De Farizeeërs en Schriftgeleerden hebben een vrouw op overspel betrapt. Zij worden echter niet gedreven door de liefde tot haar of tot de wet van Mozes, maar door de haat jegens Jezus. Jezus schrijft, na de beschuldiging gehoord te hebben, met de vinger in de aarde. Wat betekent dat? Niet alleen dat Hij onverschillig is, maar vooral dat Hij ze, met een woord van Jeremia, erop wijst dat ze in Gods ogen niets voorstellen. Met een geniaal antwoord zorgt Jezus ervoor dat de vrouw wordt vrijgesproken. Wel heeft Jezus de zonde aangewezen. In het Johannesevangelie wordt duidelijk dat Jezus de weg naar Golgotha gaat, Hij zal Zelf gestenigd worden…

‘Ga eens voor de spiegel staan’

’s Morgens ga je natuurlijk voor de spiegel staan. Om te kijken of je er goed uit ziet. Vanmorgen is het thema: ga eens voor de spiegel staan. Je ziet wel eens mensen die iets niet goed doen. Je ziet iemand een snoepje uit de pot pakken. Kijk allereerst en allermeest naar je zelf. Vanmorgen verkondig ik het Woord van God uit Johannes, kerntekst is vers 6 en 7. Ga eens voor de spiegel staan.

  1. We zien hoe Jezus voor het blok gezet
  2. We zien hoe de Joodse leiders worden aangeklaagd
  3. En hoe de vrouw vrijuit gaat

Gemeente van Christus, als kerk worstelen we met een imagoprobleem. We zouden bekrompen zijn. En liefdeloos. Je mag niet naar voetbal op zondag. En als je gedronken hebt, wordt je daarop aangesproken. Als je niet in de kerk was, wordt je daarop aangesproken.

De Farizeeërs en Schriftgeleerden passen in dit beeld. Het is Loofhuttenfeest in Jeruzalem. Jezus is er ook. Een groot en blij feest. 7 dagen. Misschien heb je wel eens gekampeerd. In een grote tent geslapen of kleine tent. Israël kampeerde dan een week lang in een kleine tent naast hun huis. Gemaakt van takken en bladeren. Ze hadden 40 jaar in tenten gekampeerd tijdens de reis door de woestijn. Tijdens het feest dachten ze daaraan terug. Het was ook een dankfeest voor de wijnoogst.

Jezus geeft onderwijs over het Koninkrijk van God. Het is nog vroeg in de morgen. Jezus heeft de macht in gebed doorgebracht, in de hof van Getsemane. De rust wordt plotseling gestoord. Leiders dringen zich naar voren. Ze hebben een vrouw bij zich.  Ze plaatsen haar vlak voor Jezus. Op heterdaad betrapt bij overspel. Nota bene door Farizeeërs en Overpriesters. Geen tittel of jota lieten zij vallen. Zij zagen geen zonde door de vingers – laat staan vreemdgaan. Ze is getrouwd maar heeft met andere man het bed gedeeld. Er werd veel gedronken op dit feest. Je vraagt je af, waar is de man gebleven? Hem laten gaan? Wordt zijn fout door de vingers gezien? Was hij bevriend met de Joodse leiders? De leiders kunnen haar goed gebruiken voor hun doeleinden. Het is geen liefde voor de vrouw of liefde voor de wet wat hen drijft. Het is haat. Ze willen Jezus beschuldigen. Een gemene strikvraag. Ze zetten Jezus voor het blok.

Ze zeggen, Jezus we hebben haar betrapt. We troffen haar in een bed aan met een andere man. Wat vindt u? Klinkt hier niet de bekrompen moraal? Een harde beschuldiging, een harde veroordeling? Volgens de wet van Mozes moet iemand gestenigd worden (Deut 22). Dat gold zowel voor de man als de vrouw. Ze proberen een wig te drijven tussen Mozes en Jezus.

Zeggen dat de vrouw niet gestenigd hoeft de worden, ondergraaft Zijn positie. Maar Mozes gelijk gegeven maakt Zijn missie kapot. Dat brengt in conflict met de Romeinen. Bovendien was Hij de vriend van hoeren en tollenaars. Mattheus was zijn discipel. Handhaaft Hij de wetten van Mozes: dan komen er krassen op Zijn barmhartigheid en liefde. En anders hebben ze een zaak voor de Hoge Raad. Jezus moet kiezen tussen liefde en gebod van God. Wat is hun haar groot! Jezus voor het blok gezet.

2.

De Joodse leiders worden zelf in de beklaagdenbank gezet. Het onderwijs van Jezus werd abrupt afgebroken. Voor Hem een kwetsbare vrouw. Ze wilde wel door de grond zakken. Het werd stil. Wat gaat Jezus zeggen?

Voorlopig nog niks. Hij bukt zich. Hij schrijft met Zijn vinger in het zand van het tempelplein. Het Griekse woord voor schrijven betekent ook tekenen. Uitleggers: Jezus tekent demonstratief een paar lijnen. Geen strikvragen beantwoord Ik, maar levensvragen. Tijdens saaie vergadering, uit verveling maar wat op papiertje tekenen. Alsof deze kwestie Hem niet interesseert. Hij tekent in het zand. Zo leidt Hij de aandacht van deze vrouw af.

Toch, hoe aansprekend deze uitleg is, ze bevredigt niet. Uitleggers verwijzen naar Jeremia 17 vers 13. Zoek het maar eens op. God zegt daar, wie zich van Mij afkeren, zullen in de aarde geschreven worden. Ze hebben de bron verlaten. Jezus zegt dan: Farizeeërs en Schriftgeleerden, jullie hebben God verlaten, jullie staan in de aarde geschreven. Als je op het strand bent, zul je letters van je naam wel eens hebben geschreven. Je letters worden dan snel weggespoeld. Jezus zegt: je stelt net zo veel voor als een in het zand geschreven naam. Niets. Aangrijpend!

Het is alsof de Farizeeërs en Schriftgeleerden het niet kunnen hebben. Ze dringen aan op een antwoord. Ze krijgen antwoord. Een geniaal antwoord. Jezus zegt, wie van jullie zonder zonde is, laat die de eerste steen op haar gooien. Met die woorden citeert Jezus letterlijk een woord uit de wet (Deut. 17:7). De ooggetuigen moeten de eerste steen gooien.  Je kunt iemand met woorden beschuldigen, maar dan moet je er ook voor gaan. Bereid zijn om te stenigen. Een soort bescherming, dat er niet te makkelijk beschuldigd zou worden.

De Farizeeërs en Schriftgeleerden zijn nu aan zet. Jezus zegt indirect: wie denken jullie dat je bent? Ga eens voor de spiegel staan. Jullie ontdekken de splinter in het oog van de naaste, maar zien niet de balk in je eigen oog. Dit betekent niet dat je pas een oordeel mag geven als je zonder zonde bent. Want dat is niemand. Het gaat hier over mensen die niet bevoegd zijn en niet de juiste bedoeling hebben.

Dit kwam hard aan. Hier hadden ze niet op gerekend. Nu worden ze zelf in de beklaagdenbank gezet. Op een lijn met deze overspelige vrouw. En wij met hen. Misschien ben je iemand die snel de vinger uitsteekt. Je hebt je oordeel snel klaar. Misschien aarzel je niet om God erbij te halen. Jezus zegt toch dit?! Wat kunnen we soms makkelijk en snel oordelen. Het past in de afrekencultuur. God zal eenmaal afrekenen. Hij zal rechtdoen. Dat geloof daarin is veelal verdwenen. Wij als mensen gaan het maar zelf doen. Dat zien we. In het nieuws zien we dit gebeuren. Politici en relschoppers worden snel veroordeeld. Hangen moeten ze! Aan de hoogste boom. Maar kom je er zelf zonder kleerscheuren van af?

Laat ik het concreet toespitsen, op het zevende gebod. We hebben het 7e gebod vaak uitgelicht, zwanger voor het huwelijk, samenwonen, vreemdgaan. Maar kijk zelf eens in de spiegel. Wie gaat vrijuit? Als het gaat om het houden van de geboden! Als je nog nooit gezondigd hebt tegen het 7e gebod, mag je nu naar voren komen. Ik ben nooit betrapt? Overspel met je woorden, gedachten? De Heere let ook op onze gedachten, gevoelen, fantasieën. Begerige blikken – we lazen de Bergrede. De Heere vraagt of je nooit verkeerde gedachten hebt gehad. Of je nooit verkeerde verlangens had, toen je porno keek op je computer. Wat gaat dat diep en ver. Er is niets zo ontdekkend als een ontmoeting met Jezus. Ga eens voor de spiegel staan.

Dit was nog maar het zevende gebod. Die andere zijn net zo belangrijk. Ons leven langs de maat van de geboden: wat komt er aan het licht? Ik ben toch nergens meer? Oordeel niet opdat u niet veroordeeld wordt.

3.

Hoe de vrouw vrij uit gaat. Nadat Jezus gesproken heeft, bukt Hij opnieuw. Hij schrijft verder in het zand. De Farizeeërs en Schriftgeleerden druipen een voor een af. Te beginnen bij de oudsten. Die werden geacht de wijste te zijn. Waarom druipen ze af? We weten zich betrapt in hun haar en liefdeloosheid. Ze zien in de spiegel door die woorden van Jezus. Hun geweten klaagt hen aan. Ze beseffen: we zijn schuldig. Alle mannen vertrekken. Niemand durft meer een steen te gooien

Jezus blijft over met die vrouw. Opmerkelijk. Zij is gebleven. Ze is niet weggelopen, stilletjes. Vastgehouden door de liefde van Christus. Samen staan ze daar. Jezus en de overspelige vrouw. Augustinus zegt daarover: misericordia Dei tegenover de adulteria hominem.

Wie het recht heeft een steen mag gooien, is Jezus. Jezus mag dat doen. Hij is zonder zonden, Hij alleen. Hij doet het niet! Terwijl Hij het recht heeft. Zijn antwoord bevat ook de erkenning dat ze schuldig is. Hij noemt het zonde. Dat is het wat ze gedaan is.

Het geheim van de manier van Jezus’ handelen is Johannes 3 vers 17. Na het belangrijkste vers uit de Bijbel. Jezus zegt: God heeft Zijn Zoon niet gezonden om te wereld te veroordeeld, maar opdat de wereld behouden zou worden door Hem. Jezus houdt van zondige mensen. Van mensen die de norm niet halen. Mensen zoals u en ik.

Hij stelt een simpele vraag, waar zijn uw aanklagers, vrouw? Heeft niemand u veroordeeld? Dan de enige woorden van de vrouw: niemand, Heere. Twee woorden.

Dan woorden van bevrijding, toekomst en hoop. Dan veroordeel Ik jou ook niet. Ga heen en zondig niet meer. Dat woord is de climax. Het hoogtepunt – de mooiste geschiedenis van Johannes. Het houdt me dag en nacht bezig. De vrouw krijgt de doodstraf niet. Jezus wel. Op Golgotha. De contouren zie je aan het slot van hoofdstuk 8, vers 58. Zij namen stenen op, om op Hem te werpen. Daar wordt Golgotha al zichtbaar. Johannes laat zien dat Jezus daar naar toe onderweg is. Niet alleen maar het oordeel van deze vrouw. Ook het oordeel van de Farizeeërs en Schriftgeleerden, en en van u en ik. Wat wij verdiend hebben. Christus droeg het weg.

Daarom kan Hij zeggen, Ik veroordeel je niet. Dat opent de deur naar vergeving. Ze wordt rechtvaardig verklaard. Vergeven! Als Jezus het niet doet, wie heeft dan het lef het wel te doen? God is het die rechtvaardigt, zegt Paulus in Romeinen 8. Je aanklagers blijven nergens. De wet, duivel en geweten mogen je beschuldigen. Maar als Christus je vrijspreekt, druipen je aanklagers af.

Deze vrouw mag opnieuw beginnen. Ze ontvangt een schone lei. Johannes vertelt niet of deze vrouw op het aanbod is ingegaan. Zwart op wit staat het er niet. Misschien heeft Johannes het met opzet gedaan. Het gaat om ons allemaal. Jezus zegt tegen u en mij: Ik ben niet gekomen om je onder het oordeel te brengen, maar om je er onder vandaan te halen. Ik schenk je vergeving. Al klopt er niets van je leven. Ik geef je een nieuwe start.

Die vrouw krijgt een opdracht mee. Zondig niet meer. Dat is een indringend appel. Tot omkeer, bekering. Bonhoeffer zegt: genade van God is nooit goedkoop. Genade laat een mens niet hetzelfde. Jezus houdt van zondaars. Maar niet van zonde. Daarom breek met wat niet deugt. Kijk in de spiegel. Kijk naar jezelf. Je leven wordt anders als je gedreven wordt door de liefde. Dan wordt waar wat we zullen zingen in Psalm 32.

Amen.

Welzalig hij, wiens zonden zijn vergeven;
Die van de straf voor eeuwig is ontheven;
Wiens wanbedrijf, waardoor hij was bevlekt,
Voor ’t heilig oog des HEEREN is bedekt.
Welzalig is de mens, wien ’t mag gebeuren,
Dat God naar recht hem niet wil schuldig keuren,
En die in’t vroom en ongeveinsd gemoed,
Geen snood bedrog, maar blank’ oprechtheid voedt.

– Psalm 32 vers 1 (berijming 1773)

Hervormde Gemeente Reeuwijk, Ichthuskerk, 21 februari 2021, 9:30 uur (2e Lijdenszondag). Schriftlezing Johannes 8:1-11. Wetslezing uit Exodus 20 en Mattheus 5: (gedeelte uit de Bergrede).