De Schriftgeleerden en Farizeeën brengen een vrouw bij Jezus die op heterdaad is betrapt van overspel. Zij willen Jezus in de val lokken: als Hij voor de doodstraf pleit, kunnen ze Hem bij de Romeinen aanklagen en en als Hij de vrouw vrijpleit, valt Hij de wet van Mozes af. Jezus is echter de Koning van hemel en aarde die erboven staat; Hij schrijft met de vinger in de aarde, als ontspannende activiteit, maar ook om te laten zien dat Hij de regie heeft. Na Jezus’ aanwijzing dat degene zonder zonden de eerste steen mag werpen, vertrekt iedereen. Dat is aangrijpend: er is niemand zondeloos. Behalve Christus Zelf, de zondeloze, die naar het kruis ging om de zonden, ook van deze vrouw, te dragen. Hij spreekt haar vrij – wat moet dat een spannend moment voor haar zijn geweest.
Gemeente van Christus, wij zijn mensen die ons bij tijden van alles indenken en inleven. Of door boeken en films worden meegenomen. Misschien dacht je wel eens, hoe het is om voor een rechter te staan. En een vonnis te horen. De spanning van dat moment. Vaak hangt er veel van af. Een strafblad krijgen. Voor de rechter staan. Is heel wat. Er zijn mensen die eraan gewend raakten.
We zien een vrouw zo voor de Heere Jezus staan. Laten we als het hierover hebben denken aan geloofsgenoten die voor rechters moeten staan. Als ze al voor rechters komen en een eerlijk proces krijgen. Wat zal de uitspraak zijn? Een grote verantwoordelijkheid voor rechters. Bid u wel eens voor hen.
Hoe was het zover gekomen? We kennen misschien de geschiedenis. Jezus ging van de Olijfberg naar de Tempel. Hij onderwees de mensen. Veel mensen kwamen naar Hem toe. In deze periode tussen kerst en Pasen horen we het onderwijs van Jezus. Goed naar luisteren en op letten!
Dat onderwijs wordt onderbroken. Schriftgeleerden komen er tussen. Joodse mannen met een vrouw. Met haar komen ze bij Jezus. Er kwamen nogal eens mensen bij Jezus. Om hulp. Zoals die vier vrienden. Deze mensen komen om andere redenen. Je proeft geen erbarmen van deze mensen. Ze gaan voor de wet. Recht. Wet en barmhartigheid hoeft geen tegenstelling te gaan. Hier proef je: het recht. De schriftgeleerden ploosden de wet uit. Ze leefden precies. De wet moest centraal staan. Die moest gehandhaafd worden. Daar is niets op tegen. De wet is een groot geschenk van God. Maar ook de samenvatting: liefde tot God en de naaste. Zij hadden meer oog voor de wet dan voor de mens. Ook dat hoeft geen tegenstelling te zijn.
Ze zetten de vrouw in het midden (vers 4). Denk dat een moment in. Wat betekent dit voor deze vrouw? Midden tussen de mens. In de volle schijnwerper. En dan met dit.
De mannen vertellen wat er gebeurd is. Op heterdaad betrapt met overspel. Mozes heeft geboden, zeggen ze, deze vrouw te stenigen. Wat vindt U? Johannes wist de drijfveer. Het gaat hen niet om de wet. Ze willen Jezus verzoeken. Ze zoeken iets om Jezus te kunnen aanklagen.
Het zit zo, ze hebben een geweldige casus. Jezus at met zondaren. Dat ergerde hun enorm. Ze kunnen nu testen hoe Jezus staat ten opzichte van de wet van Mozes. Handhaaft Hij? Palestina is bezet gebied, Romeinen bezetten het. Joden mochten zelf geen doodvonnissen uit te voeren. Men bracht wel mensen stiekem om. Maar dit is in het openbaar. Als Jezus zich aan de wet houdt, moet Hij steniging bepleiten. Maar dan kunnen deze mannen naar de Romeinen.
Voel je het, hoe Jezus wordt klem gezet. Er was al vroeg verzet. We horen dit op de tweede lijdenszondag. Van de kant van zijn volksgenoten! Met de wet in de hand en een vrouw (ze is schuldig!). Maar mag je met een schuldige alles doen? Wat is Jezus hier in gevaar. Misschien wordt dit Zijn arrestatie. En wat vallen de Schriftgeleerden hier door de mand! Met de wet willen ze Jezus laten vallen. Dat komt nog voor. Mensen die met de wet bezig zijn, eerst moet iemand dit of dat, maar Jezus wordt uit het leven gehouden. Ze hebben geen oog voor barmhartigheid richting mensen. Zo met de wet bezig! Terwijl God liefde wil.
Als u of jij voor de wet bent, pas op, blijf oog houden voor de mens. Liefde hebben voor God en de mensen. Wees niet meer met de wet bezig dan met Jezus.
Er komt nog dit bij, deze vrouw is op heterdaad gegrepen. Waar is die man dan? Waarom niet meegevoerd? Misschien ontkomen? Of hebben ze de man makkelijk laten gaan? Hoe vaak in de geschiedenis (en helaas ook in de godsdienst) hebben vrouwen het niet moeten ontgelden? Hoeveel onrecht is vrouwen niet aangedaan!
Een jongen en meisje hadden geslachtsgemeenschap. Zonder dat de vrucht welkom was. Men kende elkaar amper. Het meisje raakte zwanger. Ze moest het maar rooien. Doe maar abortus. En dat dan ook nog. De jongen vertrok. Vrouwen en meisjes is nogal eens veel onrecht aangedaan. Mannen die zich eruit werkten of geholpen werden. Mannen is soms ook veel aangedaan; ik denk aan gescheiden mannen die hun kinderen niet mogen zien.
Eens staan we voor de rechter. Voor Jezus. Daarin zal ook over deze dingen recht gesproken en recht gedaan worden. Echt!
De wet van Mozes zegt dat de man eveneens gestenigd moet worden. Je kunt je aan de wet willen houden, maar heel snel word je selectief. En dat is snel aan te wijzen. Streng zijn op dingen die je zelf makkelijk houdt. Om over na te denken!
We zagen dat Jezus klem gezet werd. Althans, men probeerde dat. De Schriftgeleerden hadden de val nu uitgezet. Vast en zeker.
Wat doet Jezus? Hij bukt. En gaat schrijven met de vinger in de aarde. Dat komt wonderlijk over. Dat roept veel nieuwsgierigheid op. Wat schreef Hij? Dat wordt niet gemeld. Veel naar gegist. Zou ik kunnen noemen. Kan je een hele preek mee vullen. Ik ga mee met hen die aangeven, dat juist omdat niet staat wat Hij schreef, was het niet belangrijk. Het gaat om het feit dat Hij het deed.
De Schriftgeleerden waren verhit. Jezus brengt ontspanning aan. Hij houdt de regie. Hij laat zich niet meeslepen. Dit toont de macht en de vrijheid van Jezus. Zijn koningschap! Hij heeft de zaken in handen. Hij laat Zich niet gevangen zetten. Ja, dat wel, maar op Zijn tijd. Op Gods tijd. Hij is hier en altijd de machtigste. Zo leren we Hem kennen.
Maar die Schriftgeleerden en Farizeeën gegeven zich niet gewonnen. Hoe zijn wij? Ze blijven aandringen. Vers 7: ze blijven vragen. En dan richt Jezus zich op. Wie zonder zonden is, laat die de eerste steen werpen. En weer bukt Jezus.
Wat Jezus zei, was naar de wet van Mozes en van God: Deuteronomium 17:7. Iemand die getuige was, mocht de steen gooien. Jezus zegt: wie zonder zonde is. Voor die vrouw moet het spannend zijn geweest. Is dit haar laatste uur? Gaat nu die steen komen. Wie van u zonder zonde is.
Die woorden gaan in de hoofden van de aanwezigen om. Ze raken het geweten. Mensen gaan denken. Wie ben ik om een steen te werpen? Om te straffen. Want ik zelf… We lezen, tot dat besef brengt Jezus de mensen die daar staan. Wie ben ik? Ook zo’n vraag. Niet zonder zonden!
De een na de ander gaat weg. Ik weet niet hoe je daarnaar kijkt, ik vind het aangrijpend. Kijk nou toch, ook die schriftgeleerden. Ze stonden toch goed bekend? Ook zij niet zonder zonden? Helaas. Ook zij niet. Vaak zien wij het als troost: iedereen zondaar. Maar niemand dus. Ook mensen actief in de godsdienst niet.
Er staat opmerkelijk; er staat, te beginnen bij de oudsten. De mensen die de wet blijken te kennen. Maar kijk, ze gaan. Ze zijn zondaars. Jongeren kunnen resoluut zijn. Kijk, als je zonden doet, moet je worden gestraft. Maar wie ben jij om als jongere een steen op te pakken?
De zonde is uitgestrekt na de zondeval. Iedereen die zijn geweten laat spreken, zegt: ik ben zondig. Of iemand vanmiddag: ik was blijven staan? Begrijp je waarom God een rechterlijke macht heeft aangesteld? Anders had niemand het recht een vonnis te vellen.
Het valt me op, Jezus zei niet: wie wel eens een fout gemaakt heeft… Nee. Wie zonder zonden is. Geen fouten dus. Jezus laat merken dat wat die vrouw gedaan heeft, zonde is. Hij zegt ook: zondig niet meer. Het was zonde. Overspel is zonde. Veel mensen vandaag de dag snappen dat niet meer. Daar zie je geestelijk en moreel verval. Al verandert dat als het met henzelf gebeurt. Veel mensen genieten ervan in films, boeken, bladen. Je komt er makkelijk toe: telefoon, internet, Second Love. God zegt: het is zonde! Je verbreekt de trouw en dat unieke. Dat gaat diep.
God wil nieuw leven en gezin beschermen. Nieuw leven moet welkom zijn. Kinderen moeten in veilig gezinsleven groot kunnen worden. De energie moet niet opgaan aan het zondige dat ouders doen.
Jezus had gezegd: Ik zeg u, dat al wie naar een vrouw kijkt om te begeren, in zijn hart al overspel gedaan heeft. In deze geschiedenis dan deze situatie. Jezus daar met die vrouw. Ze zijn daar alleen. Hij is zonder zonde. Wacht! Jezus. Die mag de eerste steen werpen. Zal de vrouw Jezus zo gekend hebben? Dan wordt het nu spannend. Je vonnis afwachten. Niet alleen maar horen, maar misschien letterlijk voelen. Zou Jezus haar gaan stenigen? Ze staat voor de rechter voor wie alle mensen eens zullen verschijnen en staan.
Heel wat mensen drukken dat weg. Niet aan denken. Dat zei de kerk vroeger! Het zal wel meevallen hoor. Ze willen er niet aan. Ze willen het niet voor zichzelf, maar wel voor anderen. Anderen denken er wel aan, voor Jezus komen. Oude mensen. De dood komt spoedig. Dan kom ik voor de rechter. En dan? Ze zijn er misschien bang voor. Juist ik die akelige nachten. Wat zal Hij mij doen? De hel insturen? De eeuwige dood.
Jezus kan en mag het vonnis voltrekken. Ik sta schuldig. Niet alleen dat zevende gebod. Ook de andere geboden. Als je geweten gaat spreken, zeg je: ik heb gezondigd tegen alle geboden. Voor mij geen hoop en toekomst. Net als die vrouw.
Jezus richtte zich op. Hij keek rond. Hij zei: vrouw, waar zijn die aanklagers? Heeft niemand u veroordeeld? Niemand! Dan veroordeel Ik u ook niet. Ga heen. Zondig niet meer! Bijzonder. Een wonder. De vrouw wordt vrijgesproken. Ze krijgt leven. Ze wordt niet gestenigd. Ze mag vrij uit gaan. Jezus noemt het zonde. Hoe kan dat? Zondig niet meer.
We weten hoe dat kan. Ik hoop dat we het in ons hart kennen. Omdat Jezus de straf ook van deze vrouw op zich nam. Hij ging hiervoor naar het kruis. Hij de zondeloze voor haar, de zondares. Zij vrijuit. Hij de straf. Wat is Zijn liefde groot! Wat ons moeten we hier de Heere Jezus. In Zijn onderwijs trekt Hij mensen. Hij liet zich niet meeslepen. En Hij spreekt vrij. De rechter is de redder van deze vrouw. Als u of jij bang voor het oordeel over uw leven, voor dat moment, Hij die recht zal doen (jazeker!). Belangrijk dat u weet: Jezus, U moet het voor mij doen. Ik aanvaard Uw sterven voor mij. Die liefde neem ik aan. Ik geef me over. Als Jezus ons zo kent, word je vrijgesproken. En dan krijg je eeuwig leven. Dat is evangelie.
Ga heen en zondig niet meer. Kreeg de vrouw te horen. Ze kan het ook niet meer maken, denk je dan. Vergeving krijgen. Vrijspraak. Dat doet toch breken met de zonde! Zo dwaas toch om weer te zondigen. Ja maar die macht tot zondigen… Dat kan. Verleidingen kunnen groot zijn. En wij zijn zwak. Maar wie is machtiger: Jezus Christus. Hij schreef in de aarde. Bid om kracht om tegen de zonde te strijden en om niet meer te zondigen. Maak Hem groot om Zijn vrijspraak. Amen.
‘Lam Gods, dat zo onschuldig,
zo moedig en geduldig,
aan ’t schand’lijk kruishout lijdt,
verdienen niet mijn zonden
die striemen en die wonden?
Ja ‘k weet, dat Gij onschuldig zijt!’Weerklank 152:1
Hervormde Gemeente Reeuwijk, Ichthuskerk, zondag 1 maart 2020, 17 uur. Schriftlezing Deuteronomium 22: 22-24 en Johannes 8: 1-11. Tweede Lijdenszondag 2020.