Het bezoek van de koningin van Seba aan koning Salomo is een profetie. Salomo een beeld van de Messias en de koningin een beeld van de gemeente. De koningin is onder de indruk van de wijsheid en rijkdom van Salomo. Zo komen gelovigen onder de indruk van Christus. Hij is de Koning bij uitstek. Zijn koningschap zal al d’ eeuwigheid verduren.

Gemeente van Christus, glas 5 is het eerste glas dat de Goudse glazenier Wouter Crabeth voor deze kerk maakte, in 1561. Bezoek van de koningin van Seba aan Salomo. In de kunst is deze gebeurtenis heel vaak afgebeeld. Schilderijen, tekeningen: vrijwel eindeloos. Een kunstwerk dat Crabeth waarschijnlijk wel kende is dat van Coornhert. Gravure, te bewonderen in het Rijksmuseum.

Glas 5 is prachtig met heldere kleuren. Van een afstandje een heel feestelijk glas. Als je ernaar kijkt, er is duidelijk: er zijn twee centrale figuren. Rechts koning Salomo, op zijn troon. Geflankeerd door gouden leeuwen. Boven de troon een baldakijn. Daaromheen hoogwaardigheidsbekleders. Gekroond met een zegekroon. Aan zijn enkels gouden scheenbeschermers. Je ziet direct: hier zit de koning. Aanzien, kracht, koninklijk.

Links staat de koningin van Seba. Ze is naamloos gebleven. Waar is dat precies, Seba? We weten het niet zo goed. Koningin van het zuiden wordt ze in het Nieuwe Testament genoemd. Er wordt gedacht aan Oman, Yemen of misschien Afrika. In de grondwet van Ethiopië uit 1955 wordt ze genoemd: de dynastie gaat terug op de zoon van Salomo en deze koningin. Dat staat niet in de bijbel. Veel blijft open.

Seba zal een heel welvarend land zijn geweest. Dat ziet je. Paarden, kamelen. Zwaar beladen met geschenken. Je ziet haar hofhouding. Kruiken, geschenken, edelmetalen. Een prachtige jurk. Gouden sandalen. Zij staat. Salomo zit. Je merkt dat ze in gesprek zijn. Met hun handen in gesprek. Zij lijkt iets te vragen.

De broers Crabeth waren goede Bijbellezers. Dat blijkt hier. De koningin stelde veel vragen. Ze wilde zijn wijsheid testen. Misschien raadsels. Misschien legde ze zaken voor waar ze zelf wijsheid in nodig had. Staatszaken, rechtszaken, persoonlijke zaken. Ze sprak over wat er in haar hart lag. Ze legde haar hart bloot.

Salomo peilt dat blijkbaar goed. De koningin is daarover verwonderd. Ze is over alles verwonderd. Ze is buiten zichzelf. Letterlijk: buiten adem. Een diepe bewondering. Heldere kleuren, schitterende architectuur. En dan is er ook die rokende schoorsteen. Daarmee wordt verwezen naar de offers die God liet brengen. Hij mocht de tempel bouwen. De tempel wordt ingewijd. God Zelf neemt er intrek. Offers werden gebracht. Niet alleen de eerste dag. Maar in zijn koningschap laat hij zien dat hij afhankelijk is van God.

Zonder de bijbel mis je veel van dit glas. Ik moest denken aan die mensen die doordeweeks de kerk bezoeken. Wat zie je dan in zo’n glas? Wat hoor je in de audiotour? Een staatsbezoek. Veel verder kom je dan niet. Ik moest denken: er gaat op het terrein van kunst en cultuur ontstellend veel verloren als mensen de Bijbel niet meer kennen.

En toch, als je die kennis wel hebt: waarom staat dit in de Bijbel? Wat is de bedoeling van deze passage? In de Bijbel wordt sowieso weinig over Salomo verteld. Een flat character, zou je hem kunnen noemen.

In het boek ‘De stille omgang’ schrijft Willem Barnard: ‘Er zijn mensen die betreuren dat dit in de bijbel staat. Het is bijna een sprookje. Salomo is een randfiguur. Een figuur in een kerkraam, dan een bijbelfiguur. Van buitenaf, glas, dof. Maar als het licht door het glas heen valt, dan wordt het doorzicht. Van binnen naar buiten is dat te zien. In het schip van de kerk is dat te ontwaren. Van buiten ziet je dat niet.’

Hij reikt een leessleutel aan. Je ziet een rijke koning en een rijke koningin. En een staatsbezoek. Daar heb je de bijbel niet voor nodig. Vergelijk het met glas in lood. Het gaat om doorzicht. Licht door het glas nodig! We hebben Gods licht nodig om koning Salomo in het juiste licht te zien.

Het licht van God, in het geheel van de bijbel, is het koningschap begonnen bij Israël. Het zal van betekenis zijn voor de hele wereld. De cirkel verbreedt zich. Van zee tot zee. De koningen zullen schatting brengen (de koningen van Seba). Alle volken zullen Hem dienen. Of een ander woord, uit Jesaja 60. Een menigte kamelen zal u bedekken, uit Seba zullen ze komen met goud. En de roemrijke daden van de HEERE verkondigen.

Dan ga je 1 Koningen 10 anders lezen. Geen sprookjesachtig staatsbezoek. Maar een profetie. Een teken dat naar Gods toekomst wijst. Salomo is een Messiaanse koning. In hem licht iets op van hoe de Messias zijn zal: wijsheid en rijkdom. In Wie alle schatten verborgen zijn. Hij heeft veel meer uit te delen dan Salomo. Meer dan Salomo is hier!

Vergeving, hoop voor de toekomst, wijsheid voor elke dag, wijsheid, richting, houvast in aanvechting. Salomo is een beeld van Christus. Dan is de koningin een beeld van de kerk. Daar licht wel iets van op in 1 Koningen 10. Ze is buiten zichzelf. Buiten adem. Daarna geeft ze stem aan haar verwondering. Alles wat ze heeft gehoord: dat is echt waar. Sterker nog: wat ze heeft gezien, overtreft het. De helft is me nog niet verteld. En helemaal bijzonder, aan het slot van de lofprijzing op Salomo, komt ze op een lofprijzing op God. Geloofd zij God!

Bijzondere woorden van iemand die niet bij het volk van het verbond hoorde. Af en toe gebeurt dat al, in het Oude Testament. Mensen die de weg naar God vinden. In het Nieuwe Testament wordt die lijn doorgetrokken: de wijzen uit het oosten. Na Pinksteren gaan de sluizen open. De Koningin van Seba als de bruid. Een beeld van iedereen die diep onder de indruk is geraakt van dé Koning van de Vrede, die Salomo overtreft.

Zonder deze koning ben je maar een arm mens. Jezus heeft het over Jona. En over de koningin van het zuiden. Ze zal erbij zijn in het oordeel. Jullie leven alsof er niets gebeurd is. De Koningin zal jullie veroordelen. Het is cruciaal om je aan Christus toe te vertrouwen. Dat is je redding. Blijf dus geen toeschouwer. Je kunt op de balustrade blijven staan. Je leunt een beetje. Toeschouwer van de bijbelverhalen. Je blijft op afstand. Laat het zo niet zijn.

Onderin het glas wordt vaak de schenker van het glas afgebeeld. Een hoofd van het Benedictijner klooster uit Rijnsburg. Blijkbaar is dat klooster vermogend genoeg om een glas te schenken. Deze abdis zit geknield op een bidstoel. Het gaat om meer dan Salomo. Je aanbidt geen aardse koningen. De engel Gabriël staat er ook bij. Mooi is dat. Bij de komst speelde Hij zo’n grote rol. Er staat een hondje bij: symbool van trouw en toewijding. Er staat een tekst: Ik vertrouw op God. Die tekst wordt omhuld door bloemen en vruchten van het veld. Let op de lelies, zelfs Salomo ging in zijn luister niet gekleed als een van deze (Mattheus 6). Niet bezorgd zijn, maar vertrouwen. Die geknielde abdis laat het zien. Jezus is te vertrouwen. Hij is meer dan Salomo. Aan Hem je overgeven, daarin ligt je enige troost en houvast. Als je dat doet, ontdek je wat die Koningin van Seba had ontdekt: de helft is mij niet aangezegd. Salomo als beeld van de Messiaanse koning. De Koningin van Seba als beeld van de gemeente. Ze had het gerucht gehoord. Rijkdom en wijsheid. Die staan in relatie tot God. De naam van God is eraan verbonden. Ze is vertrokken. Op weg gegaan. Christus trekt me naar Zich toe. Daardoor bid ik, daardoor kom ik. Mag ons dat niet veel moed geven in contact met anderen? Je gaat aan het werk, aan de studie, er zullen ontmoetingen zijn. Die Koningin herkent in Salomo het werk van God. Zou zoiets ook in mijn leven kunnen gebeuren? Dat ze in mij iets zien van de liefde van Christus. Zeker kan dat! Christus is dezelfde. Vandaag, gisteren, altijd.

Uiteindelijk gaat de koningin terug naar haar land. Het is anders. Ze heeft Salomo ontmoet. Dat zet alles in ander licht. In Zijn licht. We gaan niet zweven. We gaan niet zweven. Maar wel anders. Verzoend. Koningskinderen. Mensen met een geheim. We hebben de Koning ontmoet. Jezus Christus, de Zoon van de Vader.

Eer aan de Vader, de Zoon en eer aan de Geest.

Amen.

Protestantse Gemeente Gouda, St. Janskerk, zondag 18 augustus 2024, 17.00 uur. Goudse Glazendienst, glas 5 (‘De koningin van Seba bezoekt koning Salomo’). Schriftlezing 1 Koningen 10:1-13 en Mattheus 12:38-42.