Als het gaat over het eedzweren, dan is de vraag hoe het zit met bij wie een eed gezworen wordt. God heeft niemand boven Zich en toch zweerde Hij bij Zichzelf. Zo is het onder aanroeping van de Naam van God mogelijk om een eed te zweren. God is de Waarheid, Zijn Zoon kwam die Zich bekendmaakte als de Weg, de Waarheid en het Leven.

Het onder ede spreken

Het tillen aan Gods naam. U ziet dat met zoveel woorden in de zondag uitgeschilderd waar het gaat om het zweren bij de Naam van God. Bij de tweede vraag gaat het over een zweren bij anderen, bij de heidenen. Op de eerste vraag is een duidelijk ja te horen, op de tweede vraag ook een duidelijk antwoord.

Maar liefst vier vragen besteedt zondag 36, zondag 37 aan het derde gebod. In vraag 99 lastering van Gods Naam, geen valse eed. Het gaat erom dat de Naam van God heilig is. Zorgvuldig mee omgaan.

Als u er uit de Heidelberger iets wilt meenemen, dan moet u zien wat er in [vraag -red.] 99 staat: naam met eerbied gebruiken. Dat die Naam geprezen wordt verdient die naam.

Wat het bijzondere is dat de vaderen bij het eren van die Naam het zweren zo’n heikel punt is. Als u met mij meekijkt, dan zien je dat in alle vier vragen. Bij [vraag -red.] 99 en 100. In zondag 37 het Godzalig zweren. Hoe komt het toch dat onze vaderen zo de nadruk leggen op eedzweren?

In de tijd van dat de Catechismus waren er christenen die de eed wel wilden en andere christenen die de eedzwering bekritiseren.

Ja ik beloof. Ja zo helpe mij God almachtig. De een met een eedzwering en de ander met een belofte. Vaak zo dat degene die het eedzweren doet, doet het uit het geloof. De ander die de belofte doet, heeft niks met God. Betekent niks voor hem.

Maar dat was niet zo in de tijd van de Reformatie. Je kon het eigenlijk al raden bij het lezen van vraag 99. Kijk maar even met mij mee. Mogen de Naam van God niet misbruiken met het vloeken of onnodig zweren. Meteen te beluisteren dat van eedzweren gebruik is te maken. Niet helemaal te verbieden is. Geen verbod op gelegd.

Want leef het maar. Het gaat om een valse eed. Dus de eed is er, rechte eed. Er kan ook zijn onnodig zweren. Volslagen onnodig. Zoals die man eens zei toen de rechter hem vroeg om te zweren. Voor deze zaak wil ik de Naam van God niet gebruiken. Ik wil wel ten overstaan van God hier u verklaren dat mijn ja ja is, en nee nee. Maar de Naam van God wil ik hiervoor niet gebruiken. Deze man verklaarde hiermee de Naam van God hierbij zou mij te ver gaan.

Dit is ons helder. Geen valse eed te doen en niet onnodig te doen. Dan de vraag: mag ook Godzalig, bij de Naam van God, een eed worden gezworen? Wat moet je dan? Let op dat punt Godzalig, ik zal u uitleggen wat dat te betekenen heeft. Als u een antwoord zoekt: de Bijbel moet open.

Dat eedzweren dat in Gods Woord is gegrond. Of je dat eedzweren van de heiligen in Oude en Nieuwe Testament tegenkomt. Op dat moment verplicht is. Overheid het vordert. De trouw en waarheid daardoor bevestigd wordt.

Letten we op het spreken van onze vaderen in vraag en antwoord. Godzalig zweren. Het moet vol zijn van God. Niet te pas en te onpas. De Naam van God zomaar willekeurig gebruik wordt.

Ik zeg het met mijn hand op de Bijbel, mijn hoofd eraf. Dan wordt de Naam van de Heere te grabbel gegooid. De dood en het verderf het het gevolg zijn. Want niemand zal die heilige Naam van God ijdel gebruiken. Meineed niet. Dat betekent rekenschap te geven. Godzalig dat betekent vol van God.

Geen omstandigheden waarvan we niet kunnen zeggen we hebben niet met God te maken. Belangrijk om te beseffen dat een goed getuigenis van de Heere wordt gegeven. Door ons recht beleden, recht aangeroepen worden. Het eerbetoon krijgen.

Wat we bij de profeet Jesaja hebben gelezen. Wat dacht u van het staan van de Heere Jezus voor Pilatus? Pilatus doet wat minachtend, haalt schouders op. Wat is waarheid? Die is er bij ons ook niet. Jan vindt dit, en Piet vindt dit.

Kun je mensen heel laconiek over horen spreken. Jezus zegt voor Pilatus Ik ben gekomen om van de Waarheid getuigenis te geven. Ik ben de Weg, de Waarheid en het Leven.

In het Johannesevangelie in de zaal van de hogepriester. Als Jezus zegt Ik ben het, dan kan Petrus alleen maar zeggen ik ben het niet. Waar Petrus waarheid moet gaan geven, dan is het Jezus. Om die waarheid getuigenis te geven. Hem te prijzen. Dat wil gehoord en gezien worden.

Het is niet om het even hoe we in de kerk met elkaar omgaan. Niet wat in onze kraam te pas komt. Het gaat om ons spreken. Die zaken worden gewogen. Daaraan tillen. Woorden willen getuigen van de Waarheid.

Mag men dan vol van God bij de Naam van God zweren? Ja. Dan komen we ons op het punt. Dat de overheid het van haar onderdanen kan eisen. Dat de nood er kan zijn dat het gevorderd wordt. Ik zal u uitleggen hoe het bij de wederdopers gezegd werd, verkeerd verstaan van het Woord van God.

Stipt in het leven. Kunnen wij een puntje aan zuigen. De wederdopers wilden daarin de overheid niet in gehoorzamen. Ook niet wilden weten van de militaire dienst want ze waren passivisten. Doopsgezinden. Terwijl de Reformatoren wel omdat ze overheid zagen als Gods dienares.

In militaire dienst. Alles staat onder de besturing van God. Eedzwering die niet voor onze betrouwbaarheid pleit. Voelt u of of zegt u dat maak ik niet mee? Als wij ambtelijk, burgerlijk, gerechtiglijk, een eed moeten afleggen, dan heeft dat alles te maken dat wij leugenachtig zijn. Een leugentje om bestwil prima. Even de scherpe kantjes eraf te halen. Dat komt ons net iets beter uit.

Eedzwering is een zaak is die de overheid ons kan vorderen. Gegrond is op Gods Woord. Mag ik u gewoon een tekst in de hand drukken vanuit Deuteronomium waar geschreven staat wat de Heere wil? De Heere uw God zult u vrezen, gij zult Hem dienen, en Gij zult Hem aanhangen en bij Zijn Naam zweren. Hij is uw God.

Als we in het leven in de gemeenschap met de Heere worden gebracht. Hem vrezen, voor Hem zweren. Hij is onze God. Dan is het te zeggen we moeten het eerlijk en helder verklaren en erkennen, het gaat om de Naam van God, de eer van God, de Waarheid, het uitkomen voor de Naam.

Waar het leven op deze vormen heilige vormen krijgt. Een Kamerlid. Ik vind dat mooi. Als mensen zeggen wel een beetje bekrompen. Maar je kunt staat op hem maken. Wijlen ir. Van der Vlies. Diplomaat. Politicus. Ieder voelde wel aan hij staat ergens voor.

Als daarin de Naam van God geprezen wordt. Paulus zegt ik ben niet eerder tevreden dat de Naam van de Heere geprezen wordt. Daar gaat het om dat de Naam van God geëerd, geprezen wordt. Daar gaat het om in ons leven. Hij is mijn Redder en Zaligmaker.

Dat wil in het leven gehoord worden. Liefde in het leven tot God en de naaste. Dominee even ter zake, u heeft ze genoemd die wederdopers, u heeft gezegd dat ze van dat eedzweren niet wilden weten. Toch niet uit de duim gezogen? Terechte vraag.

Zoals de Rooms Katholieke kerk ook voor verering van de ‘heilige Maria’ argumenten heeft. Dan moet u onderzoeken of het steekhoudende argumenten zijn. Mattheüs 5. Bergrede. U kent het wel een vrouw begeren in het hart, al overspel met haar gepleegd.

Dan komt ook het eedzweren aan de orde. Vers 33. De eed niet breken. De Heere uw ede houden. Het is een woord, het staat als een huis. We hebben vanmiddag Psalm 15 gezongen. Als je onder ede hebt gezworen, dan zul je je eraan houden. Gezegd is gezegd, gesproken is gesproken. U zult de eed niet breken.

Ik zeg u zweert geheel niet. Niet bij de hemel, noch bij de aarde, Zijn voetbank, of bij Jeruzalem, of bij uw hoofd. Maar laat uw woord ja ja zijn en nee nee. Wat boven deze is is uit de boze. Hier heb je het punt. Maar ik zeg u zweert ganselijk niet.

Zegt Jezus er wordt niet bij de eed gezworen? Is hier het Woord in strijd? Ik heb gesproken. Ook bij Hebreeën Ik zwoer. Nou komen we bij de praktijk in de dagen van Jezus. Na de ballingschap. De mensen zweren bij alles en nog wat. Bij de hemel en aarde, bij Jeruzalem, bij jezelf. Zo waarlijk ik hier sta.

Je zult niet zweren bij hemel of aarde, Jeruzalem niet meerder, niet bij je hoofd want je kunt in de natuurlijke vorm geen wit haar zwart maken en zwart wit. Ja ja en nee nee. Het gaat hier om de eed die bij de Naam van de Heere worden gezworen. Zo doe mij God.

Paulus zegt ik roep God aan als getuige. Zo waarachtig als de Heere leeft. Het is overduidelijk gemeente. Ik kan het niet anders lezen als de Heere het eedzweren buiten de naam van God verboden heeft.

Jakob heeft gezworen. Boaz gezworen Ruth wilde trouwen. Paulus. Evangelie onderstreept. En God Zelf dat Hij geen lust heeft in de dood van de goddeloze. Om daarmee alle tegenspraak tot zwijgen wordt gebracht.

Dan zien we ook het verband. Mag bij een ander de eed gezworen worden? Nee. Alleen bij God die het hart kent. Als ik vals zweer, dan zal God mij straffen. Kijk eens. Dan staan juist de verzen van je zult niet zweren bij de aarde, hemelen, Jeruzalem, bij het antwoord 102 gegeven. Dan ben je bezig met het schepselmatige.

Daar moet u eens aan denken dat het eedzweren is ik bid tot God, ik doe een beroep op God. God aanroepen. En zeggen Heere als ik lieg, dan mag U mij straffen. Waar ik voor Uw Naam uitkom. Daar merk je dat het eedzweren alles te maken heeft met God.

Het geschiedt onder Zijn gezicht. Heere, wil mijn getuige zijn. Waar alleen het hart kent. Doorgrond en ken mijn hart. U proeft de nieren. Wie kan de berg des Heere opklimmen, die rein van zeden is. Die het beseft in het leven op de Middelaar aangewezen te zijn. Die beseft dat het zonder de Heere niet gaat.

Als we de dingen die het openbaren van Zijn Naam aangaat. De openbaring van Zijn Naam is mij alles. Die Naam heeft mijn hart. Die toren waarin ik wegkruip. Onze bedriegelijkheid en onzuiverheid erkennen. Uw zoenbloed is mijn kracht. Daar is het steeds ik roep U aan. Mijn woorden zullen alleen maar waar zijn in U. Geef van de waarheid getuigenis.

Ik kan alleen maar zeggen dat ik leven kan, spreken kan, waar God heeft gezworen bij Zichzelf. Wat Zijn Zoon het leven kostte. Ik leer bij Hem de liefde, de trouw. Dicht bij Jezus de waarheid wil ik van Hem steeds spreken. Alleen op die wijze zal ik betrouwbaar zijn. Tot Gods eer en tot heil van de naaste.

Want als ik van de waarheid geen getuigenis geef. De Bijbel leert het: dan ben ik onbetrouwbaar. Zijn Naam alleen de eer.

Amen.

 

Zondag 19 november 2023 – Rehoboth Hersteld Hervormde Gemeente Voorschoten – ds. J.W. van Estrik – Schriftlezing Jesaja 46 vers 20-27 en Jesaja 54 vers 7-10