Zoals klei in de hand van de pottenbakker, zo kneedt en vormt God ons naar het beeld van Christus. Ons leven is dán pas geslaagd – al doet het kneden en vormen soms pijn. Vertrouw je aan Hem toe, laat je kneden en kom naar Zijn werkplaats (=de kerk).
Gemeente van de Heere Jezus Christus, wanneer kun je nou zeggen dat je leven geslaagd is? Een cijfer geven voor uw leven, wat zou het worden? Zesje misschien. Net voldoende. Of hoger. Een tien? Nou, ja, dat is wel hoog gegrepen. Dan moet je wel durven. Een tien? Aan de buitenkant kan het wellicht mooi lijken. Buitenstaanders denken: wat een geluk heeft die man, wat heeft die vrouw gebofd. Zelf denken mensen daar soms heel anders over.
Jaren terug las ik een boek, ‘Niets meer te wensen en toch niet gelukkig’. De ooit beroemde dichter J.C. Bloem heeft ernstig getwijfeld over zichzelf en over zijn succes. Hij was een gevierd man. Talloze onderscheidingen, vele prijzen gewonnen. U kent hem allemaal: ik woonde gelukkig in de Dapperstraat, die regel is van hem. Toch schreef hij, aan het einde van zijn leven, een paar gedichten. Is dat genoeg, ter rechtvaardiging van een bestaan?
Is je leven geslaagd? Heeft het ook wat te betekenen voor een ander? Wat als terug kijkt op uw leven? Mislukt? Dat kan toch ook. Niets terecht is gekomen. Mislukt… Voor je het weet voel je je een mislukkeling. Zou je je leven over willen doen. Beter of anders.
Over die vraag gaat het in de preek. Is je leven geslaagd of gelukt. Raakt binnenkant van je leven. Existentiële vraag. We gaan met Jeremia mee. Naar werkplaats pottenbakker.
Is druk in de weer om bekers en kruiken te maken. Dagelijkse gebruiksvoorwerpen uit de oudheid. Kunstenaar. Iemand die zichzelf uitdrukt in wat hij maakt. Kent ook mindere dagen, dat het niet lukt. In oudste tijden maakten ze al gebruik van twee schijven: draaischijf en andere schijf. Met voet in beweging gebracht. Misschien op rommelmarkt en jaarmarkt zoiets gezien. Iemand maakt een mooi potje of vaasje.
Jeremia kijkt ernaar. Lijkt makkelijk. Pottenbakker geeft er vorm aan. Makkelijk als je het lukt. Klanten tevreden als ze terug komen. Maar er gebeurt wat onverwachts. De pot mislukt. Klei is weerbarstig. Kan er niet de juiste vorm in krijgen. Geen nood. Slaat in elkaar. Begint opnieuw. Ditmaal lukt het om een prachtige vaas te maken. Kunstwerk!
Zie je dat Jeremia? Zo kan God dat ook doen met Zijn volk. Maken en breken. Klei in de handen van de pottenbakker. Bedoeld als sieraad voor de hele wereld. Wat een voorrecht, leven met deze God.
De vergelijking komt vaker voor in de Bijbel. Schepper als boetseerder. Adam uit rode klei (‘adama’). Wij zijn schepselen uit Zijn hand. God zag dat het goed was. Precies zoals de Hemelse Kunstenaar het in Zijn hoofd had. Iets moois van ons maken. Ons levenlang. Hij blijft kneden en vormen. Nuttig instrument in Gods hand. Paulus was een uitverkoren vat. Een uitgelezen instrument.
Maar om dat te bereiken moet het materiaal meewerken. In elk geval niet tegen werpen. Niet te dik of dun, de klei. In zekere zin afhankelijk van het materiaal. Als volk weerbarstig is, kan God niets beginnen.
In tijd Jeremia (koning Jojakim) vonden de mensen dat ze zonder God konden. Opkomende economie, vrije seksualiteit. Maar God buitengesloten. Schepper staat machteloos. Als mensen niet willen, houdt het op. Jezus: gij hebt niet gewild…! Gods eigen zoon hangen ze tenslotte aan het kruis. Maar zelf zien mensen dat anders. In Gods ogen een mislukking, zien zij als succes. Ze halen een voldoende, meer dan geslaagd. Maar in Gods ogen mislukt.
Wat doet die pottenbakker? Gooit ie het weg? Wij denken: hij kapt ermee. Mensen die niet deugen, zijn we wel een keer klaar mee. Dat wordt soms ook van God gezegd. God verwerpt mensen. Verkiest en verwerpt. Belijdenisgeschriften staat dat ook in.
Hier gaat het om de trouw. Hij start opnieuw. Voor de zoveelste keer. Doet er alles aan om mensen te vormen. Jeremia spoort aan om zich over te geven. Laat je kneden.
Vijand is in aantocht. Donkere wolken kondigen zich aan. Pottenbakker wil iets moois maken. God straft niet graag. Het liefst kneedt Hij met zachte hand. Dan doet het soms nog pijn. Soms harde hand. Misschien kent u dat. Er gebeuren dingen in je leven, tijden dat je beproefd wordt. Door diepe heengaan. Ingrijpende gebeurtenissen. Mijn eigen kleinzoon is in Italië opgenomen (Florence), met tumor in zijn hoofd, 8 jaar. Ingrijpende gebeurtenis! Je weet niet wat God doet. Je ervaart wel Zijn hand. Bezig is te kneden en vormen. De pottenbakker grijpt soms diep in. Dicht bij God bent? Dichtbij Zijn bedoelingen?
God als pottenbakker. Jeremia roept volk tot inkeer. Israel weigert een sieraad te zijn. Of zelfs maar een potje. Vijandelijke legers staan aan de grens. Toch is oordeel geen onafwendbaar oordeel. God houdt altijd rekening met mogelijkheid berouw. Dan gaat oordeel niet door. Mooi is dat. Zie je bij Jona. Nog veertig dagen… Maar als de inwoners zich bekeren, krijgt God berouw. God zit niet vast aan Zijn dreigementen. Ik zeg het met menselijke woorden, ik weet niet of het helemaal klopt, Gods besluiten worden op het laatst genomen. Dat is de vrijheid van de pottenbakker.
Omgekeerde is ook mogelijk. Niet doen wat Hij beloofd. Doop: Ik zal met je zijn. Belofte is geen voorspelling die hoe dan ook uitkomt. Aan Gods belofte voorbijleeft, dan komt er niets van terecht. Loopt tenslotte alles mis en eindigt met lege handen.
Jeremia heeft les begrepen. Maar Juda en Jeruzalem ook? En wij? Zou God niet doen zoals deze pottenbakker. Hij kan ons maken en breken.
Er zijn mensen genoeg die op zoek zijn naar geslaagd leven. Leven als kunstproject. Op zoek naar God en zichzelf. Aan de leegte voorbij. Dat je leven betekenis heeft. Maar profeet heeft ons niet zonder opzet naar pottenbakker meegenomen. Vanmorgen in Ichthuskerk. Hier is de werkplaats. Hier ontvang je geestelijke vorming. Laat je kneden! Wees goede klei. We moeten er op uit, actie, maar het begint ermee dat je niets doet. Stil. Klein. Zacht en kneedbaar. Laat je vormen. Vertrouw je toe aan Gods handen, ook als het pijn doet. Hij alleen kan iets moois van je leven maken.
Iets moois is nog niet volmaakt. Soms opnieuw beginnen. Slechts een mens die werkelijk volmaakt is geweest. Zich in alles liet vormen naar Gods beeld. Jezus Christus. Geslaagd mens. Gods geliefde zoon. Mensen dachten daar anders over. Joden en Romeinen sloegen Hem eendrachtig aan het kruis. Mislukkeling. God dacht er anders over. Hem gerechtvaardigd. Opgewekt. Hij is de nieuwe mall. De nieuwe vorm naar wie de Geest ons wil vormen. Op Hem gaan lijken. Kneden en vormen zodat we andere mensen worden. Niet de vraag naar mijn geluk. Maar gezindheid van Christus: God dienen en elkaar te dienen. Wie is een geslaagd mens? Wie zal het zeggen? Dit weet ik wel. Wees welkom in het huis van de pottenbakker. Hij weet als geen ander wat Hij doet. Hij maakt en breekt je. Vormen naar Zijn beeld. Zodat ook van u en jou gezegd kan worden: Een mooi mens. Amen.
Hervormde gemeente Reeuwijk, Ichthuskerk, zondag 12 augustus 2018, 9.30 uur. Schriftlezing Jeremia 18:1-12, Kolossenzen 3:5-17.