ds. R. van de Kamp – Heidelbergse Catechismus zondag 23

De vrijspraak door het geloof

In zondag 23 wordt de vraag gesteld over de baat van het geloof. Rechtvaardig te zijn voor God. Vrijgesproken van de schuld van de zonden en vergeving ontvangen door het offer van Jezus Christus de Zoon van God die stierf voor zondaren. Dat te mogen weten en gevoelen. Wie hebben er deel aan? Die de weldaden daarin geschonken met een gelovig hart aannemen en toe-eigenen.

Heidelbergse Catechismus vraag en antwoord 59-61:‘[59] Maar wat baat het u nu, dat gij dit alles gelooft? Dat ik in Christus voor God rechtvaardig ben, en een erfgenaam deseeuwigen levens. [60] Hoe zijt gij rechtvaardig voor God? Alleen door een waar geloof in Jezus Christus; alzo dat, al is het dat mij mijn consciëntie aanklaagt, dat ik tegen al de geboden Gods zwaarlijk gezondigd en geen daarvan gehouden heb, en nog steeds tot alle boosheid geneigd ben, nochtans God, zonder enige verdienste mijnerzijds ,uit louter genade mij de volkomen genoegdoening, gerechtigheid enheiligheid van Christus schenkt en toerekent , evenals had ik nooit zondegehad noch gedaan, ja, als had ik zelf al de gehoorzaamheid volbracht, die Christus voor mij volbracht heeft, in zoverre ik zulke weldaad met een gelovig hart aanneem. [61] Waarom zegt gij, dat gij alleen door het geloof rechtvaardig zijt? Niet, dat ik vanwege de waardigheid mijns geloofs Gode aangenaam ben; maar daarom, dat alleen de genoegdoening, gerechtigheid en heiligheid van Christus mijn gerechtigheid voor God is, en dat ik die niet ander dan alleen door het geloof aannemen en mij toeeigene kan.’

De vrijspraak door het geloof
1. Wie die uitspreekt;
2. Tegen wie wordt die uitgesproken;
3. Wat brengt die teweegbrengt.

1. Wie die uitspreekt

Ik weet niet of u een uitleg van de Heidelbergse Catechismus heeft, en dan zoeken of dit zinnetje voorkomt, dan niet zoveel. ‘Zoverre ik zulke weldaad met een gelovig hart aanneem.’

Stel je voor. Nooit aan gedacht. Sta je in een testament. Nog een landhuis Argentinië. Eigenaar worden. Stukken bij de notaris uitgereikt. Ik helemaal blij. Kom je thuis, vraag de vrouw: zitten er wel genoeg slaapkamers in? Weet ik allemaal niet. Waar? In Argentinië. Zo blij dat je het gekregen heb. Wanneer de blijdschap? Als de beleving er is. Als je de sleutel in het slot steekt. Wetenschap nog niet zoveel. Deze lijn vasthouden.

Zacharia krijgt een visioen te zien van hogepriester Jozua. Met vieze kleding. Staat voor het aangezicht van de engel. Christus, vaak in het Oude Testament als het over een engel gaat. Engel des Heeren. Kerk wordt aangeklaagd door de satan. Jozua krijgt andere klederen. Rein. Wisselklederen. Engel stond daarbij. Christus stond er bij. Wie spreekt er nu vrij? De Zoon of de Vader? Rechtspraak. Aanklager en advocaat en rechter die uitspraak doet. Wie is de Rechter? Drie-enige God. Vader, Zoon en Heilige Geest. Maar onmogelijk dat ze het oneens zijn. Met tussenspraak van de Zoon. Alsof de Zoon en Vader onderhandelen. Liever: de Heere spreekt vrij. Gevaar is dat de personen uit elkaar worden gespeeld. Zijn mensen die zo’n visioen zien. Zoon die als de Advocaat optreedt. Hoe kunnen we het weten? Erin delen? Denk aan het huis in Argentinië dat je krijgt en dan pas vreugde heb als je er bent.

Psychologisch effect in de preek. Mensen het zo gaan beleven als de prediker stelt. Mensen gaan beleven wat voorgesteld wordt. Misschien wel de reden van de vele kerkmuren. Zeker als een weg uitgestippeld wordt. Is er dan geen weg? Jawel. Jezus de weg. Ook de weg tot de weg. Aan Gods rechtvaardigheid genoeg worden gedaan. Kunnen zo uit de bocht vliegen. Met allerlei stelsels. Bij het Woord blijven. Weet u wanneer u met het recht van God te maken krijgt, als de wet u gaat aanklagen. Ziet dat het niet klopt in uw leven. Dan krijgt u met het recht te doen. Psalm 130. Uit de diepte roep ik tot u. Bij Hem vergeving. God kan de zonden niet door de vingers zien. Moet genoeg geschieden aan Zijn recht. Op grond van recht vrijspreken. Op de kruisheuvel Golgotha. Het is Zijn gerechtigheid die de dood van Zijn Zoon eiste. En ook Zijn barmhartigheid. Die Hem overgaf.

Ik kan u zeggen: u moet op Golgotha. Hoe wordt het ook mijn vergeving? Ook van mij. Niet alleen weten maar ook beleven, proeven en smaken. Niet het geloof is de gerechtigheid. Slechts een instrument. Nadruk op. Opdat alles wat van u is, al uw goede gedachten, als u dat nog meent te hebben uit handen wordt geslagen. In Hem ligt alles. Niet mijn geloof, mijn zoeken, mijn tranen. Enkel en alleen zien op Jezus Christus de gekruisigde. Zo heeft God in de eeuwigheid verzoening gevonden. Een weg uitgedacht. Een weg uitgedacht in Zijn Zoon. Zie hier ben Ik. Weg van de kribbe naar het kruis.

Job 33. Heere roept het uit: Ik heb verzoening gevonden. Gemeente, als er geen enkele mogelijkheid meer lijkt te zijn, alles mij aanklaagt, als ik niet meer weet hoe het moet, de weg ontsloten is. Dan stappen we als het ware het landhuis in Argentinië binnen. Niemand zorgde voor mijn ziel. En dan Jezus: zie hier ben Ik. Vrede met God. En dat door het volbrachte werk van Jezus Christus.

2. Tegen wie wordt die uitgesproken

Misschien moet het u maar gewoon vragen: hebt u het gehoord? Die vrijspraak. Ja maar, stemmetjes. Nee in het Woord. De Heere tot u sprak: uw zonden zijn u vergeven. Al waren ze rood als scharlaken, ik zal ze wit maken als sneeuw. Vrees niet. Geloof alleenlijk.

Gemeente, ik ga niet de kant op van visioenen. Maar gaat om de ervaring, beleving. Zoverre ik die weldaad met een gelovig hart aanneme. Als het gaat over het geloof, het geloof rust op de belofte. In welke belofte heeft de Heere tot uw ziel gesproken. Zegt misschien: we hebben niks aan te nemen, geloof geschenk. Gaat het hier niet over. Gaat hier over eigenen. Toe-eigenen. Met een gelovig hart aanneem.

Dan ga ik twee uiterste schetsen. Hoe het zit met het gelovig aannemen van die weldaad. Er zijn mensen die zeggen: ik mag weten dat God mijn zonden vergeven heeft, Hij mij liefheeft. Mag ik weten en voelen. Sta in de vrijheid. Als het dan gaat over de prediking, dan wilt u de voorrechten ervan weten. Wat Hij bereikt heeft eenmaal mijn deel zal zijn. Maar hoe zit het dan met de schulden? Net Psalm 6 gezongen. Vergeef mij mijn zonden. Niet beter thuis laten? Psalmen wel zingen. Oud Testamentisch. Voor de komst van Christus. Voor de bekering. Als u het zo noemt, zal ik het spotten met het getob willen noemen. Andere uiterste. Als een lijn zien. Zondag 2 waaruit kent u uw ellende. Meer leren. Dan zondag 5 zicht op de borg. Zondag 23 haalt niet iedereen. Zover komt niet iedereen. Niet iedereen komt tot de zekerheid van de vergeving. Zondag 7 toch duidelijk over vertrouwen dat de zonden vergeven zijn. Nu gaat het over de baten van het geloof. Wat heb ik eraan? De vruchten. Als we blijven zeggen dat niet iedereen tot de zekerheid van de vergeving komen, dan Rooms of Remonstrants. Nooit zeker van zijn. Maar de zekerheid ligt buiten onszelf in Christus Jezus.

Tegen wie wordt gezegd dat hij rechtvaardig is voor God? Wie wordt er vrijgesproken. Geweten aanklaagt. Zondaren. Schuldigen. Die het alles verprutst hebben. Die hun leven niet meer op orde krijgen. Naast de prediking van het Evangelie is een scherpe wetsprediking nodig. Zondag 44. Vergeving en rechtvaardigheid in Christus te zoeken. Daar de cirkel rond. Van ellende, verlossing en dankbaarheid. Daarom is het zo belangrijk zoverre ik zulke weldaad met een gelovig hart aanneem.

3. Wat die teweegbrengt

Zoverre duidt op een proces. Hoe langer hoe meer. Hoe sterker geloof hoe meer zicht op de vergeving der zonden. Hoe meer zicht op de vrijspraak. Want wat houdt die vrijspraak in? Zonden vergeven en recht op het eeuwige leven. Daarom nodig dat het geloof versterkt en verdiept wordt. Dezelfde beweging maar steeds dieper, de kurkentrekker. Verkondiging van het Woord. Daardoor gewerkt en versterkt. Ook de sacramenten. Ware zichttekenen. Dat er redding ligt in Jezus Christus. Heenwijst naar het offer van Christus.

Meer en meer gaan zien dat ik zondaar ben. Scherpe wetsprediking. Meer en meer de dankbaarheid gaan zien en uitleven. Dicht bij elkaar houden de drie stukken. Daar ligt de grote waarde en kracht. Ook moeilijk. Dan net een beetje opgekrabbeld en dan wordt het weer onderuit gehaald. Alles weer kwijt. Geweten weer aanklaagt. Als ik weer wat opkrabbel.

Dan begrijp ik David als hij zijn nood uitklaagt. Ook vreugde. Heere getrouw. Hoe de Heere Zijn woord waarmaakt. Moed voor de toekomst. De wet weer nodig. De reden dat we elke zondag voorlezen. Vlees gekruist wordt. Steeds weer opnieuw. Onbegrijpelijk toch. Waarom Jezus niet direct van het graf naar de hemel? Omdat Hij hen nog ging leren aangaande het Koninkrijk. Waarom neemt Hij een mens niet meteen op die vergeving ontvangen heeft? Opdat de grote daden Gods zichtbaar worden. O Zoon maak ons uw beeld gelijk. Dordtse Leerregels. God neemt de zonden niet geheel en al weg. De heerschappij van de zonden wordt weggenomen maar de zonden zelf niet. Onmogelijk dat de gelovige verloren gaat. Geen afval der heiligen. Zonden niet weggenomen opdat we een voortdurende reden tot Hem te gaan.

Dan wordt het een wonder. Recht op het eeuwige leven. Terwijl mijn geweten mij aanklaagt, weten dat mij mijn zonden vergeven zijn. Dan heb ik niets aan de papieren van het landhuis. Ernaar staan. Bent u er zeker van dat u uw zonden vergeven zijn? Brakel: zoek een belofte in het Woord, onderzoek aan wie gedaan, ga ermee tot Jezus.

Dan niet uit mij. Niet mijn waardigheid. Alleen de genoegdoening, gerechtigheid en heiligheid van Christus mij gerechtigheid. Toe-eigenen. Ja werkelijk het van mij is. Hoe vaker ik er kom hoe meer ik het ga zien en ervaren. Niet mijn zoeken, mijn stille tijd. Het telt niet mee. Juist dat geeft de vrijheid. Als ik niets hoef te hebben, niets hoef te zijn. Zondaar mag zijn. Hij is het waardig alle lof, alle eer, alle dankzegging tot in alle eeuwigheid. Amen.

Zondag 6 mei 2018 – Hersteld Hervormde Kerk Putten – ds. R. van de Kamp – Heidelbergse Catechismus zondag 23 vraag 59-61