Jezus laat Zijn discipelen zien dat Hij gaat lijden en sterven. Dat is de weg die Hij moet gaan, in gehoorzaamheid aan de Vader. Het is Gods weg. In onze cultuur is er geen ruimte voor lijden en in de kerk dreigt het gevaar van het welvaartsevangelie. God wil echter dat wij sterven aan onszelf, ons kruis opnemen en in een nieuw leven opstaan. Daar ziet de Doop ook op: ondergaan en weer boven komen. Het kostte Hem zijn leven, maar Hij wil het ons gratis, uit genade, schenken.

‘Van toen aan begon Jezus Zijn discipelen te laten zien dat Hij naar Jeruzalem moest gaan en veel zou moeten lijden van de kant van de oudsten en de overpriesters en de schriftgeleerden, en dat Hij gedood zou worden en op de derde dag zou worden opgewekt.’

Gemeente, ik begin met wat een brutale vraag (en u hoeft mij het antwoord niet te geven): wat staat er voor de komende tijd op uw programma, in uw agenda? Wat ga jij de komende tijd doen? Nou, zegt iemand, het gewone: werken, leren. De nodige ontspanning. Er zijn er onder ons die vooral voor studie en examen gaan. Of toeleven naar vader en moeder worden. Of belijdenis. Anderen moeten vooral revalideren. In mijn agenda zie ik ook iets staan voor de komende tijd. Het kan heel verschillend zijn. Als we nu de Heere Jezus (in dit gedeelte) zouden vragen, wat staat er voor U de komende tijd op Uw programma? Ik denk dat we het antwoord kennen. Dan zegt Hij: Ik ga lijden. Zelfs heel veel. Ik ga ook gedood worden.

Ik vind het wel heftig om dat zo te horen. Beseffen dat iemand lijden tegemoet gaat. Gedood worden. Heftig dat Jezus dit zegt. We kennen Hem toch? In volle bewogenheid, in volle liefde. Als de perfecte mens, zonder zonde. En dan moeten gaan lijden? Als je dat in je agenda hebt staan… Voorlopig voor elke dag. We weten dat er in onze gemeente zijn die geen moeite hoeven te doen om dit in te denken. Moeten lijden. Veel moeten lijden. En dat gedood worden… Niet zoals bij de Heere Jezus. Wel moeten sterven. Iets wat op je af komt. Wat gebeuren gaat.

De Heere Jezus dus met een agenda van moeten lijden. Hoe zit het? Het klopt toch? Eerlijk zeggen dat we dat in onze agenda niet willen zien. Dat is te begrijpen. Lijden kost pijn, lichamelijk, geestelijk. Het snijdt je de pas af. Onze reactie ten aanzien van lijden maakt duidelijk wat de Bijbel zegt: het hoort niet bij Gods goede schepping. Het komt door de zonde. Niet dat lijden goed zou zijn. Om een andere reden nog, willen we lijden echt niet in onze programma’s voor de komende tijd. We leven in een cultuur die op dit leven is gericht. Leven tussen wieg en graf (en voor veel mensen: tussen wieg en as). Het voelt kort. Het gaat zo snel. Ik leef maar een keer? Dan eruit halen wat erin zit. Maximaal mogelijk geluk brengen. Daar ga je voor. En als dan lijden in je agenda komt te staan… Dit denken typeert het leven van veel mensen buiten de kerk. En, eerlijk, ook van veel christenen. We worden ermee besmet en gevormd. En dan wordt het zo in het leven staan, dat christenen zeggen: ik wil hier en nu het maximale geluk dat te krijgen is én topgeluk na de dood. Dan wil ik voor het geloof ook wel tijd en ruimte maken?!

We horen Jezus zeggen, Hij de leider van het geloof, de Meester: Ik krijg lijden op Mijn agenda. Dan denk ik aan de teksten die zijn meegegeven aan de kinderen. Dat Jezus zegt, dat mensen die Hem volgen, ook moeten lijden. Het kruis zelfs op zich moeten nemen. Dat had Hij nog niet gezegd, dat Hij gekruisigd zou worden. Hij had alleen gezegd dat Hij gedood zou worden. Die neme zijn kruis op en volge Mij. En in die andere tekst gaat het over zijn of haar leven verliezen, om Mij. Daarin klinkt lijden door. Je leven verliezen, opgeven.

Het raakt aan de weg die een christen gaat. De weg van de doop. Het water ingaan. Vuil. Onder moeten. Als teken van sterven. Sterven van en aan de oude mens. Dat ik. Dat achterlaten; dat dikke ik. En gelukkig, ja, bovenkomen uit het water. Nieuw roden, rein worden. Een met Christus. Opstaan tot nieuw leven.

Een goddelijk moeten

Blijkbaar is die weg die Jezus gaat, niet alleen voor Hemzelf. We zullen daar nog iets meer over hebben in de preek, eerst maar de lijdensweg van Jezus. We horen die eerste lijdensaankondiging. En nu Jezus zegt dit, terwijl Hij begin 30 was. Veelbelovend. De discipelen hadden het doorgekregen. Hij ging lijden tegemoet.

Van toen aan. De Statenvertaling vertaalde: te tonen. Te vertonen. Wat viel er te laten zien? Hij gaf inzicht, leerde hen zien. Gaf inzage in Zijn agenda. Het betekent meer, geloof ik. Jezus opende het OT erbij. Bijvoorbeeld Jesaja 53 opgeslagen. Gesproken over de betekenis van de offers, zoals de schuldoffers. Dieren die moesten sterven voor de zonden van de mensen. En de beloften dat er iemand komen zou die de duivel zou overwinnen. Hij begon hen te laten zien dat Hij zou naar Jeruzalem moest gaan. De stad waar de tempel stond, waar de offers werden gebracht. Hij moest die weg van het woord van God gaan. In gehoorzaamheid aan het Woord. Dat Woord gaat vervullen. Dat God deze weg van Hem wil. Dat dit Zijn leven moet tekenen. Hij maakt zich ondergeschikt aan de wil van de vader.

Het woord voor ‘moeten’ in het Grieks is een bijzonder woord. Een goddelijk moeten. Het moet van God. Dit is dus niet een weg van mij die ik zelf heb bedacht. Of vooral en alleen van de Heere Jezus niet. Wat Hij zichzelf tot doel gesteld heeft, en daarmee klaar. Nee. Allereerst en allermeest de weg die van God de Vader moet. Zo gaat Hij die weg.

Het klopt helemaal. Wat de profeten zeggen en wat God zei, komt toch overeen met dat ‘moeten’.  De profeten vertellen de wil van God. En de beloften zijn die van God. God wil dit in de agenda. Dat vele lijden. Dat gedood worden.

Jezus vertelt erbij, wie erin de handelende personen zijn. Ja, het moet van God. Maar het zal gebeuren van de kant van de oudsten, overpriesters en schriftgeleerden. Drie groepen worden genoemd. Het zijn nota bene precies al degenen die leiding gaven aan het jodendom, aan Gods bijzondere volk. Leiders van de priesters, die in de tempel dienen! Door de mensen die de woorden van God bestudeerden en doorgeven, de schriftgeleerden. En door de oudsten, de joodse raad, de leiding van het volk. Apart! Wat moet dit vreemd hebben geklonken in de oren van de discipelen. Al hebben ze al wel ergernis en verzet gevoeld. Jezus moet dit van God lijden. Maar die ambtsdragers zullen Hem dit aan doen.

Aan welke kant staan wij?

Nou, dat kwam bij mij van de week behoorlijk binnen. Roept altijd die vraag op: aan welke kant zouden wij staan? Als wij leefden in die tijd? Aan welke kant had je gestaan? Zouden wij als ambtsdragers partij zijn geweest van die priesters en schriftgeleerden? Hadden wij dan tot Jezus’ dood besloten? Ik zeg niet dat wij dat niet hadden gedaan. Misschien stonden wij bij dat volk, daar bij Pilatus. Dat riep: kruisig Hem! Hoe zit dat bij ons ten aanzien van Jezus, op dit moment? Ga je aan Hem voorbij alsof Hij dood is. Maakt het uit of Hij leeft! Of misschien willen we Hem juist niet, als Hij het heeft over kruisdragen. En over je leven verliezen. Als het daarover gaat, leggen we Hem het zwijgen op. Daar moet het niet over gaan in de preken en het geloof? Of ergeren we ons aan het hele bijzondere van Jezus. Zoals bij de joodse leiding. Dat Jezus écht het beste wist en deed. Hij volkomen. En zo’n volmaakte willen wij niet in deze wereld. We maken Hem kleiner. We zeggen: het was maar een gewoon mens. We nemen Zijn godheid af. Dat is Hem aantasten in Zijn identiteit, Hem doden.

Wie Jezus dit zullen aandoen, zijn degenen die dit lijdenswerk zo nodig hebben. Juist voor hen moest Hij dit doen. Moest van Zijn Vader. In gehoorzaamheid. Hij wil het voor hen doen! En dan leert, in dat lezen over die omstanders, dat wij niet beter zijn. Of durft iemand te zeggen van wel? Hopelijk brengt het ons tot bekering, tot inzicht. U moest zo lijden voor onze zonden.

Dan gaat er een streep door jezelf. En voor je het weet, dan gaan er twee strepen door je zelf. Dan komt er dat kruis door je heen. Ik ben een zondaar. Ik doe het vanuit mezelf niet goed. Ik weet niet zomaar wat goed is.

We horen zo Jezus inzage geven in Zijn agenda. Even over die reactie van Petrus. Ja, dan zie je hoor je hoe die boodschap landde. Dit zal u niet gebeuren! Dan zie ik direct lijden bij Hem. Hij kon het delen bij Zijn leerlingen. Dat doorbrak toch Zijn eenzaamheid? Maar dat viel tegen. Het maakt het nog zwaarder. Er was onbegrip en verzet. Satan blijkt zelfs achter die opmerking te zitten. Zo dichtbij kwam hij. Zelfs door Petrus heen.

Er klinkt hoop

Ondertussen lijkt het erop dat het laatste wat Jezus gezegd had, niet echt was gehoord. Hij had gezegd: Ik zal opgewekt worden op de derde dag. Ze hadden dit niet laten landen. Er hadden heftige dingen geklonken. Als Jezus is opgestaan, dan lijkt het er op dat ze er niet meer aan hebben gedacht. De engelen moesten de discipelen eraan herinneren. Opgewekt worden door de Vader, door de Vader gewekt. Het was de weg van de Vader. Wakker worden uit de dood. Jezus zei: het zal op de derde dag gebeuren. In het Midden-Oosten worden mensen na een dag begraven. Dus dan zou Hij opstaan! Wie houdt dat voor mogelijk?

Er klinkt hoop. O, gelukkig wel. Dat moeten lijden en gedood worden, zal het laatste niet zijn. Dat kruislijden zal het laatste niet zijn. Zoals die hoop doorklinkt in die tekst: wie zijn leven zal verliezen, om Mij, die zal het vinden. Die verspeelt zijn leven niet, al denkt de samenleving dat. Die wint het juist.

Wij horen dat zo vanmorgen, op deze tweede lijdenszondag en dus in en doopdienst. Deze woorden zijn tekenend voor de doop. Onder moeten in het water. Voortdurend sterven aan jezelf, in gehoorzaamheid aan God. Ik voel dat mee, in de weg van gehoorzaamheid. Opstaan in een nieuw leven, elke dag. In de teksten die de kinderen meekregen, klinkt het gaan van die weg. Jezelf verloochenen. Je kruis opnemen. Je leven verliezen om Jezus.

Ik heb het gezegd, die woorden staan zo haaks op het levensgevoel van de mensen van vandaag. Mensen grijpen krampachtig het leven vast, omdat ze denken dat er niet meer is dan het leven alleen. Terwijl Jezus het heeft over opgewekt worden uit de dood. Het staat haaks op het levensgevoel van vandaag. Iemand volgen. We willen toch zelf voorop en zelf de regie bepalen. Lijden in je agenda, wie wil het? Ook veel christenen willen het niet. Veel christenen zeggen: geef mij gelijk de opstanding, dat nieuwe, dat van Pasen. We willen groei, vooruitgang, meer, beter. God moet dat geven. Vandaag wordt op veel plekken in de wereld het welvaartsevangelie gepreekt. Met en van God ontvang je wat je ontbreekt en wat je niet maken kunt. God vult het aan. Met God ga je welvaart tegemoet. Dat is ook wel zo, welvaart tegemoet gaat, maar de opstanding, komt ná het kruis. Na die zelfverloochening. In het volgen van Jezus. Je leven verliezen om Hem. In die weg van zo de wil van God gaan, zoals Jezus het deed. Al kost het je je leven en wat je lief is. In de weg van het moeten. Omdat God het wil.

Ik weet niet of we het aanvoelen, maar hier worden diepe tonen geraakt. Ik denk dat ze te weinig klinken. Daarom klinken ze vanmorgen. Veel christenen willen alleen Pasen, de Geest die nieuw maakt. Veel christenen mijden het lijden en het leven uit handen geven. En God laten weten dat je het zomaar weet. Onderwijl gaat de kerk in Nederland en Europa de weg van het kruisdragen, van het sterven, van het kleiner worden. Er kwamen afgelopen week op een vergadering van de synode (waar ik bij was) getallen langs van hoeveel jonge mensen lid zijn van de PKN, dat grijpt je aan. Je hebt het roer niet in handen. Sterven aan je grote gedachten en idealen. En als ik dat zo hoor, denk ik, het lijkt aan onze gemeente hier zo wonderlijk genadig, Gode zij dank, wat voorbij te gaan. Maar misschien kijken we niet goed? Voor we het weten willen wij dat meer en meer. En vluchten we weg voor het kruisdragen. En mag het volgen van Jezus ons niet alles, heel ons leven, kosten. Alleen al in de gehoorzaamheid aan Gods wil, laten wat God zonde noemt. Misschien doe je het zo graag. God wil het niet! En daarom laat je het alleen al, als het goed is. Dat is de weg van God. In de navolging van Jezus.

Gratis, maar niet goedkoop

Gelukkig is er Eén echt die weg gegaan. Indrukwekkende gehoorzaamheid! Alle reden om het tot eer van Hem te gedenken. Hij heeft Zijn leven gegeven. Hij heeft het leven hier verloren. In de kracht van Zijn leven. Hij ging naar Jeruzalem. Niet om de grote man te worden. Maar om zich te laten arresteren en ter dood veroordeeld te worden. Meenemen naar Pilatus. Pilatus mocht de kruisdood geven. Hij liet het volk roepen: kruisig Hem. Ik wil graag zeggen: Hij deed het uit liefde. Voor u, jou, mij. Zo wilde Hij hen verlossen van hun schuld en zonden. En mij, u verlossen van al onze schuld en zonden. Goedkoper komen we er niet van af. Het kostte Hem alles. En door Hem krijgen we het goedkoop, gratis, genade. Al is het, zeggen we met Bonhoeffer, geen goedkope genade. Amen.

Hervormde Gemeente Reeuwijk, Ichthuskerk, zondag 10 maart 2019. Bediening Heilige Doop aan twee kinderen. Schriftlezing Mattheus 16:13-23, tekstvers 21. De twee dopelingen kregen resp. vers 24 en 25 mee uit Mattheus 16.