken. Ik moest denken aan de preken over Joël. Schuldbelijdenis.

Vergeving schenken vraagt huiswerk. Dat is niet zo gemakkelijk. Het is een duur geschenk. Taken. Er moet iets genoemd worden. In het licht. Inzicht en inkeer. Als het vaker gebeurt, hij komt terug. Zonder inzicht geen berouw. Geen inkeer dan. Als je niet inziet waar je op terug moet komen. Dan dus geen vergeving. Mattheus 18 laat zien dat je als slachtoffer moet vertellen. Wat pijn heeft gedaan. Wat verkeerd is geweest. Er komt een drietrapsraket. Eerst een op een, dan iemand erbij, dan in de gemeente. Het vraagt aandacht.

Hoe raakt dat u? We hebben vertrouwenspersonen in de gemeente. Als u ergens over door wilt praten, dan kan dat. Er is huiswerk te doen. Het is nodig.

Inkeer en bekering. Ook inzicht. Wat is er misgegaan. Inzicht. Dat is nodig. Ja, een dader kan verdriet hebben over de situatie. Je zou dat berouw kunnen noemen. Maar het kunnen ook krokodillentranen zijn. Misschien is het vooral zelfmedelijden. Je verliest je werk. Dat is geen inzicht. Inzicht en besef wat het slachtoffer is overkomen. Wat deed die opmerking op school, thuis, aan de keukentafel. Een onbeheerste tik. Grensoverschrijdend gedrag. Maar al te vaak ontbreken inzicht en berouw bij een dader. Of niet goed onderscheid maakt tussen wat goed is en wat niet. Het besef, daar gaat het om. Beseffen wat er is gedaan. Vanuit inzicht komt er ruimte voor bekering. Je weet waarom het gaat.

Vergeving kan je niet afdwingen. Het is niet een knopje. Het kan manipulatief zijn. Het staat toch in de Bijbel dus we moeten elkaar vergeven?! De bijbel toepassen vanuit zelfmedelijden. Dat is zonde op zonde. Vergeving vragen is veel huiswerk. En vanuit het slachtoffer: vergevingsgezind te zijn is ook huiswerk. Kwetsbaar. Moeten we zuinig op zijn.

Dan bekering. De gedachte aan bekering is gewoon bijbels. Denk aan Manasse. Hij komt tot bekering en gaat in een nieuwe levensstijl verder. Jesaja 55:7-8. Laat de goddeloze zijn weg verlaten. Laat hij zich bekeren tot de HEERE, dan zal Hij Zich over hem ontfermen. Hij vergeeft veelvuldig.

Bekering. De hele bijbel door kom je het tegen. God roept je op de weg van ongerechtigheid te verlaten. Vergeving, ook onderling, daarvoor is omkeer nodig. Een omslag in het leven. Het vraagt om oprecht inzicht. Die zet een leven van het dader in gang.

Die bekering moet zichtbaar worden. Een dader die spijt betuigt en met dezelfde gang dezelfde zonde doet. Of bagatelliseert…. Dat is schijnheilig.

Als er inkeer komt, is bekering vruchtbaar. Ik kom graag nog terug op verzoening. Die gaat eraan vooraf. Jezus kwam als eerste. Hij rond het ook weer af. Het helpt om eerst te zien naar de Heere Jezus en het kruis. Wat heeft Hij voor u, jou gedaan?! Hij is eenmaal gekruisigd. We moeten zien op het kruis. En nog een keer kijken. Schuldbesef krijgen. Inzicht krijgen wie Hij is. Je ziet die doorboorde handen. Onderlinge zonden moeten niet verdoezeld worden. God geeft elke zondag mogelijkheden om in de spiegel te kijken. Misschien heb ik toen iets laten liggen: en je dan daarvan te bekeren. Laat dat de basis zijn. God geeft het ons. Laat dat de basis zijn voor het verticale. Leven uit de kracht van de Geest. Dan beseffen we misschien steeds beter wat we iemand hebben aangedaan. Je mag bidden om vergeving. Daders, slachtoffers, getuigen, betrokkenen. Bidden. Elkaar bij de Heere brengen. Wat weten we eigenlijk van elkaar?

Jezus kwam naar deze wereld om het verlorene te zoeken en te redden. We moeten dankbaar zijn voor Zijn verzoenend werk. U verdient het dat wij U navolgen. Slachtoffers zeggen: U vraagt vergevingsgezindheid. Wijs mij daarin de weg. Geef me broeders en zusters die me helpen. De HEERE waarschuwt ook. De bede in het Onze Vader liegt er niet om. Het zal wel? Zwart-wit? Dan wil de HEERE ook niet van jou weten. De Heidelberger zegt: onderlinge vergeving vloeit voort uit Gods genadige vergeving voor zondige mensen. Moge de HEERE ons hierin leiden en inzicht geven.

Amen.

Hervormde Gemeente Reeuwijk, Ichthuskerk, zondag 7 juli 2024, 18.30 uur. Schriftlezing Mattheus 18:15-35 en Lukas 17:3-4.