Hervormde Gemeente Reeuwijk, Ichthuskerk, 1 oktober 2017 (Israëlzondag), 9.30 uur

 

Gemeente van Christus,

Met de kinderen ging het erover: is er een plaats, land, gebied waar je graag komt? Lievelingsplek? Stad, dorp, land. Hoor wel van mensen dat ze elk jaar naar dezelfde plek op vakantie gaan: daar is het voor mij thuiskomen. Mensen die hebben ontdekt, kijk ik woon hier, ben hier zelfs geboren, in Nederland, in Reeuwijk, maar eigenlijk voel ik me daar meer thuis. Wonderlijk kan dat zijn.

Nou, God heeft een lievelingsplek. Ik hoor dat in Psalm 87. Poorten van Sion lief. Jakob staat voor Israël. Sion staat voor tempelberg. Gaat God om meer dan die berg. Zeer heerlijke dingen worden over u gesproken, stad van God. Jeruzalem.

Ik ken nogal wat mensen die dat meevoelen. Door hen heengaat, bijzondere zicht voor zich zien, vanaf Olijfberg op die stad. Mensen kennen vast dat beeld. Bekende zicht op Israël. Liefde voor Jeruzalem kan gevoeld worden bij lopen over de stad. Jaffapoort, Damascuspoort. Of zingen over Jeruzalem. God heeft dus een bijzondere plek op aarde. Al heel lang. Toen Abraham naar beloofde land moest, verbleef in zuiden, moest naar land Moria. Moest nota bene zijn enige zoon offeren (Genesis 22). Die zoon moest hij offeren, door wie beloofd was dat hij een groot volk zou krijgen. Abraham ging en bond zijn zoon op het altaar. Maar offer ging niet door. Ram in plaats van Izak. Dat gebeurde in land Moria. Ja, zegt men, op dezelfde plek waar later de tempel kwam. Waar God later David aanwees om altaar te bouwen (1 Kronieken 21). Op die plek later tempel gebouwd. Daar ging God dus wonen. Niet willekeurig, maar door God zelf gewezen.

Rust op heilige bergen. Stichting christenen voor Israël reikte preekschets aan. Ik ontving die van een gemeentelid. Daarin stond de uitleg van een rabbijn hierover: Rots van Moria is de fundamentssteen van de schepping, van waaruit de hele schepping is geschapen. Plek waar hemel en aarde elkaar raken. 1 Kronieken 21:16: engel stond tussen hemel en aarde. Daarom zijn die poorten van Sion (poorten van de tempel, vers 2) zijn de poorten van de hemel. Waarlangs alle zegen neerdaalt en gebeden opstijgen. Aan die plaats naam verbonden. Dit is het spirituele centrum van de wereld. Navel van de aarde, zo wordt het gezegd. Mensen ervaren dat, als ze in Jeruzalem zijn bij de Tempelberg. Drie grote godsdiensten komen daar samen. Als je niet zou geloven, zou je het in Jeruzalem wel gaan doen. Komen samen, spelen een rol, is toch niet gewoon? Maakt dat Jeruzalem tot een bijzondere plek. Psalm 87: niet vooral omdat er die verschillende godsdiensten samenkomen, maar dieper, omdat God er woont. Lievelingsplek heeft. Je kunt ook uit de psalm opmaken dat God van alle woningen van Israël houdt. Alle dorpen en steden van Israël. Maar daar bovenuit Jeruzalem en Tempelberg. Heilige stad, heilig volk. Heilig: God met Zijn vinger die plaats aangewezen. Tot hoge bestemming geroepen. Daar God aanroepen: Abba Vader.

Eeuwen door, die relatie levend gebleven. Niet alleen tijd van de Bijbel, ook in de tijd dat joden verstrooid werden in gebieden in de omtrek. Band met Sion, Jeruzalem bleef. Sion verlangen. Levend bij Joodse volk. In dagelijke gebeden, verlangen naar Sion. Zionisme. Ook duidelijk. Zo trokken heel wat joden al aan het einde van de 19e eeuw, dus ook voor de tweede wereldoorlog, naar Israël. De zionisten. Staat Israël niet vooral of dankzij tweede wereldoorlog. Maar Zionisten waren er al heengetrokken. Hadden al land gekocht. Eeuwen door hart van joodse volk. Bij paschaviering wordt gezegd: volgend jaar in Jeruzalem. Sterke verbondenheid met Jeruzalem.

Hoe horen wij dit? Misschien denkt iemand: hou maar op met die reclame voor Israël? Of, typisch Christenen voor Israël? God is toch alomtegenwoordig? Geen onderscheid? Israël in Jeruzalem ook verkeerde dingen gedaan. Zelfs Messias eruitgezet. Ja, zo spannend en heftig kan het eraan toegaan in reacties. Stad van God, daar, roepen veel verschillende reacties op. Zegt dat al niet dat Jeruzalem echt niet maar een gewone stad is. Naam stad: stad van de vrede. Alle mensen, ook christenen dus, moeten leren dat die grote machtige God, tegelijk zo persoonlijk en concreet wordt en een plek kiest waar Hij wonen wil, en een volk waaraan Hij zich nauw verbond. Mag God dat?! U een lievelingsplek, God dan niet? Aanvaart dat God zó onder de mensen komt. Eens deed, in die ene Jood, in Jezus van Nazareth. Onder de mensen kwam wonen. Moeten we soms leren. Grote, verheven God zich zo concreet en klein maakt. Zo dichtbij komt. Zelfs tot kruisiging. Kruis tussen hemel en aarde. Engel bij David al stond tussen hemel en aarde. Diezelfde plek. Dat God zich zo verbond aan een stad, land, volk. Daarin toch diepste reden antisemitisme. Altijd weer opduikt. Gewoon kan klinken. Leuzen in stadions, ook in Nederland. Ik ga ze niet noemen. Dat antisemitisme tot ernstige daden heeft geleid.

Psalm 87 staat nog steeds in de bijbel. Gods fundament rust op de heilige bergen. Poorten van Sion lief. Geschiedenis leert die bijzondere plek. Ook recente geschiedenis. Israël, na 1948, weer. Dit blijft klinken in Psalm 87.

Mooi wanneer christenen zich verbonden weten met die plek, stad, land. Als je het kunt aanvaarden, van harte, dat God die plek koos. En als je als het ware God en Zijn volk en stad, elkaar die plek gunt. Blij over kunt zijn. Zo persoonlijk geworden is.

En we moeten en mogen Psalm 87 verder zingen. Vers 4. Ik noem Rahab en Babel onder wie mij kennen. Filistijn, Tyriër en Cusiet. Zijn daar geboren, vers 4. Vers 5: man voor man. Ieder persoonlijk. Weer: is erin geboren. Vers 6: God telt hen erbij. Mooi om even te weten en te bedenken.

Rahab andere naam voor Egypte. Ligt in het zuiden. Tyrus, tegenwoordige Libanon, noorden. Babel is het huidige Iran/Irak, ten oosten van Israël. Telt wel mee. Is niet buiten beeld. Meetellen? Er staat: is daar geboren. Staat er drie keer. Wat bedoelt? Je kunt, naar mijn overtuiging, denken aan joden die buiten Israël leven. Niet uit het oog van God. Man voor man tellen ze mee. Je komt tegen bij joden dat ze zich verbonden blijven weten met Sion. Alle delen van de wereld, trouw aan God en Zijn geboden. Beschouwen Jeruzalem als hun moederstad, die zij liefhebben. Jiddische schrijven zegt: wieg stond in Polen, maar ik ben in Jeruzalem geboren. Zo is het leven van joden buiten Jeruzalem. Op Jeruzalem gericht, verlangen om terug te gaan. Wij leven in tijd dat je dat in vervulling ziet gaan. Hoeveel joden gingen en gaan niet vanuit Oost-Europa naar Jeruzalem? Ook Ethiopië, of Rusland. Je ziet dat dus gebeuren. Wat ik al zei: dat Jeruzalem Gods centrum van de wereld is. Meevoelen: bevat dit vervolg grote troost voor joden buiten Israël. God heeft wel die plek verkozen, Jeruzalem en Israël lief, maar rekent ook degenen die er ver vandaan zijn, erbij. Helemaal zelfs. Geboren. Al zijn ze ver weg, dezelfde nationaliteit. Tellen mee. Geboorteplaats opgeven: klinkt, Jeruzalem.

En wij? Wacht nog even met dat ‘wij’. Leer je plek kennen. Heb oog voor die joden buiten Israël. Voor hun verlangen naar Jeruzalem. Oog voor Vaderhart. Thuis te komen in Jeruzalem, zelf vliegticket kunnen betalen? Soms iets betekenen voor jood die zich buiten Israël woont: God is je hemelse Vader! Hij wil je rekenen als inwoner. Je bent niet zomaar iemand. Niet los in deze wereld. Wordt je kom-af bewust (en je Vader). Als je dat iemand niet zeggen kunt, want ja, wie zijn wij, dan voor seculiere jood, ogen mogen opengaan, vooral voor Hem, de Heere Jezus, die naar Jeruzalem ging en de stad is uitgezet. In die weg juist de poort tot Sion heeft geopend. Hij door God gegeven offerlam was. Geofferd werd. Dat offer ging wel door.

Wij mogen Psalm 87 vervolgens breder horen, lezen en zingen. Heel de Bijbel. Jesaja 19: zelfs mensen uit Rahab, Babel, Filistijnen, Tyrus, Cusch. Tot Gods volk behoren. Lievelingsplek, ja, maar God ook hart voor andere plek voor landen en volken. Kan allebei: lievelingsplek én andere liefhebben. Zonder uit te sluiten. God is volkomen. God laat in die bijzondere liefde voor Israël zien hoe Hij liefheeft. Trouw en genade. Zo is Hij er ook voor niet-joden. Weet er uiteindelijk een volk van te maken. Uit joden en heidenen. Dan zal heel Israël zalig worden.

Ik zei, goed kijken naar landen. Noorden, westen, oosten, zuiden. Alle windstreken heeft God op het oog. Vaderliefde: alle kanten uit. Dat zie je gebeuren in geschiedenis. Ik denk aan die kamerling, Handelingen 8. Door Filippus gedoopt. Goed kijken naar landen. Rahab: Egypte. Wij laatst leerdienst over aanhef tien geboden. Egypte als slavenhuis. Plek van dreigende uitroeiing. Farao’s. Rahab: zeemonster, verbeelding oudheid in de diepte van de zee huisde. Chaotische, verwoestende doodsmacht. Uit die machten weet God kinderen te trekken en erbij te trekken.

En Babel? Nog wel een slechtere naam. Torenbouw van Babel weten we van. Hoogmoed van mens die hemel bestormt. God wil onttronen. Ballingschap, waar Juda onder zuchtte. Laatste Bijbelboek: macht van de antichrist. Ook daaruit God kinderen. Man voor man. God telt hen erbij.

Filistijnen? Nou, we weten het, generaties lang de aartsvijanden van Israël. Over die Filistijnen spraken de joden verachtelijke termen. Onbesneden Filistijnen. Geen wetten, normen. Ook hij mag in Sion wonen. Om daaruit tot God te gaan. Hem als Vader te ontvangen. Ook daaruit weet God kinderen te krijgen.

Tyrus. Trotse handelsmacht. Tegenwoordige Libanon. Haard van afgoderij. Koningin Izebel kwam er vandaan. Namen goden mee (Baäl en Astaharte). Baäldienst. Zelfs Tyrus mag erbij komen. Zelfs daaruit haalt God kinderen.

Cusiet? Is Egypte en Afrika. Beleefden joden als heel ver weg. Zo ongeveer einden van de aarde. Wreed volk. Ook die mag er wonen. Naam van Sions kinderen doen dragen.

Geweldige boodschap. Zo lief heeft God de wereld. En wat is God blijkbaar machtig om hen erbij te trekken, tot geloof te brengen. Geeft hoop en moed als jij denkt aan iemand die zo hoogmoedig is als Babel of zo ver weg als Ethiopier of afgodendienaar als Tyriër of afgodendienaar als Egypte… Wat geeft dit hoop! Misschien denk je aan jezelf. I kben zo ver weg. Aan de mahcten verslingerd. Verslaafd. Ik ben te hoogmoedig om me maar aan iemand of aan God over te geven. Met mij wordt het niet wat, misschien wel nooit. Wacht! God kan je opnieuw geboren laten worden. Helemaal opnieuw beginnen. Kind van Hem maken. Slaaf die je nu bent. Van harte gaat zingen: Abba Vader, U behoor ik toe. Bij God is het onmogelijke mogelijk. Alzo lief heeft God de wereld gehad én nog. Dat geboren worden is zo diep, in Jeruzalem geboren worden. Bij geboorte krijg je leven, begin, schone lei. Echte leven bij God! Door Jezus die die stad uitging. Dood inging en doorging en op Pasen opstond. Opstandingsleven Jeruzalem ging. Kohlbrügge zei: op Golgotha ben ik bekeerd. Zo zeggen: in Jeruzalem ben ik geboren. Schoon van schuld. Opnieuw beginnen. God als Vader. Zo hoor ik erbij. Vrouw voor vrouw, man voor man.

Blijdschap proef je ook zo in dat laatste vers van de psalm. Zangers: al mijn bronnen, fonteinen zijn in u! Diep woord. Zeker in Israël. Water is en was er schaars. Is toch leven?! Zonder water geen leven. Al mijn bronnen, meervoud, in u! Jezus het levende water. Dat wordt gevierd in reidans.

Zo worden wij bepaald bij wat God deed in Jeruzalem en wat Jeruzalem voor God betekent (en andersom). Wij horen dat te midden van politieke conflicten. Spitst zich toe op Jeruzalem, Sion. Mooie zicht. Moskee, Al Aqsa moskee. Tempelberg. In tijd Bijbel al, vandaag: omringd door vijanden, haat, antisemitisme. Iran met kernwapens. En toch: God laat zingen. Geeft ons een lied. Egypte, Babel, Libanon, Morenland: bij Sions gerekend. Vers 5: allerhoogste zelf doet Jeruzalem en Sion stand houden. Groeien problemen niet boven het hoofd. God baant de weg naar Zijn koninkrijk. Jeruzalem heeft daarin betekenis. En het gaat naar het nieuwe Jeruzalem. Amen.