De profeet Jeremia roept op tot het zelfonderzoek en het doorzoeken van onze wegen. En laat ons wederkeren tot de Heere. Het gaat over ons in het Woord van God dat op deze nieuwsjaarsdag tot ons komt. We zijn geroepen tot zelfoproep. Wat is onze reactie? Is er het roepen tot God om ontferming en de belijdenis van onze schuld? In de Heere Jezus Christus is God een vergevend God. 

Klaagliederen 3 vers 40-42: ‘[40] Laat ons onze wegen onderzoeken en doorzoeken, en laat ons wederkeren tot den HEERE. [41] Laat ons onze harten opheffen, mitsgaders de handen, tot God in den hemel, zeggende: [42] Wij hebben overtreden, en wij zijn wederspannig geweest, daarom hebt U niet gespaard‘.

Hoop in crisistijd?
1. Geroepen tot zelfonderzoek;
2. Roepen tot God;
3. Belijdenis van onze schuld.

1. Geroepen tot zelfonderzoek

Gemeente, hoop. Wanneer we daar van horen in moeilijke omstandigheden, in de puinhopen van het leven, dan kijk je op. Ook aan het begin van een nieuw jaar hopen we dat het een goed jaar zal worden. We hopen op geluk en voorspoed. We hopen dat de crisis vanwege het coronavirus stoppen zal. We hopen dat het kerkelijke leven weer z’n normale gang krijgt. We hopen wat af.

Wat als je nu op de puinhopen van het leven zit? Jeremia laat zich in het hart kijken. De stad Jeruzalem is verwoest, tempel in puin. Grootste deel van het volk weggevoerd als gevangene naar Babel. Soms zie je hem even zitten op een brokstuk. Soms loopt hij met een brokstuk in zijn handen, zwartgeblakerd van het vuur. Soms zie je nog een weduwe lopen.

Is dat bij u zo? Ze krijgen mij er niet onder?! Dwaas is om dat te denken. Een microbiologisch virus maakt alles anders. En we komen thuis te zitten. Al die regels. Goed om je aan die regels te houden, dat bedoel ik niet. Het wordt allemaal weer zoals het was. Zou het?

De crisis waarin Jeremia in zit kwam niet uit de lucht waaien. Kwam vanwege de zonden van het volk. Is er dan nog hoop? Als we kijken naar deze crisis waar wij in zitten. Dat we eenmaal de crisis de baas worden. En het vaccin waarin de meeste mensen worden ingeend. Is er dan nog hoop?

Wil er van hoop sprake zijn, de Heere komt met Zijn Woord: laten we onze wegen onderzoeken en wederkeren tot de Heere. Op de achtergrond klinkt dat de Heere het allemaal toegelaten heeft en er zoveel mensen gevangen zijn genomen en gedood zijn. Hoe kan dat toch? Dat de Heere het toelaat?

Vandaag: waarom laat de Heere deze crisis niet ophouden? Of naar anderen kijken, naar China. Dat is allang achter de rug he. Zou niet het goede van de Heere komen en het kwade niet. Wat klaagt dan een mens? Een ieder klage vanwege zijn zonden.

Het is zeker opvallend, en het opmerken waard, dat hij niet over jullie spreekt maar over ons. Dat is kenmerkend voor een dienaar. Hij weet zich een met het volk. We komen het tegen bij Daniel. Wij hebben gezondigd. We kennen Daniel als een oprecht man. Maar wij hebben gezondigd. Zo doet de profeet Jeremia. Is er dan nog hoop?

Of er hoop gaat gloren hangt af van het gehoor geven aan deze opdracht door u en mij. Onze wegen doorzoeken. Wat is het dat ons drijft in ons dagelijks leven? En ervoor waken niet naar een ander te kijken. We hebben in een spiegel te kijken en dan kijk je naar jezelf. Hoe wij eruit zien en hoe wij ervoor staan voor God.

Jeremia bedoelt niet een oppervlakkig kijken terwijl je langs de spiegel loopt. Doe maar als een puber die het belangrijk vindt hoe hij eruit ziet. Gelletje in het haar. Ene lok moet zo zitten en het andere zo. Bekijkt zichzelf uiterst precies. Doorzoeken en onderzoeken zegt de profeet hier. Waar is God in uw en jouw leven?

Gaat het bij ons echt om de Heere? Gaat het ons werkelijk als gemeente om de eer van God en Zijn Naam? Waar is God? Hier raken we de diepste wortel van de crisis. Waar het niet om God gaat maar onze eigen plannen en vermaak, godsdienstige wetten en regels, daar heerst de diepste crisis.

Daarom zegt Jeremia bij voorbaat: en laat ons wederkeren tot de Heere. Weer dat ons. Dus niet in deze crisistijd onze regering. Zolang wij blijven zeggen dat het zo erg is dat we in de persconferenties van de ministers niets over God horen, en dat is ook erg, maar wat doet u? Bent u op God gericht?

Samen komen we eruit. Samen krijgen we Corona onder controle. Het wordt alleen maar erger. Wat een loze kreten. Maar we dienen onszelf te onderzoeken. Wij worden opgeroepen om ons te verootmoedigingen voor God. Roepen tot God.

2. Roepen tot God

Is er dan nog hoop? Dat ligt er maar aan gemeente. Roepen tot God. We zeggen: ja, we bidden elke dag. Dat is mooi. We lezen elke uit de Bijbel. Ook dit jaar hopen we dat te doen. Maar hoe doet u dat? Eens zijn iemand tegen mij: bidden helpt toch niks. Ik gaf me het advies om er dan maar mee te stoppen. Toen keek ze me verbouwereerd aan.

Het probleem is bij velen dat het op onze verrichtingen gericht is. De Joden hieven hun handen op naar de hemel. Daar mankeert niks aan zou je zeggen. Waarom zitten we in een wereldwijde crisis? Maanden geleden hoorde we dat het Gods slaande hand was maar is dat geluid niet meer en meer verstild? Het zelfonderzoek is gericht op onszelf onderzoeken.

Nu wordt het omgedraaid. God zegt: waar is je hart? Het hart opheffen samen met de handen. Dat laatste moet je niet laten maar is slechts uiterlijk vertoon. Als je hart er niet bij is. Het is de Heere om heel je leven te doen. Hem prijst. Zijn eer bedoelt.

Was dat ook niet een klacht bij Jesaja: het volk nadert zich tot Mij met de lippen maar houdt het hart verre van Mij. Waar is God? Is uw hart op Hem gericht? Als het niet zo is, dan walgt Hij van onze gebeden, strijden voor de waarheid, als het alleen om onszelf te doen is. Is er dan nog hoop? Dan niet.

Wat moeten we dan? Laten we onze harten opheffen. Samen met onze handen tot God in de hemel. Tot God. In het Hebreeuws wordt hier de naam ‘El’ gebruikt. Dan gaat het om God als God, God en God alleen die in de hemel woont. Niet als onze hulp en helper in de nood. Degene die alleen de weg leidt door het leven hier op aarde. Hier alleen de Schepper. Dat is Hij ook. Dat is elke keer maar een bepaalde kant van Hem.

Bij de Naam ‘El’, dat is God, raakt dat de diepste kern. Hij is God volmaakt. Heilig. Alles overtreffend. God. Waarom wordt daarop zo’n nadruk op gelegd? Nadruk op dat Hij God is? Dat had alles te maken met de zonden van het volk Israël die afgoden dienden, beelden die geen goden zijn. Stomme goden.

Wie hield er rekening met het recht van God? Het recht struikelde in de straten. Onrecht en corruptie werd overal gepleegd in Israël. Hoe is dat in ons land? Wordt alles niet ontdaan van Godsdienst en religie? De meerderheid van de regering staat dat voor. De maatstaf die gehanteerd wordt is niet anders dan ons eigen ik, afgod, ego.

En daar moet iedereen maar naar leven en rekening mee houden. Afgod. Ego. En daar past de norm van God en Zijn Woord niet bij. Daar past God niet bij. Zo gaat het in ons land en in onze regering. Het gaat ook over afdwaling in de kerken. Hoeveel vormendienst is er ook niet over ons. Waar wordt er werkelijk met God geleefd? Dat het om God gaat? Heb je dat weer he.

Waar krijgt Hij Zijn eer? Als Hij Zijn gemeente vergadert opdat zij Zijn lof zullen vertellen. Hoe komt het toch, dan denk ik niet vanuit de maatregelen van de overheid, maar hoe komt het toch dat we heel veel plaatsen heel ingehouden, of zelfs niet, gezongen worden. Ja, dat komt… Ja, ik weet het wel. Maar hoe komt het? Dat God verhinderd. Dat wij werkelijk Zijn lof zullen zingen. Hij is God in de hemel. En waar is Zijn eer?

Niet alleen nu maar ook voor de coronacrisis. Waar is uw hart gericht op? Is het voor God? We zijn onder de diepe indruk voor de zorgmedewerkers in de ziekenhuizen, zorgcentra. Dat mag ook een dagelijkse zorg zijn voor hen te bidden die in de frontlinie staan. Daar maken we ons zorgen om.

Maar waar is het voor de 30.000 kinderen die in de moederschoot worden gedood? Is dat ook niet een van de redenen dat we de lof van de Heere niet meer kunnen zingen. Waar is God? We kunnen als kerk een ieder geval zorgen om de maatregelen te houden en te zorgen dat daar geen uitbraak plaatsvindt. Dat is mooi. Maar waar is God? Om vanuit ons binnenste tot Hem te roepen? Wat moeten we dan roepen?

3. Belijdenis van onze schuld

Het is zo’n wonderlijk iets als je de Bijbel leest. Je hoeft het zelf niet te bedenken wat je zeggen en bidden moet. Jeremia in naam van God geeft de woorden. Wij hebben overtreden. Weer dat meervoud in de eerste persoon. Wij zijn weerspannig geweest. In het oorspronkelijke merk je dat Jeremia hier sterke woorden gebruikt.

Overtreden. Doel-gemist. Afwijken van Gods wil en wet. Sterker nog: het kiezen tegen God. God afschrijven. Breken met God. Dat is niet slechts beperkt van wat wij van Adam en Eva meekrijgen. Dat is in ons, dat doen wij. Het tweede woord, wij zijn weerspannig geweest, legt als het ware het eerste uit.

Weerspannig, wat is dat? Wellicht dat het met een voorbeeld voor de kinderen duidelijk wordt gemaakt. Moeder vraagt om niet met de bal tegen de keukenmuur aan te trappen. Wat doe je? Expres harder. Dat is wat Jeremia hier zegt. Recht tegen God in. Israël diende bewust de afgoden. Want dan mochten ze alles doen ook al had God gezegd in Zijn wet dat het niet mocht en toch deden ze het.

En de stem van de profeet en de profeten werd gesmoord. Op een gegeven moment hebben ze Jeremia in een put gegooid om van deze zwartkijker af te zijn. Laten u zich door de Heere gezeggen? Hoe ontdekkend is dan het zelfonderzoek? Voor God die waarachtig God is? Wij hebben overtreden en wij zijn weerspannig geweest. Merkt u: wij tegenover U.

Daar staan we dan te midden van de crisis. Wij tegenover U. Wat is dan het ergste, wel dat wij tegenover U staan. In vers 42, het slot. Daarom hebt U niet gespaard. Het woord daarom is ter verduidelijking toegevoegd. Als je dat weglaat, dan komt die tegenstelling nog sterker naar voren. U hebt niet gespaard. Verstaan als vergeven. Er is geen pardon meer. Er is geen mogelijkheid meer om het oordeel af te wenden. Is er dan nog hoop?

Als God de crisis geeft, is er dan nog hoop? Als God tegen ons is en zelfs het kerkelijk leven stukgeslagen heeft, o God hoe moet het toch? Zie het toch. U, alle accent op U. O zeker dan kan de crisis overwonnen zijn en dan dient de volgende zich aan. Zo zal het gaan naar de jongste van Christus.

Is er dan nog hoop? Hij plaagt de mensenkinderen niet van harte. Dit is onze hoop in deze crisis dat God niet vergeeft. Dat God niet spaart. Is dat dan echt hoopgevend?! Is dat nou hoopgevend? Gemeente, als God niet de ogen sluit voor de oorzaken van de crisis, en Hij aan onze zonden niet voorbijgaat, en die niet vergeeft, is er dan nog hoop?

Kom, kom, en ga mee naar Golgotha. De plaats van Gods heilige gericht over onze zonden. Want daar is te zien geliefden dat God niet vergeeft. En de zonden niet voorbijgaat. Maar daar hangt daar Een in de verzengende toorn van God over de zonden. Kom en zie. Het is intussen wel iemand anders dan u en jij.

Wie kan dat vatten? Daar hangt Gods Zoon in ons vlees en bloed. Daar hangt Hij beladen met de schuld der wereld. Hij heeft gesmeekt, geworsteld daar voor in de hof van Gethsemane of deze drinkbeker aan Hem voorbij kon gaan. Maar Hij moest die beker wel drinken. Voor Hem was geen vergeving voor de zonden van ons die Hij op Zich nam. God nam de zonden van ons niet weg maar Hij droeg ze. Jezus Christus droeg ze en Hij droeg ze weg.

Het is volbracht klonk het uit Zijn mond. Daarom is er hoop in de crisis. De hoop van het kruis. Christus is onze hoop. Daar te komen met al uw overtreden tegen God, overtreden van land, dat biedt hoop in de crisis. Of de crisis waar we in zitten ligt in Gods handen. Wij hebben Zijn slaande hand duizendmaal verdiend.

Maar dit is het wonder: God zal er weer zijn. Als we maar bekennen dat het ons niet om God ging en eerlijk bekennen en dat we ons bekeren. En dat we op Christus gaan zien en op Hem alleen. Op die machtige Gekruisigde. Dan zal God er weer zijn. Middenin in de puinhopen van ons bestaan.

Hoelang zal het duren ook dit jaar? We kunnen alleen neergedrukt zijn als God er niet is. Maar hier wil Hij weer komen, weer wonen in Christus. In Christus wil God uw en jouw God zijn. Dan zal Hij Zich over u heen buigen met de volle liefde van Zijn hart. En dragen tot de eeuwige zaligheid toe. En dan hoeven we geen hoop meer te hebben want dan zal het volle werkelijkheid zijn.

Dan komen we daar in het nieuwe Jeruzalem terecht waar geen dood en geen rouw en zelfs ook geen ziekte meer zal zijn. Maar daar is God. Verlangt uw ziel naar Hem? Dan zal de hoop opvlammen. Gewis en zeker. Wanneer we terugkeren tot Hem. Nu met berouw en schuld en erkenning. Dan is daar het kostbaar bloed dat een verzoening is voor al onze zonden, voor ons persoonlijk, voor ons als gemeente, voor ons als kerk, als land.

Gemeente, laten we daarin een zijn. Laten we elkaar daarin zoeken. En laat dat veelvuldige ons en wij in de tekstwoorden ons binden aan elkaar opdat we aan God verbonden zullen zijn. Het kan nooit anders dan alleen in het kruis. In Jezus Christus en die gekruisigd. Is er dan nog hoop? Hij is onze hoop. Vast en onwankelbaar. Hij alleen. Amen.

 

Vrijdag 1 januari 2021, Nieuwjaarsdag – Hersteld Hervormde Gemeente Putten – ds. J. Post – Schriftlezing Klaagliederen 3 vers 32-50