Paulus roept de prille christenen op om zich te onderwerpen aan de overheid. De overheid is door God gegeven en ingesteld – het zijn heilzame structuren die God in de schepping heeft gelegd. De overheid is ons ten goede gegeven en laten we daarbij voorzichtig zijn met ons denken over wat goed is. Weten we het echt wat goed is? De oproep om tot God om licht te bidden klinkt. Ook een ‘kwade’ maatregel kan toch goed zijn. Boven alles is het belangrijk ons aan God te onderwerpen, die eens als Rechter alles recht zal zetten.

Romeinen 13 vers 1, 4: ‘[1] Alle ziel zij den machten, over haar gesteld, onderworpen; want er is geen macht dan van God, en de machten, die er zijn, die zijn van God geordineerd. […] Want zij is Gods dienares, u ten goede. Maar indien gij kwaad doet, zo vrees; want zij draagt het zwaard niet te vergeefs; want zij is Gods dienares, een wreekster tot straf dengene, die kwaad doet‘.

Onderwerping aan de overheid

Gemeente van Christus, vraag van onze tijd: waarom zou je geloven? Antwoord, bijvoorbeeld: om God aan je zijde te hebben. Bent u in rouw, God is je licht. Om toekomst te hebben. Door de dood. Of, om bij gezin van God te horen. De gemeente. Antwoord ook: om verlost te worden van schuld. Schuld richting God en medemens. Schuld die ik zelf niet weggewerkt krijgt. Jezus droeg het weg. Hij leed ervoor. Zou veel meer te zeggen zijn. De vraag zelf is vreemd. Je kiest meestal toch niet voor geloof?! God komt op je pad. Net als verkering krijgen. Het overkomt je. Al kun je het zoeken en ernaar verlangen en je openstellen.

Nu is, en daarom begon ik hiermee, het opvallend dat wij niet snel zeggen: om een beter mens te zijn voor anderen en visie te krijgen op de samenleving. Maar dat hoort ook bij geloven.

Dat klonk in Romeinen 12. Christen zijn binnen de gemeente en daar buiten. Romeinen 13: heb de ander lief. En daar tussen door klinkt vers 1-7.

Veel lezers viel het de eeuwen door dat deze verzen er zo tussen staan. Niet zo los. Wel toch, zo tussen die oproepen tot liefhebben, een paar verzen over de overheid. Er klinkt nogal wat!

Zou mooi zijn wat er bij u en jou eruit springen. Zou me niet verbazen als dat het woord onderwerpen is. Vers 1. Klinkt als moeten. Moet zich onderwerpen. In Grieks een woord dat sterker is dan gehoorzamen. Actieve daad. Keuze. Is geen vrije keuze. Het is een moeten. Ieder mens. Wij moeten soms echt iets. Past niet zo in onze tijd. Een geloof waarin je iets moet?!

Als we eerlijk zijn, dat moedwillig onderwerpen gaat ons niet zo makkelijk af. Toch: ieder mens moet zich onderwerpen. Ik. U. En jij. Aan de gezagsdragers. Bedoeld zijn hier de overheden. Plaatselijke overheid. Gemeenteraad. Burgemeester en wethouders. Provincie. Tweede en eerste Kamer. Regering en kabinet. Politie. Rechterlijke macht. Ook breder: docenten op school. Geloven heeft daarmee te maken.

God heeft ermee te maken! Ze zijn door God boven ons gesteld. Drie keer: van God en door God (vers 1 en 2). Kijken naar de overheid. Gedragen tegenover overheid. Je hebt je te onderwerpen. Overheid staat niet los van geloof. Door God boven ons geplaatst.

God gaat ook over die overheid. God is schepper van hemel en aarde. Zeggenschap over heel de aarde. Christus heeft de wereld terug veroverd. God heeft orde en structuur aangebracht. Zoals gezag. Ene boven de ander. Goed om dat onder ogen te zien.

Bekeuring krijgt, hoe je dan reageert? Er zijn altijd christenen die de neiging hebben zich terug te trekken. Met een boek in een hoek. Huis voor de ziel. Nee, God gaat ook over de regering. Of alleen met God te maken?! Alleen met Zijn koninkrijk? Vrij van de geboden? Dat denken lijkt er bij de prille christenen ik Paulus tijd er zijn geweest. Je moet gewoon gehoorzamen.

Wij in onze tijd hebben neiging om geloof los te zien van gewone leven. Privé, ander de voordeur. Openbare leven neutraal. Overheid los van God?! Nee. Door God boven je gesteld. Gaat niet buiten God om. Betekent gehoorzamen aan de overheid. Daarin wordt christelijk leven zichtbaar. Ieder mens moet het.

Ik zei het al, God heeft deze structuur in de schepping gelegd. Paulus in NT, wijst daar vaker op. Heel thema op zich. Zeker in onze tijd. Man en vrouw, ook scheppingsorde. Dat blijft zeggenschap hebben de tijden door. God heeft die structuren erin gelegd. Die zijn heilzaam.

Argumentatie. Vers 4. U ten goede. Gods dienares. In grondtaal: diaken. Overheid de dienares is klinkt 3x: vers 4 en vers 6. Bijzonder dat er diaken staat. Vers 6 staat: liturgen. Wij horen die woorden als taken in de kerk. Priesters in de tempel. Maar dienst van God gaat verder. Gods schepping is Gods kathedraal. Daarin dienst doen. Na vakantie dit horen. Als christen aan het werk gaan. Onderwijs, overheid, politie. Je werk staat niet los van geloof. Roeping! Diaken zijn. Liturg.

Gezag dat u hebt, hebt u gekregen. Bij de gratie van God. Weet het! Eens verantwoording moet afleggen. Ook eens weer ontnemen. Dat gezagsdragers dit beseffen! Dat ze ten diepste verantwoording moeten leggen aan God. Vrijheid: ik heb met God te maken. Belangrijk dat christenen breder kijken dan persoonlijk leven en ziel. God gaat ook over de overheid. Jezus: Mij is gegeven alle macht.

Overheid is er ons ten goede. Kwaad mag de overheid straffen. En goede belonen. Vers 3: goede doen, door overheid lof ontvangen. Overheid deelde onderscheidingen uit. Lof te blijken. Zijpaadje: koninklijke onderscheiding. Moet je tegen zijn? Het is maar eer geven aan mensen? Terwijl we afhankelijk zijn? Maar op de grond van Romeinen 13 kun je lof in ontvangst nemen.

Gezagsdragers moeten goede onderstrepen en belonen. Hoor dat! Ook als je straks in de klas staat. Omgekeerde ook. Straffen. Klinkt een woord dat eeuwen door is opgevallen: draagt zwaard niet zonder reden. Zwaard. Mogen ze dragen. Niet alleen imponeren. Maar ook hanteren. Kun je zelf iemand mee doden. Er zijn uitleggers die hier de doodstraf in horen.

Misschien makkelijk over eens, wanneer het om anderen gaat. Straf dan niet groot genoeg? Forse boete op de mat… Gezagsdragers moeten ook straffen. Ouders mogen en moeten dat. Onderwijzend personeel mag dat. Zonder dat gaat het niet. Wie naar het woord wil leven, onderwerpt zich daaraan.

Vers 5: behoeden om kwaad te doen (je rijdt niet door rood, want je wilt die boete niet) maar ook om het geweten. Is onderwerp op zich. Een mee-weter. Een stem die meeklinkt. Bekende stemmetje? Toen hoorde/dacht ik. Er is veel over nagedacht. Hebben we dat allemaal vanzelf in ons? Opvoeding en gemeenschap spelen een grote rol. Er zijn mensen gewetenloos. Wees alert op gewetenvorming! Ook hoe je handelt ten opzicht van de overheid.

Onderwerpen klinkt 2x: vers 1 en vers 5. Geen slip of the pen. Overheid is er ons ten goede. Raakt aan allerlei vragen. Wat als de overheid niet ten goede handelt? Corruptie. Zelfverrijking? Of meewerken aan ondermijning en staatsgreep? Vers 4: het gezag gekregen heeft, mensen ten goede. Dat is een boodschap naar gezagsdragers. Niet ten goede van uzelf. Of voor een bepaalde groep in de samenleving. Daar moeten we gezagsdragers op aan spreken. Handelen ten goede!

Verder, laten we voorzichtig zijn met ons denken over wat goed is. Weten we dat echt? Bidden om licht van God. Soms is een kwade maatregel toch goed.

Paulus is ook dit blijven erkennen. Ten tijde van Nero. Christenen als fakkels lieten branden! Paulus ik Fillipi in de gevangenis. Geef de keizer wat van de keizer is. Romeinen de bezetter. Jezus, Pilatus: waste handen in onschuld. Toen onderwierp Jezus zich. Helemaal. We lazen geen protest.

Ik las, heel aangrijpend, over Guido de Bres (NGB, artikel 36), protestant. Is vermoord door Roomse overheid. Op de ladder van de galg, 31 mei 1567. Vlak voordat hij de strop kreeg van de beul, sprak hij nog een paar woorden. Hij riep op te volharden in de leer. Blijven bij de zuivere leer. En: eerbiedig de overheid. De overheid die hem ter dood bracht! Over onderwerpen gesproken…

Geloof boven gehoorzaamheid laten gelden? Bang voor moslims? Houden ze zich wel aan de wetten? Tegen de anarchie roept Romeinen 13 op te onderwerpen. Dat is de uitgangspositie. In democratie kunnen en mogen we doen wat goed is. Wel belasting betalen. Cultureel terrein, abortus? Ook: wat kun je doen ten goede? Overheid wijzen op de verkeerde dingen. Niet belasting inhouden (dat komt jezelf misschien wel goed uit). God wil behoeden voor anarchie en chaos. Schepping bewaren..

In WO2 verschillend gehandeld. Onderwerpen aan bezettende macht. Andere christenen gingen ver in het verzet. Uitroeien joodse volk is niet ten goede! Deze overheid is niet door God gesteld. Wijsheid is nodig. Samen bidden.

Geef aan allen wat u schuldig bent. Belasting, eer, tol. Bekering is nodig. Zelfverloochening. Thuis dat leren. Voor God dat doen. Je aan God onderwerpen.

Nog drie dingen. [Het eerste.] Ik wil nadrukkelijk noemen wat we hebben gezongen. Veel christenen gaan gebukt onder gezagsdragers. Zoals in Brazilië, waar jij, (…) veel van af weet. Mogen en moeten we onze ogen niet voor sluiten. Ook dankbaar voor vele goede in ons land. Wat kunnen wij doen? Mensen die onrecht lijden. Amnesty, IJM. U bidt toch wel eens voor hen en voor wie onrecht aandoen?

Een tweede. Er zijn ook nog machten. Ongrijpbaar. Niet aangesteld. In lobby en reclame actief. Grote held. Machtige lobbyisten. Mensenhandel. Dan maar beter te maken hebben met een regering. In ban van die machten en daarvan verwachten? God behoeden ervoor.

Derde. Onderwerpen. God heeft overheid boven ons geplaatst. Met kwade overheid kan God iets goeds doen. Gods handelen erin. Of wij kregen de overheid die we verdienden. Dit wil ik noemen: het staat onder Gods macht. Hij heeft de geschiedenis in handen. Wereld is van Hem. Met Hem heb je toekomst. Hij komt als de rechter om recht te zetten. Machthebbers komen en gaan, maar Hij regeert eeuwig. Glorie aan Hem. U wil ik aanbidden, erkennen als mijn Heer. U, de koning der koningen, de vorst van de koningen der koningen. Zoals Hij zelf zei in de groet van vanmorgen. Wat ontzettend belangrijk je aan Hem te onderwerpen. Amen.

Hervormde gemeente Reeuwijk, Ichthuskerk, zondag 19 augustus 2018, 9:30 uur. Schriftlezing Markus 12:13-17, Romeinen 13:1-7, 1 Petrus 2:13-17.