Jesaja profeteert over een nieuw begin. Het volk is in ballingschap terechtgekomen door eigen schuld. Een nieuw begin en ommekeer komt altijd uitsluitend bij God vandaan. In Christus en met kruis en opstanding heeft God hét nieuwe begin gerealiseerd. God doet nieuwe dingen ook vandaag.

“Zie, Ik ga iets nieuws vertellen”

Gemeente van Christus, thuis of hier in de kerk,

Vlak voor onze tekst staat: let niet op de dingen van het verleden. We spraken deze week met gemeenteleden over de roman ‘Ik kom hier nog op terug’ van Rob van Essen. Hoe ga je om met de last van het verleden? Dingen die je niet had moeten doen. Hetzelfde hier. Jesaja richt zich tot mensen met een donker verleden. Schuld en schaamte.

Ze werden jaren geleden gedeporteerd. Kunnen ze terug keren ooit? Door de jaren heen: moedeloosheid en matheid als een deken over hen heen. Zo’n opmerking kan grenzeloos oppervlakkig overkomen. Kom op, kijk voorruit, nieuwe kansen…?! Alsof dat zomaar gaat: voorruit kijken, het verleden laten rusten.

Bij Jesaja is het verleden niet alleen iets om achter je te laten. God is ook de God die redding bracht. Uit de slavernij en door het water. Door de Bijbel heen staan passages die dat zeggen. Gedenk de wonderen! En ook in Jesaja: denk terug aan wat vroeger is gebeurd.

Als God het hier zegt, wat bedoelt Hij? Er zijn uitleggers die zeggen: dat denken was krachteloos geworden. De mensen kenden de verhalen. Maar het lukte niet moed eruit te putten. Ze konden alleen met weemoed eraan denken. Toen was God nog machtig, maar nu… Ze hadden God opgesloten in het verleden.  Vroeger, lang geleden.

Soms kun je ook zo horen praten over het christelijk geloof. Vroeger waren de kerken vol. Vroeger was de kerk een factor van betekenis. Predikantsplaatsen worden opgeheven. Dat het anders kan worden?! Dat is heel onwaarschijnlijk.

Een andere uitleg is om de woorden te betrekken op menselijk falen. Woorden die je niet meer kunt terug nemen. Daden die je niet terug kunt draaien. Als voorganger denk ik: wat is er blijven liggen? Er zijn dingen echt niet goed gegaan. Je kunt hier denken aan omgang met profeten van God. Onwil om zich om te keren. Nu is het te laat.

De spannende vraag is: kan je in zo’n situatie iets van God verwachten? Is het tekort, schuld te groot? Antwoord klinkt in de tekst, luid en duidelijk. Zie Ik maak iets nieuws! Een hoopvol woord tegen moedeloze mensen. Ik was er niet alleen vroeger, voor jullie grootouders. Ook vandaag! Sluit je niet op in je verleden, bij je schuldige geschiedenis.

Hoe ziet het nieuwe eruit? God gaat op een wonderlijke manier opnieuw beginnen. Hij baant een weg door de wildernis. Opnieuw. Er komt een eind aan de ballingschap. Het volk kan terug keren. Terugkeer en ommekeer. Ook geestelijke vernieuwing, dat blijkt uit de verzen hierna. Het volk wordt dan nog een keer aangesproken op het zondige verleden. Je hebt Mij verlaten, vermoeid. Maar: Ik, Ik ben het die omwille van Zichzelf de misdaden teniet doet. Dat is misschien wel de grootste verrassing. God zelf denkt niet aan het verleden. Verlossing, vernieuwing. Dat is nou helemaal Gods stijl van werken.

De terugkeer van het volk leidt tot een opleving. Nieuw geloof, nieuwe liefde. Alleen, het is wel van korte duur. Opnieuw komen ze in een duistere periode. Nog maar weinigen hebben verwachting. En dan gaat God opnieuw een stap zetten. Hij komt Zelf. In Christus. Zijn kruis is een volstrekt nieuw begin. Zijn opstanding betekent nieuw leven. Met Pinksteren schenkt Hij de Geest om nieuw leven te schenken.

Bijna 11 jaar geleden (8 september 2013) werd ik door ds. C. van Duijn (we missen hem) bevestigd. En ’s middags preekte ik over Jesaja 43 vers 19.

Vandaag opnieuw. Niet zozeer om de preek te knippen en plakken. Je merkt dat je de dingen nu toch weer anders zegt. Ik koos opnieuw omdat het een woord is dat zich aan me opdringt. Stel je voor dat het niet waar zou zijn…! Dan kunnen we stoppen met de kerk en missionair werk. Het is Gods werk. Een nieuw begin.

Ik zag volwassenen die de weg naar Christus vonden. Ze werden gedoopt. Jongeren die belijdenis deden. Mensen die door de verkondiging op een nieuw spoor werden gezet. Mensen die in diepe gebrokenheid het licht ontvingen om toch verder konden. Gesprekken in de generale synode, iemand sprak een woord en we konden verder. Gemeenten in krimp en waar toch weer mensen opstaan.

Vanaf vandaag mag ik de IZB dienen. Missionair werk heeft nogal eens iets van activisme. Het is anders. De woorden van God maken duidelijk dat vernieuwing helemaal van God komt. Deze woorden leren ons een afhankelijke houding. Deze tekst komt vaak voorbij in Advent. We wachten tot God ingrijpt.

Daarom lazen we Handelingen 1. De discipelen zijn biddend aan het wachten. Mensen zoeken elkaar op. Ze strekken zich biddend uit. Veel van God verwachten! Als christenen verliezen we veel. Veel vanzelfsprekendheden. Maar als de teruggang ons zou aanzetten tot gebed! Zou daar niet het begin van iets nieuws kunnen liggen?

Zie, Ik ga iets nieuws verrichten. Wanneer wij nieuwe daden van God verwachten, dan gaat het niet om voorspoed of geluk. Of om herstel van het christendom. Het gaat ten diepste om het herstel van de relatie. Ogen die open gaan voor de levende God.

Prachtig hoe de perikoop afsluit. Vers 21. Dit volk heb Ik Mij geformeerd. Ze zullen Mijn lof vertellen. Ze zullen Mij loven en prijzen. Daar gaat het in zending over. Israël en de wereld wordt ertoe opgeroepen. Zing voor de HEERE, heel de aarde! Dat iedereen buigt voor Christus. Elke tong Hem zal belijden. Wat kan ik daar naar verlangen.

Laten wij blijven getuigen. Ons uitstrekken naar nieuwe daden. God houdt woord. Uit Hem, door Hem en tot Hem zijn alle dingen. Ik begin mijn werk bij de IZB met veel verwachting. Dat kunnen we allemaal. God doet nieuwe dingen. Gisteren, vandaag, altijd. Eer aan de Vader, Zoon en Geest.

Amen.

 

Protestantse Gemeente Gouda, St. Janskerk, zondag 1 september 2024, 15 uur. Schriftlezing Jesaja 43:11-21 en Handelingen 1:1-5. Losmaking en afscheid van ds. Batenburg als gemeentepredikant van de St. Jansgemeente en tevens verbintenis aan IZB als predikant met bijzondere opdracht (directeur-bestuurder).