Jezus wijst Zijn leerlingen erop dat Zijn komst voorafgegaan wordt door tekenen. Dat zijn zowel negatieve tekenen (tekenen van gebrokenheid, hoe God het niet heeft bedoeld) en positieve tekenen (waarin iets van het Koninkrijk zichtbaar wordt). Het is onze roeping om waakzaam te zijn in deze onrustige wereld.

Wees waakzaam! Over tekenen en toekomstverwachting

Gemeente van Christus, wees waakzaam. Dat is de kernboodschap die Jezus meegeeft vanmorgen. Ik zeg het tegen iedereen, zo sluit het hoofdstuk af. Een verhaaltje: er is een rijke man die naar het buitenland gaat. Een knecht wordt aangesteld als deurwachter. Die moet vooral uitzien naar de terugkomst van de Heer. De Heer verwachten, dat is zijn roeping. Je weet niet wanneer Hij terugkomt. Laat Hij jullie dan niet slapend aantreffen.

Deze woorden klinken aan het slot van een lange toespraak. De achtergrond in vers 1. Jezus en de leerlingen hebben de tempel zojuist verlaten.  De leerlingen zijn onder de indruk van de schoonheid van de tempel. Kijk eens wat een tempel! Wie de tempel van Herodes nog nooit heeft gezien, heeft nog nooit iets moois gezien.  Dat was een spreekwoord in die tijd. Een bijzonder bouwwerk. Ook vanwege de betekenis. Dit was het huis waar God woonde tussen de mensen. De leerlingen waren onder de indruk. Misschien hadden ze de tempel nog niet vaak gezien – als vissers uit Galilea.

Jezus reageert vervolgens anders dan ze hadden verwacht. Die mooie tempel zal een grote puinhoop worden. Er zal niet een steen op de andere blijven. De impact van die woorden is niet voor te stellen voor ons. De tempel is een pijler onder het jodendom. Plaats van offers en gebeden. Contact met God. Ze zullen diep geschokt zijn. Ze komen er later op terug, vers 3. Prachtig uitzicht op de tempel daar. Geen steen op de andere?! Vertel ons, wanneer zal dat gebeuren? Aan welk teken kunnen we herkennen dat dat zo is?

Markus 13 gaat grotendeels over die vraag. Wat is het teken dat de verwoesting van de tempel aanstaande is? Dat is de ene betekenislaag. Die concrete historische betekenis. In het jaar 70 werd de tempel inderdaad verwoest. Maar er is een 2e betekenis en laag. Als een andere bergtop. Dat gaat over de thuiskomst van de Heer, van Christus. De komst van Christus in heerlijkheid. Hoe kunnen wij onderscheiden dat het zover is? Aan welk teken herkennen?

Als ik het goed zie worden er zowel positieve als negatieve tekenen genoemd. Negatief, in vers 5 en 6. Mensen die de leerlingen misleiden. Velen zullen beweren de Messias te zijn. Die had je binnen het jodendom al vroeg. Na Jezus Hemelvaart breekt een onrustige tijd aan. Leiders in Messiaanse beweging. Volksmenners. Josephus schrijft daarover. Jezus beperkt zich niet tot die periode. De eeuwen door, weet u ook wel, zijn er mensen geweest die grote groepen mensen wisten in te wonnen. Volksmenners, dictators, sekteleiders. Ze claimen een bijzondere vorm van gezag. Willen heil brengen. Ze brengen echter geen vrijheid maar gebondenheid.

Het tweede negatieve teken: oorlog en oorlogsdreiging. Actueel in de tijd na de Hemelvaart. Opstanden. Onrust. Veel mensen zijn wreed vermoord rond die verwoesting van Jeruzalem. Het is niet beter geworden daarna. De eeuwen door stonden mensen tegen elkaar op. Oorlog, marteling, genocide, terreur. Miljoenen kwamen om. In Europa afgelopen na de WO2 – geen oorlog meer? Nou we weten wel beter inmiddels. Er was een dreiging van een atoomoorlog. Oorlogsdreiging.

Het derde negatieve teken: aardbevingen, hongersnoden. Mattheüs vult aan: epidemieën. In het jaar 67 vond een zware aardbeving plaat in Israël. Uit omringende landen zijn dergelijke verhalen bekend. Nu niet moeilijk om lijnen door te trekken. Vandaag zijn er landen waar mensen te weinig te eten hebben. Epidemieën bestaan tot op vandaag: corona. De schepping zucht als in barensnood. We merken het. Er diepe scheur loopt deze wereld.

Nog een teken: vervolging. Nou dat is ook concreet. Kort na Pinksteren zitten Petrus en Johannes in de gevangenis. Zo gaat het de eeuwen door. Tot op vandaag. Christenen die vervolgd worden. Gevangen genomen, gekleineerd, buiten de samenleving geplaatst.

Wat is het doel van deze opsomming? Het valt op dat Jezus dingen noemt die niet in overeenstemming zijn met de dingen van God. De wereld was goed geschapen. Oorlog, ziekte, tweedracht: het hoorde niet bij het plan van God. Het werd anders. Het was zo niet bedoeld door Mijn Vader. Hij zegt ook: dat zal tot in eeuwigheid niet zo doorgaan. Vers 8: deze dingen zijn het begin van de weeën. Woord: weeën van een zwangere vrouw. Iets heel hoopvols. Door de pijn heen komt er nieuw leven. Geboorte. Hoe weet ik dat? Ik weet dat omdat Jezus in deze wereld vol ellende is gekomen! Dat gedenken we in de lijdenstijd. Hij legde zich niet neer bij gebrokenheid en ellende. Hij is er aan onder door gegaan. God lof: Hij is er ook uit opgestaan. Hij liet dat Hij echt alle macht heeft. De dood is ontroond. Hij zal alles nieuw maken. Hij komt eraan.

Ik moest denken aan die oude pastorie in Zalk, waar wij woonden. Een grindpad van 25 meter. Als er iemand aan kwam, hoorde je de voetstappen al. Christus komt eraan! Vergeet dat niet. Als je de verschrikkelijke beelden ziet. Christus komt! Ik maak alle dingen nieuw. God heeft het niet zo bedoeld.

Er zit nog een andere kant in dit hoofdstuk. Jezus geeft ook heel hoopvol teken. Teken van de vijgenboom. De discipelen zijn geschokt. Maar dan wijst Jezus op een vijgenboom. Die blijft ’s winters niet groen. Kleine knoppen in het voorjaar. Nog even en de zomer komt. Nog even en de vrucht komt openbaar. Johann Walter moet dat beeld voor ogen hebben gehad:

Eens komt de grote zomer
waarin zich ’t hart verblijdt.
God zal op aarde komen
met groene eeuwigheid.
De hemel en de aarde
wordt stralende en puur.
God zal zich openbaren
in heel zijn kreatuur.

Kijk naar de vijgenboom. De belofte van meer. De belofte van de oogst. Die woorden verbinden met elkaar. De vijgenboom met vers 31. Het evangelie moet gepreekt worden. Dit positieve teken zegt: zo is het bedoeld. Daar gebeuren wonderen. Dat gebeurt! Overal zal het gepreekt worden. Dat is voor de leerlingen onvoorstelbaar geweest. Petrus had niet vermoed dat hij in Rome zou komen. Overal gepreekt?!

Je moet geen sommetje maken van deze woorden. Waar is het evangelie wel en niet geweest? Niet om de komst te voorspellen. Het is ook lastig. In ons land is het evangelie gepreekt maar er zijn miljoenen die niet weten waar het om gaat. Vers 32: niet rekenen. Niemand weet van die dag. Je ziet aan de verkondiging wel: het gaat op Gods toekomst aan. Landelijk bezinnen we ons op de krimp van de kerk. Zorgen die we ook in Gouda hebben. Er verdwijnen hier ook mensen, het evangelie raakt hen niet meer. Kinderen, kleinkinderen: ze komen niet meer. De teruggang kan je verlammen en somber maken. Maar zien we de positieve tekenen? Oog voor dat Zijn werk door gaat? Dat Zijn woorden niet verdwijnen! Wat een vreugde dat we hier weer zijn. Wat een vreugde. Met zoveel mensen bij elkaar. Zo blij en dankbaar ben ik ervoor. Er wordt gedoopt. Er doen mensen belijdenis. De kerk groeit – ook in landen waar christenen vervolgd worden. Maak je geen zorgen over wat je zult zeggen, het wordt je ingegeven door de Geest (vers 11). Zo is het nog. Gods woord heeft grote kracht. Ook in ons leven.

Let op de groene knoppen. De zomer komt! Eenmaal zal de aarde vol zijn van de kennis van Christus. Wat we nu zien is een begin. Het wordt veel mooier. En daarom, wees waakzaam. Heb oog voor Gods tekenen. Laat me door de wereld gaan met open oren en ogen om Uw tekenen te verstaan. Teken van gebrokenheid en tekenen van het Koninkrijk. Wees waakzaam. Ik kwam het volgende zinnetje tegen in de voorbereiding: Waken is zo zijn alsof er iets is wat er nog niet is. Of liever, Iemand die er nog niet is. Leven alsof Hij er al is. Leven met Hem. Iedere dag opnieuw. En gewoon je werk doen. Dan kan het niet anders of je merk Zijn tekenen. Je hoort Zijn voetstappen over het grind van de geschiedenis. Bid om open ogen en oren. Bid dat de hoop je niet ontnomen wordt. Christus komt om alles, alles nieuw te maken!

Amen.

Protestantse Gemeente Gouda, St. Janskerk, zondag 20 maart 2022, 10 uur (Vierde lijdenszondag). Schriftlezing Markus 13:1-13 en 24-37.