Ds. M.J. Tekelenburg

Zondag 39 (vijfde gebod)

Zondag 8 oktober 2017; Ichthuskerk Reeuwijk, 17:00 uur

 

Deuteronomium 6:1-9, 20-21 en Kolossenzen 3:18-25

 

Gemeente, ik lees eerst nog het vijfde gebod. (…)

Die laatste woorden geven aan bod belangrijk dit gebod voor het leven is. Cadeau als het goed gaat? Ja zelfs het houden bevordert het leven. Dagen verlengd worden. Klinkt bij: opdat het u goed gaat. Kunnen leven. Toekomst hebben en krijgen. Goed gaat.

Nu eerst deze vraag, die helpt om meer zicht te krijgen. Mozes kreeg de geboden in twee tafels. In kerken hangen op twee platen of borden. Verdeeld over twee borden. Waar zou je het vijfde gebod zetten? We zullen weten, indeling liefhebben God en de naaste. Hoe dan verdelen? 1-4 gaan over God? 5-10 over naaste? Maar ik stel de vraag niet zomaar. Jodendom zet vijfde gebod bij de eerste 4. Is een overgangsgebod. Zit er tussenin. Ja bij 6-10 gaat het over naaste. Elke naaste. Om je gelijke. Bij vijfde gebod anders. Mensen tussen God en ons geplaatst. Ouders, overheid, leerkracht. Zo regeert God. Hebben mensen blijkbaar nodig. Opdat het ons goed zal gaan. God plaatst mensen boven ons. Mensen pakken zelf die plek niet. Krijgen het. Ook verantwoording af te leggen. Behoren geëerd te worden. Gewicht. Eer uw vader en uw moeder.

Wat is dat eren precies? Breder dan ouders. Ook catechismus. Ook Kolossenzen. Gaat om alle gezagsdragers. Respect hebben voor. Dat ook. Onder andere. Is meer. Respect voor elke naaste. Zeker ouders, gezagsdragers. Maar speelt ook: zijn mensen van God uit tussen ons en hen geplaatst. Ze staan dichter bij ons dan God. Zijn en blijven zondaren. Meer dan je gelijke. Staan boven je. Woord: gehoorzamen.

Raakt een heel punt. Willen we wel iemand boven ons? Nu moet je gehoorzamen. Ik bepaal de regels. Hak de knoop door. Eerlijk: we hebben mensen boven ons nodig. Anders komen we er nooit uit. Zodat we verder kunnen. Toekomst hebben. Liefst iemand die levenswijsheid is. Langer meeloopt. Van God boven ons geplaatst. Uitwisselen gedachten, prima. Niet lukt? Gezagsdrager mag zeggen hoe het moet.

Hoop dat we aanvoelen wat dit betekent. Ouders om leiding te geven. Eerstverantwoordelijk. Deuteronomium 6: weg te wijzen. Weg door het leven. Geestelijk kinderen voor te gaan. Door te geven. Om kinderen te vertellen wat goed hen is. Als ze het niet willen: tandenpoetsen, doe ik het. Naar school moet je toch. Wel naar moeite kijken. Waarom wil je niet? Ver in gaan. Maar je zult naar school moeten. Komen we erachter wat eren en respecteren is. Gehoorzamen.

Ja maar niet aanvaarden dat ze van God gegeven zijn? Hoe leg je dat uit? Eren omdat ze ouder zijn. Levenswijs. Weg langer gegaan. Eerst luisteren. Dom om ervaring niet te benutten. Andere redenen: verdienen respect. Deden veel voor je. Veel gegeven. Mag wat worden terug gedaan! Uit dankbaarheid en liefde.

Nu speelt hieromheen veel. En meer. Kan veel in de weg zitten. Zonde in de wereld. Ouders die het kinderen moeilijk maken om te eren. Nieuwe dingen van deze tijd niet begrijpen. Ouders die niet… vul maar in. Gezag misbruiken. Macht opvoeren. Afschuwelijke dingen soms. Dat schaadt leven. Soms kunnen mensen gezag moeilijk aan. Duiken weg. Durven niet te handhaven. Verkeerde regels. Misbruikt. Of op in zichzelf. Ten onder aan macht, verslaving, werk. Nemen plek ouder niet in. Staan niet stil bij verantwoordelijk. Meisje zwanger, nog niet rijp voor moeder-zijn. Stabiele relatie. Nodig voor het kind. Ligt er veel pijn rondom dit gebod. Ga ik vanavond niet allemaal benoemen.

Nu benadrukken wat de Bijbel zegt. Ouders oproept gezagsdragers te zijn.  Een goede te zijn. Vaders: wek geen toorn op (Efeze 6). Jongeren zeiden: ouders, gezagsdragers wees een held. Tegenop kan kijken. Richting wijst.

Punt rond dit gebod ook wel, 12 jaar, 18 bent of 38 of 58. 12-jarige merkt steun, houvast. Ze gaan je voor. Halen kastanjes uit het vuur. Gaan met jou op de moeilijke dingen af. Je mag gefrustreerd zijn. Wat een helden. Bij 18plus ligt dat anders. Volwassen. Respecteren dat. Gaat meestal niet vanzelf. Anders wilt dan ouders en omgekeerd. Ouders eren betekent je ouders hun mening vragen (dat zeker) en dan daarover in gesprek gaan (misschien wel in debat) en vervolgens je eigen beslissing nemen. Ouders hoofdbewoner. Thuis. Wie zelfstandig woont is vrijer. Door leven heen eren en kunnen eren blijft. Relatie zo is, mening kunt vragen. Zij zijn levenswijs. Beste met je voor. Blijven als ouders boven je geplaatst. Mening vragen. Wel eigen stappen zetten. Ben je wel eens dankbaar als je het zo kent? Reden om te danken.

Latere leeftijd weer anders. Zorg nodig. Dan hen niet in de steek laat. Kijkt waar je helpen kunt. In bijbel dit achtergrond van gebod. Geen AOW, pensioen. Eren tot dood toe. Vandaag hoeft het financieel niet meer, misschien. Qua zorg wel aan de orde. Merk je het: dit gebod beschermt ouderen. Wat is een goed leven? Ouderen er echt mogen zijn?! In onze samenleving. Afgeschreven? Onze samenleving lijkt vanuit economisch oogpunt. Ben ik nog van betekenis? Wat brengen ze nog in? Hebben zorg verdiend. Mij in leven zoveel gegeven. Nu geef ik aan hen.

Ouders staan tussen ons en God in. Eren betekent gehoorzamen. Beseffen hoe belangrijk dat is. Kinderen dat leren. Iemand boven je. Goede met je voor heeft. Iemand die zegt: zo moet het. Gehoorzamen geleerd. Al heel vroeg. Afblijven! Desnoods met een tik?! Dat iets niet mag. Als ouder een held zijn om regels te stellen. Bruikbaar. Betekenis gebod voor samenleven. Goed gaat in het land. Gezag leert kennen en ervaren. Leraren, scheidsrechter, politie, ouders, leider van de club in de kerk.

Omgang met God? Als de grote gezagsdrager? Past! Moeite in de samenleving. Gezag trok zich terug. Naast de ander staan. Niet meer geleerd en erkent. Samenleven gaat stuk. Gehoorzaamheid weg. Denken mensen zelf gelijk zijn aan God. Eindeloos met God in discussie. Ter verantwoording roepen. Daarom: erken jij gezag? Natuurlijk, met een leraar je mening uitwisselen. Hij is wel gezagsdrager. Hij heeft het laatste woord. Richting volwassenen: wilt u het gezag uitoefenen? Heilzaam voor het leven!

Moet vroeg geleerd te worden. Op peuters passen. Oppassen of opvoeden? Opa’s en oma’s. Opvoeden is erg nodig. Kinderopvang. Kleine kinderen kunnen niet vertellen wat daar gebeurt. Goede opvang zoekt. Hoeveel uren is goed voor een klein kind? Hoeveel contacturen met papa en mama is nodig?

Opdat het u goed gaat. Dit gebod doen maakt samenleven mogelijk. Anders gaat samenleving kapot. Als je het toch doet (zoals drugs, brommer opvoeren, waarvan je ouders zeggen dat je het niet moet doen)? Verkort soms letterlijk je leven. Grote belang dus!

Joden verbinden 4e en 5e gebod. Rustig dag in de week werk neerleggen. In vertrouwen op God. Vertrouw je ouders. Ze helpen je leven.

Niet alleen voor christenen belangrijk, ook voor hele samenleving. Vaderloze tijd. Van Gennip. Fortuyn ook. Geen gezag meer. Soms machthebbers opstaan. Orde op zaken stellen. Soms akelige voorbeelden. Machthebber in gezin ging optreden. Beter een gezagsdrager als vader dan een machthebber als vaders. Anders komen tirannen.

Moeite rondom dit gebod. Vader of moeder missen. Overleden. Of afwezig. Gaven geen aandacht. Gemis en verdriet. Niet vergeten, volwassenen die kinderzegen pijnlijk missen. Toch van betekenis zijn voor volgende generatie. Ouders die kind missen. Komt niet thuis. Heeft voor geen ouders geen aandacht. Geen hart voor elkaar. Moeilijke ouders of kinderen? Gebod tot naastenliefde: als jezelf. Eigenliefde mag. Eigen grenzen, mag en moet bij tijden. In grote liefde van Christus zoek je wat maximaal mogelijk is. Wat je op kunt brengen en vol kunt houden. Niet voor je taken wegduiken. Misschien kunnen moeilijke situaties wel meer bespreekbaar gemaakt worden dan je denkt. Situatie toch niet te veranderen als God het niet doet? Heb jij gedaan wat je kon.

Mooie titel voor gezagsdragers: Helden. Je bent niet of pas een held als je zo stoer mogelijk alle geboden aan je laars lapt. Gezag negeert. Juist tegen de stroom in doen wat goed voor je is. Ouders eren. Niet leraren neerhalen. Nee, beginnende leraar eerlijke kans geeft. Je bent een held als je Gods wil doet. Ontdekken: kan het niet zelf. Geest van U, Jezus, nodig. U deed de wet. Jezus naar de aarde te gekomen. Doen en vervullen. Weg te banen door dood en oordeel. Geest te verwerven die dit werkt in ons leven. Amen