Het volgen van Jezus betekent zelfverloochening en kruis dragen. In verlies ligt de winst. We worden niet met Christus gekruisigd, maar ons ‘lijstje’ gaat eraan. Als Christus in ons leven komt, neemt Hij de leiding over.
Gemeente van onze Heere Jezus Christus, we bevinden ons in de lijdenstijd, veertigdagentijd. Zijn de meeste zondagen in kerkelijk die ergens op gericht zijn.
Advent 4, lijdenstijd 7. Waarom zoveel? Zoveel zondagen. Allemaal gaan over lijden van Christus. Vinden mensen in de kerk het fijn om met het lijden bezig te zijn? Fijn? Om over lijden na denken. Over algemeen willen we dat . En ook geen deel aan hebben. Onze cultuur moeite plaats te geven aan lijden. Valt iets aan te doen, aan lijden?! Kun je iets aan doen. Zijn middelen voor. Je hoeft niet meer te lijden. Zeggen we ook: we weten er geen raad meer mee. Maak het zo kort mogelijk. Zinloos? In de kerk gaan ze uitgerekend 7 zondagen bezig houden met lijden. Zinloos?
Nou, zegt de kerk, daar denken wij anders over. Lijden dan Christus domineert meeste zondagen van kerkelijk jaar.
Ik preek vanmorgen over Markus. Voor iedereen moet preken. Ik zie allerlei leeftijden. Best lastig. In onderwijs differentiëren. In de kerk een preek voor iedereen. Respect voor dominees die dat wel kunnen. Ik preek vanmorgen voor de mensen van 16-25 jaar. En die anderen dan? Als u ouder bent, of u zich nog kunt voorstellen hoe u toen dacht. Ik doe appel op uw vermogen. Met die oren opnieuw wil luisteren. En de kinderen dan? Wil ik speciaal gaan bidden. Straks. Heel belangrijk deel er ook voor jullie iets zal zijn. In de preek zeg ik ook wel wat voor jou. Jullie zijn heel slim.
Markus is het evangelie wat het meest het lijden bepreekt. Markus diepste lijden bespreekt. Markus, dat weet je, is niet de discipel. Van later. Was er zelf niet bij. Heeft het gehoord. Van Petrus. We denken dat Petrus Markus heeft geïnformeerd. Daar evangelie van geschreven. In Rome, daar was Petrus ook. Ergens tussen 64-70 na Christus. Een van de eerste en oudste evangeliën. Is het kortste. Op de helft al, hoofdstuk dat we gelezen hebben, er al gesproken gaat worden over laatste week van het leven van Jezus. In dat midden van het evangelie, hoofdstuk 8 (op de helft) begint het al over de laatste week. Ja, het zo’n andere onbalans. Onbalans in het evangelie. Een week krijgt heel veel aandacht. Een derde van de tekst. Biografie schrijft, diegene wordt 33 jaar, dan moet je evenredig verdelen. Nee hoor, zeggen de evangeliën. Belangrijkste krijgt meeste aandacht. Laatste week. Evangeliën zijn geen biografiën van leven van Jezus. Boodschap. Willen iets zeggen. Iets in de spotlight zetten. Hier goed naar kijken. Nou, dat begint dan vroeg bij Markus. In hoofdstuk 8. Als ze nog in Cesarea Fillipi zijn, nog niet eens in Jeruzalem.
Lijden, vervolgd worden, moet gedood worden. Nou, nee, zeggen de discipelen, nu U zit er echt naast. Romeinen eruit te zetten. Messias brengt Vrederijk. Nou, er zijn nu Romeinen. Er waren ook veel guerrilla groepen. Veel oorlog ook. Groepjes terroristen. Gaan wij ook doen, zeggen discipelen. Jezus zegt: de zoon des mensen gaat gedood worden. Zegt er iets achteraan: en na drie dagen opstaan.
Nou dan begint Petrus. Neemt Jezus apart. Rabbi. Kom eens even. Begint Jezus te corrigeren. Kan dat?! Ja dat gebeurt hier. Petrus heeft Markus geïnformeerd. Komt uit de mond van Petrus. Komt er niet best van af. Jezus keert zich om. Keek discipelen aan. Zitten in elkaars gezichtsveld. Bestrafte Petrus. Ga achter mij Satan! Scherp woord. Heel scherp. Beste vriend. Op universiteit een aio een hoogleraar corrigeerde. Iedereen voelde: moet je oppassen. In het westen kan dat wel, het gaat om kennis. Als het waar is, is het waar. Dat zeggen wij in het oosten. In oosten hoef je dat helemaal te doen. Dat gebeurt hier toch.
Jezus gebruikt woord satan. Ik weet niet hoe dat woord aangekomen is? Ingekerfd. Jij kijkt met je eigen blik. Petrus heeft het toch tegen Markus gezegd. Niet achtergehouden. Iedere keer dat Petrus ter sprake komt, is het negatief. Is eerlijkheid van Petrus. Hij wilde niet dat wij hier zou zeggen: nou die Petrus, dat is een goede leerling. Maar: die Petrus heeft het er niet goed afgebracht.
Jezus roept discipelen. Zegt: wie achter mij wil komen, laat die dan zichzelf verloochenen. Kruis opnemen. Iemand van de reclame: voor deze boodschap kiezen en of ze het zo zouden zeggen? Mensen uit reclamewereld heb ik heel hoog. Psychologen. Maar is dit wervend? Zichzelf verloochenen? Kruis opnemen? Mij volgen?
Ik concentreer me op 2 woorden. Navolgen en kruis dragen. Navolgen als zelfverloochening. Klinkt negatief. Mezelf verloochenen. Niet: vernietigen. Niet je mag er niet zijn. Nee. Lang over nagedacht, ik dacht dat ik het zo kan omschrijven: de bereidheid om onze rangorde van wensen en verlangens te herschikken. Ons lijstje in het leven. Om dat te herschikken. Dat wat jij bovenaan hebt staan, dat gaat naar beneden. En wat onderaan staat, naar boven gaat. Herschikken. Wat is je lijstje? Heb je een lijstje? Misschien niet bewust, maar in je hoofd en plannen. De een zegt: leven onder controle. Als ik het onder controle heb. Ik aan het stuur. Jezus: ik vraag je het stuur los te laten. Aan Mij geven. Iemand zegt: mezelf realiseren. Een plan, ik moet tot mijn recht komen. Niks mis mee. Maar misschien zegt Jezus: wat is jouw manier? Wie bepaalt het waar jij op de goede plek bent? Zal Ik dat bepalen? Geef je lijstje maar aan Hem. Ik vul het in wat jouw lijstje zou kunnen zijn. Weet niet wat er in jouw gedachten leeft. Simpelweg gelukkig worden? Heel gewoon. Wat is huisje, boompje, beestje? Wat is simpelweg gelukkig zijn? Voor wie is er plaats in dat bestaan? Als ik maar gelukkig ben?! Ben je de navel van de wereld. Is dat roeping van een Christen? Natuurlijk zoeken we het geluk. Nogal wiedes. Is er plaats voor God? Of bungelt Hij ergens onderaan? Waar zit God? Is er plaats voor Hem? Jezus aan boord, neemt geen genoegen met achterste wagon. Niet: als Ik er maar bij ben. Maar: aan boord, Hij neemt de leiding over. Misschien zit daar wel ons diepste pijnpunt. Overgeven aan een ander. Terwijl je zo graag zelf doet. Zelfverloochening is zoiets moeilijks. U weet het beter dan ik! Nou, ik weet niet hoe vaak ik het denkt, als u mij openmaakt dan zit daar iemand die zegt: ik weet het zelf het beste. Achter Mij aankomen? Dan zul je bereidheid moeten hebben lijstje in te leveren.
Vervolgt met kruis dragen. Nu heb ik het gehad? Punt. Nee, gaat nog verder. Neme zijn kruis op. Bereid zijn te lijden. Specifieker: omwille van Mij (vers 35). Typisch Markus zinnetje: en om het evangelie. Betekent voor: het goede nieuws van Jezus. Het verhaal waarom Ik er ben. Omwille van Hem. Bestaat dat in ons westen? Een zegt: nee, wij lijden niet. Vooral christenen van Open Doors. Hoge prijs. Inderdaad, zij lijden.
In jaren ’80, jullie waren toen nog niet geboren, uit Rusland een christin kwam, op school een lezing geven. Was nog een ijzeren gordijn. Vader gevangen. Zij reisde rond. Ik was jaar of 15, 16. Had iets intrigerends. Meest bijgebleven is: weet je wel dat wij daar voor jullie bidden? Ik dacht: dat kan niet. Waarom? Jullie hebben zoveel verleiding. Zo moeilijk om geloof vast te houden. Geloof niet verliezen. Is bij mij blijven hangen. Is het zo erg bij ons?!
Is lastig voor ons. Minderheid. Nieuwe generatie weet het al. Ouderen moeten nog even omschakelen. Bijna alle christenen zijn minderheid. Wat doe je dan in de kerk? Mag je toch van alles niet? Is het wel leuk om christen te zijn? Achterhaald. Christenen zijn mensen die niet nadenken. Doen wel mee. Zij wel present. Denken heel de week na, op zondag niet. Geloven ze in een raar verhaal. Maandag schakelen ze weer over naar de wetenschap. Moet jij uitleggen, mee omgaan. Ik denk zelfs in de kerk na!
Kruis dragen is er ook hier. In allerlei vormen. Diep woord van Jezus. Niet? Neme kruis op. Gaat je wat kosten. Mensen die komen naar de Alpha-cursus, niet zomaar zeggen: ik wil gedoopt worden. Duurt een hele tijd. Strijd. Gedachten. Twijfel. Wat betekent dat? Kan ik nog terug? Nee. Dopen is onontkoombaar. In Engeland: ontdopen. Water is allang opgedroogd. Wat is ontdopen? Grijpt zo diep in bij mensen. Moet een ritueel komen om dat ongedaan te maken. Maar wij geloven dat die belofte toch doorgaat. Al laat je je tien keer ontdopen. God zegt: Ik ben er voor jou. Toch. Als jij mij niet wilt, ontkent. Wegduwt. Kan! Maar Ik blijf er voor jou.
Navolgen. Woord met diep geheim. Is moment. En proces. In beweging komen. Ergens is het eerste punt. Is misschien een stap of gedachte. Blijft het niet bij. Gaat door. Roept ook verzet op. Ik wil dat niet! Ik wil dat niet. En overgave. Heere, hier hebt U het. Ik vertrouw het aan U toe. Waar ga je heen? Naar Jeruzalem. Ga je achter Hem aan. Wat moet ik op Golgotha doen? Wij worden niet gekruisigd. Hij gaat voor ons. Hij doet het in plaats van ons. Je wordt niet meegekruisigd. En toch wel. Paradox. Je wil gaat er aan. Je lijst gaat aan het kruis. Ziet er bij ieder mens er anders uit. Met Hem meegekruisigd.
Bonhoeffer boek geschreven. Ik kocht het in het Duits. Citaat. Navolging is de binding aan de lijdende Christus. Het is niet iets vreemd wat je overkomt, maar genade en vreugde. Oorlog. Jazeker natuurlijk. Bonhoeffer schreef al voor de oorlog! Markus begint er op de helft al over. Eindigt met 2 zinnen. Spanningsveld. Leven wil behouden, zal verliezen. Je leven willen redden. Ja. Dat zit eronder. Dat is: dat wat wij willen. Je lijst. Dat wil je redden. Realiseer. Jezus zegt: als je het wil redden, zal je het juist verliezen. Maar wie leven verliest om Mij en het evangelie, die zal het redden. Waar hoor je deze boodschap nog meer? In de maatschappij? Je bent vanmorgen in de kerk. Om dit te horen. Ik zeg het je, niet dat ik het verzonnen heb, ik ben niet de uitvinder van deze boodschap, slechts de vertolker, ik doe wel het met hart en ziel omdat ik zelf ook in het diepst van mijn hart (en ik strijd ermee, dag aan dag) ervaar, voel en tot de overtuiging gekomen ben, dat het redden van ons verlies is, maar dat in verlies van onszelf, ten gunste van Hem, winst is.
Ik weet niet wat voor soort werk u doet. Werkt met winst en verlies? Vast werk bij het rijk? Loon aan het einde van de maand. Als je een ondernemer ben, heb je meer spanning. Winst en verlies. Je gaat voor de sint. Werk je heel hard voor. Misschien heel hard. Misschien werk je wel te hard en ben je bezig van alles op te offeren? Laat dan het woord van Jezus tot je doordringen. In het verlies ligt de winst. Ik geloof dat u het begrijpt. Toch? Ik geloof dat u ergens nu een snaar voelt die geraakt wordt. In het verlies ligt de winst. Wie gaat er voor het verlies? Ik niet. Ik wil niets verliezen. Toch, zegt Jezus, is het in het leven met Christus zelfverloochening en kruisdragen. En in het verlies wat je daarin lijdt, daarin ligt de winst. In de naam van de Vader, de Zoon en de heilige Geest. Amen.
Hervormde gemeente Reeuwijk, Ichthuskerk, zondag 25 februari 2018, 9.30 uur. Schriftlezing Markus 8:27-38.