De Geest kwam niet onverwacht, wel onverwachts. Lukas rijgt de ketting van de heilsgeschiedenis aaneen. De Geest openbaart zich terwijl de discipelen (a) gehoorzaam zijn aan de opdracht van Christus, (b) eensgezind bij elkaar zijn, (c) met elkaar bidden, (d) het Woord bestuderen. In die weg komt de Geest nog.

… plotseling…

Plotseling kwam er uit de hemel een geluid.

Plotseling stak hij over. Ze reed door de duinen, ’s avonds laat. Een ree. Ik stond perplex te kijken. Je verwacht dat eerder op de Veluwe. Daar waarschuwen grote borden daarvoor: wij steken zomaar over. Er zijn er die dag hebben ervaren, ook hier, in de kuststreek. Ook in de duinen lopen herten.

Al ben je gewaarschuwd, het kan gebeuren. Plotseling. Lukas gebruikt dat woord. Hij heeft het gehoord van getuigen. Ik heb het nooit eerder zo gelezen: de geschiedenis is zo bekend. Dan dreigt er gevaar: bekende geschiedenissen, dan lees je over woorden heen. Zoals over plotseling.

Pinksteren 2023 komt dat woord voorbij. Plotseling. Alsof er een bord wordt neergezet. Pas op. Plotseling. De dag van het Pinksterfeest werd vervuld. Er kwam een geluid. Ze waren bij elkaar. Gezamenlijk.

Opmerkelijk: al ben je bij elkaar. Jezus had het gezegd. Jullie zullen niet lang na deze dagen gedoopt worden met de Geest (1:5). Deze groep mensen keerde terug naar Jeruzalem. Blij, met grote blijdschap. Er is grote vreugde. Net als bij de geboorte. Nu komen we de mensen tegen op Pinksteren.

Ze zijn teruggekeerd. In die bovenzaal. Waar Jezus de laatste maaltijd heeft genoten. Er vallen namen, van discipelen en van Zijn moeder en broers. Ze zijn eensgezind in bidden en smeken. Lukas wekt de indruk dat die 120 mensen niet uiteen zijn gegaan. We schuiven bij hen aan. Pinksterfeest, kinderfeest en jeugdfestival, feest voor alle generaties.

Het geschiedde… Dat zijn oude woorden. Er geschiedde plotseling een geluid. Dat ‘geschiedde’ staat er niet voor niets: het verbindt met dat vermaarde verhaal uit dat andere hoofdstuk 2. De ketting van de liefde van God. Het geschiedde, het geschiedde. Vandaag ook! Er geschiedt iets.

Dat gebeurt vaker bij Jezus. Minstens zo plotseling verscheen een engelenmacht in die nacht toen Hij geboorte. En straks Saulus. Hij heeft het niet zo op de beweging van Jezus Christus. In zijn enthousiasme gaat hij naar Damascus. Dan ook plotseling uit de hemel een licht en stem. Er zijn meer voorbeelden te noemen. Plotseling. Eensklaps. Zomaar.

Je rijdt langs de duinen, naar Noordwijk of Wassenaar. En plotseling: een hert dat oversteekt. Je weet dat het gaat gebeuren. Maar: plotseling stak hij over. We kennen allemaal zulke ervaringen. Iets loopt anders dan je gedacht had. In rouwadvertentie: woensdag werden we geschokt door het onverwachte overlijden … Het verschil zit in een letter. Goed opletten: onverwachts maar niet onverwacht. Soms maakt dat ene letter een wereld van verschil. Onverwacht: dan heb je er nog nooit van gehoord, dan verwacht dat niet. Maar zo gaat het niet rond het overlijden. Dat kan soms onverwachts, plotseling zijn.  Hoe pijnlijk ook. Je rijdt op de weg, er steekt een hert over. Plotseling een verlies. Ik weet er zelf ook van.

Het verbijstert je, een gebeurtenis. He, dat had ik niet verwacht. Zo gaat het ook met Pinksteren. Het kan je verbijsteren. De Geest zet je stil, focust je op Christus. Is gericht op Christus. Zoals de schijnwerpers ’s avonds op deze kerk hier. De Geest laat zien wat je bent: kwetsbaar en zondig.

Hij verrast ook. Die mensen worden vervuld met de Geest. En ze zijn blij verrast. Omstanders zijn ook verbijsterd. Vers 37: wat moeten wij dan doen? Ik breng die verbijstering en verrassing bij elkaar. Wie Jezus kent, kent dat. Verheugd om de vervulling van de belofte. En ook verbijstering en ontzetting dat het anders gaat. Plotseling is er een geluid van een geweldige wind. Woorden ontbreken om dit te omschrijven.

Jezus vergeleek het al met de wind in het gesprek met Nicodemus. Deze Geest wordt uitgestort en neemt in die geboorte deze mensen mee.

Vergelijk het met die windvlaag. Een sterke storm. Wij beleefden vorig jaar als gezin de sterkste storm in jaren. De storm Eunice. Pannen van het dak. Een storm trok vanaf zee over het land. Plotseling. Wel voorspelt. Steekt de storm op, dan sta je toch weer te kijken.

Een windvlaag kan gevaarlijk zijn. Voelt niet altijd fijn. Als de wind van de Geest opsteekt, blaast Hij alles omver. Alles wat niet van God is.

Uit de hemel kwam het geluid. Niet zomaar een wind vanaf zee. Nee, uit de hemel. Die woorden moeten we niet verwaarlozen. Een geschenk van God. Alles komt uit de hemel. Bij de Doop van Jezus ook, een stem uit de hemel. Dit komt bij God vandaan. In de hemel is Jezus. Opgevaren. We vierden dat. Als Jezus gearriveerd is, stuurt Hij meteen de Geest weer terug. Regelrecht van Boven, daar komt de Geest vandaan.

Plotseling berekent dat wij die Geest zomaar programmeren. We bepalen de agenda van de Geest niet. Daarom opereert Hij soms onverwachts. Niet onverwacht. Lukas maakt dat hier als geen ander duidelijk. Wat ik bedoel? Hij schetst niet de condities waaronder de Geest verschijnt. Veeleer contouren waar binnen de Geest floreert. Ik noem er vier.

Allereerst valt op dat die mensen die bij elkaar zijn dat doen uit gehoorzaamheid. Jezus had het opgedragen. De discipelen zijn gehoorzaam. Dan kom ik dicht bij ons. Er wordt veel beweerd dat de Geest niet actief is in de kerk. Moet je op een conferentie zijn in Flevoland? Ik denk dat een contour is, als je een discipel bent, een volger van de Heere Jezus. Aarzel je: ik dring je aan, keer je naar Hem om. Bekering. Hebben we allemaal nodig. We kunnen makkelijk verdwalen. Kort en goed: zijn wij in Katwijk echt gehoorzaam? Ben je hier gekomen met een verlangen? Gekomen uit gehoorzaamheid. Gehoorzaamheid zou ik willen typeren als het eerste gedrag met Pinksteren.

Een tweede contour, een schets: dat is de stemming van deze mensen. Kennelijk houdt de Geest van stemming. Ik bedoel dat heilig. Al zeg ik het frivool. Deze mensen zijn eensgezind. Dat is ronduit typerend. Lukas beschrijft dat twee keer. Hemelvaartsdag en Pinksteren. Eensgezindheid wil zeggen: eendacht. Moderner woord: harmonie. Dat is de sfeer die de gemeente symboliseert. Paulus dringt er later ook op aan: dat u, gemeente te Rome, eensgezind bent en aanvaard elkaar zoals Christus jullie aanvaard heeft. Hoe is de sfeer in Katwijk? Kan de Geest floreren in de sfeer? Ik zou dit de eerste Pinksterstemming willen noemen. Hoe is dit onder ons? Ik kan niet zomaar een antwoord geven.

Het derde dat opvalt, is dat deze kring mensen, noem het de oergemeente, volhardt in bidden en smeken. Dat zou ik de eerste Pinksteractiviteit. We zagen gedrag en stemming. En dit als activiteit. Gebed. Ik moet zoeken naar woorden: ze beleggen geen conferentie of demonstratie. Het is een rode draad in Handelingen. Als Petrus en Johannes gearresteerd zijn: dan gaan ze allemaal eensgezind bidden. Dan wordt de plaats bewogen door de Geest. Een soort tweede Pinksterdag. De Geest floreert in een sfeer van gebed. Jezus zegt ergens: wat de Vader in elk geval geeft op het gebed, is Zijn Geest. Ze zijn voortdurend bijeen in gebed. Heer, vervul Uw beloften. Heilige Geest, stort op ons Uw vuur!

Op de achtergrond – dat is het vierde – staat nog een vierde contour, een vierde karakter of lijn. Het was en is tot op de dag van vandaag, onder gelovige volgelingen van Jacob. In de nacht vooraf doen ze bijbelstudie. De lernnacht. Lukas onderschrijft die gewoonte. ’s Morgens zijn ze al in extase. Eensgezindheid, gehoorzaamheid, gebed en het Woord. Vandaag concentreren we ons op dit viertal. Wie mij kent en vertrouwd is met de Bijbelse cijferkunde: vier is de hele wereld. Het evangelie gaat de wereld over.

De echte activiteit is dat onverwachtse, is dat de Geest komt. Ik hoop dat u het herkend. In ontdekkingen in het woord. In een kring. Gebed om de Geest. Gefocust op het woord. Stefan Sanders, hij woont in Amsterdam, loopt de Nicolaaskerk in. Er gebeurde iets met hem. Zomaar, geraakt. Ineens. Ik hoop dat elke zondag een klein Pinksterfeest is voor je. Of een ander voorbeeld, Machteld was vertrouwd van huis uit met de kerk. Maar het ging altijd langs haar heen. Maar toen in een preek. Zomaar. Een woord dat persoonlijk werd: genade. Voor haar. Zelfs voor mij. Wat een wonder. Samen in de naam van Jezus. Bekende woorden hoor je, van kind af aan. En dan: plotseling, zomaar. Ik ben zomaar ingelogd als een Stefan Sanders. De Geest is actief in de kerk. We weten ons verbonden met kerken en bijeenkomsten op grote terreinen.

Plotseling, maar niet onverwacht. Het gebeurt. Kort en goed. Zul je eraan denken? Daarom zingen we nu:

‘Nu God de hemelen ontsluit,

klinkt plotseling een sterk geluid,

niets anders wordt er meer gehoord.’

Amen.

Hervormde Gemeente Katwijk, Grote Kerk/Andreaskerk, zondag 28 mei 2023 (Eerste Pinksterdag), 10 uur. Schriftlezing Handelingen 2:1-16. Wetslezing uit Deuteronomium 5:1-21 (m.u.v. vers 5).