Onder de boom van Nebukadnezar liggen verschoppelingen en kwetsbaren die vermalen worden door Babels systeem. Nebukadnezar is zelfzuchtig en erkent God niet als de Allerhoogste. Er is een mogelijkheid om het oordeel af te wenden: dat is een weg van bekering, het breken met de zonde en het bewijzen van genade aan kwetsbaren.

Gods boomkunde

Gemeente, doopouders… bomen: je kunt er zo van genieten. Een mooie kruin. Machtig bladerdak. Wortelstelsel. Schaduw, vruchten, zuurstof. In kleuren, soorten, maten. Zo veel en zo mooi. Je kunt er ook last van hebben. Burenruzies gaan erover. Over bomen kan je eindeloos door bomen. Daarvoor kom je niet in de kerk. Geen cursusboomkunde nu. Spreek over God, alsjeblieft.

Wist je dat de Bijbel een groot bomenboek is? Het gaat 144x over bomen. Ga het maar eens na vandaag. Alleen al in de Psalmen. De rechtvaardige die aan de stroom staat. Psalm 37. Als je de Bijbel serieus leest, kan je je afvragen: wat voor boom ben jij? Welke vruchten zijn er? Welke groei maak je door?

Voor de dopelingen is dat nog niet zo relevant. Teer, klein, kwetsbaar. We hopen dat het stoere kerels mogen worden. Je doopdienst ging over bomen. Maar zeg eens, later, waar ben je in geworteld? Welke vruchten zijn er? Een bomenvraag.

Het was de vraag van God aan Nebukadnezar. Hij krijgt een droom over een boom. Daniel legt die droom uit. U bent die boom. Die boom wordt totaal vernield. Maar er is een opening, verd 27. Breek met zonden. Breek met uw ongerechtigheid. Misschien is er dan verlenging van uw voorspoed.

Volgt Nebukadnezar deze raad op? Hoe doen wij dat? Breken met ongerechtigheid. En bewijzen van genade. Laten we kijken gaan.

Nebukadnezar zag een boom. Er worden wel 10 eigenschappen genoemd. Groot, sterk, te zien tot aan de einden van de aarde, talrijke vruchten, vogels vinden verblijf in de takken. Heel, allen, alles. Onderstreep ze maar. Deze boom is goed voor de economie van Babel. Er is sociale samenhang. Alles en iedereen heeft er baat bij. Al kijkend zeg je: deze boom moet je niet zomaar kappen gaan.

Er komt een engel. Hak de boom om. Stroop z’n loof af. Laat de dieren wegvluchten. Laat alleen de stam in de aarde staan. Met ijzer rondom.

Wat een droom zeg! Waar gaat dit over? De wachters, de engelen, hebben een besluit genomen, aldus Calvijn, in overeenstemming met God. God geeft aan wie Hij wil. Nebukadnezar, stop met je zelfingenomenheid. Houd op met denken dat jij het middelpunt van de wereld bent. Erken de Allerhoogste.

Waarom zou Nebukadnezar nog uitleg willen? Het is helder als glas toch? De uitleggers moeten op komen dragen. Gek genoeg kunnen ze dat niet. Leiders kunnen natuurlijk explosief reageren.

Daniel wel. Geen leedvermaak heeft hij. Het vonnis is geveld, zegt hij. U zult verstoten worden. U zult als een waanzinnige gras eten. Totdat u erkent dat de Allerhoogste Koning is.

Het oordeel staat dus vast. Deze droom is geen bedrog. Wat moet je met zo’n geschiedenis? Luister verder.

Het oordeel is geen onomkeerbaar lot. Het is nog af te wenden. De redding is vlakbij. Breek met je zonden. Door gerechtigheid te betrachten. Misschien is er dan verlenging van uw voorspoed. Het is niet zeker, maar het wel de weg om het oordeel af te wenden. Bekering, omkering. Als je je omkeert, zal God het oordeel afwenden. Een goede raad van Daniel.

Wat zegt Daniel nu eigenlijk? Breek met uw ongerechtigheid door gerechtigheid te bewijzen. Dit legt iets pijnlijks open. De almacht zag er prachtig uit. Voedsel voor allen. Maar onder die boom liggen kennelijk verschoppelingen. God ziet ze. Er liggen armen te creperen. God ziet ze. Niemand staat ze bij. Mensen in diepe ellende. Nebukadnezar doet er niets aan. Mensen worden vermalen door het Babel systeem. Het eist slachtoffers. Maar Nebukadnezar ligt er niet wakker van. Armen krijgen geen ontferming. Hij gebruikt zijn macht niet om te dienen, maar om te heersen. Zijn feestje gaat gewoon door.

Daniel wijst het aan. En zegt: breek ermee. Scheur je ervan los. Doe recht. Gerechtigheid en genade. Dat is een woord, samen te vatten: trouw. Nebukadnezar, wees nu trouw. Maak het goed met mensen die door jou benadeeld zijn. Gebruik je macht om de armen te dienen. Daniel bedoelt dat niet als een afkoopsom. Niet: doe dat maar zodat je uit de rode cijfers komt. Nee. Calvijn zegt: bekering is een zaak van het hart. Maar wordt zichtbaar in handen, voeten en ogen. Daar doet Daniel een beroep op. Hij hoopt dat het hart van Nebukadnezar zo verbroken is… O, God, het is menens.

Daniel vraagt geen grote dingen van Nebukadnezar. Deel eens uit aan de armen. Ontferm je over de kwetsbaren. Dat is groot in de ogen van God. De weg van het kruis gaan. In blinde hoogmoed draaft hij door.

Een jaar later is hij alles vergeten. Is dit niet het grote Babel (vers 30)….?! Hoor je het. Vol van mijn, ik. Losscheuren van zonden? Ongerechtigheid, breken? Hij heeft niet geluisterd. Het oordeel wordt uitgevoerd. Hij staat bij de beesten. Totdat hij erkennen moet dat God de Allerhoogste is.

Wat een geschiedenis, vind je niet? Dit is niet; boontje komt om zijn loontje. Het is een waarschuwing voor leiders. God oordeelt wel degelijk over machthebbers. God ziet hoe leiders met hun macht omgaan. Of ze het gebruiken om te dienen of te heersen. Poetin, Biden, Rutte, Kim-Jung-Un. Wee de leiders die zelf als bomen willen shinen en pronken. Onder wiens boom verschoppelingen creperen. Mensen die in diepe ellende geraken, zonder geholpen te worden. Vind je dat niet troostend? Als je je niet gezien weet; God weet het wel. Hij zal recht doen.

Alleen, deze boom zegt niet alleen iets over de leiders van de wereld. In het NT komt het dichterbij. Johannes de Doper zegt: je bent een boom. Doopouders, zeg het tegen je kind. Je bent geplant als een boom. God wil iets met jouw boom. Hij wil dat jij Hem dient en de naaste in liefde en trouw.

Je bent een boom van een kerel of vrouw – en je dient God. Dat is toch geweldig. Anderen zien je levensboom! Het bloeit van godsvrucht. Mijn God, U zal ik eeuwig loven.

Daniel 4 is een spiegel. Ik kijk liever weg. Durf eens mee te kijken. Vertel eens, wat denk je, als God Zijn oordeel velt over jouw boom, zal die het houden?

Over mijn leven dreigt toch geen oordeel? Ik ben geen Nebukadnezar? Johannes de Doper zegt: breng vruchten voort. En zeg niet: ik ben gedoopt, dan zit het toch goed. Elke boom die geen goede vruchten voortbrengt, wordt omgehakt. Wat doet deze oordeelspreek met je? Ik hoop dat je hart breekt.

De genade ruist erdoorheen. Het omgehakt worden is geen noodlot. De redding is vlakbij. Omkeer, bekering: dat is de weg. Hoe dat gaat? Breken met je zonden. Loskomen van je ongerechtigheden. Gerechtigheid doen. Genade bewijzen aan armen. De naaste dienen in liefde. Is dat jouw leven? Ken je dat van binnenuit? Je bent toch niet voor niets gedoopt? God zegt: Ik beloof je Mijn Geest. Zodat je breken gaat met je ongerechtigheden.

Mooie woorden, zeg je, maar vrucht dragen vanuit Jezus Christus, wat is dat? Hoe gaat dat? Wie ligt er onder uw levensboom? Ik bedoel, onder de boom van Nebukadnezar lagen kwetsbaren. Hij keek erover heen. Mensen die in ellende waren geraakt, hij zag ze niet eens meer. De broer in de ellende, je moeder die tobt, gemeentelid dat een zware tijd doormaakt, de kwetsbare man in de buurt, de beschadigde vrouw in je familie. De dakloze. De jongen op school die gepest wordt. Dat meisje, waarvan je weet dat ze zichzelf snijdt. Je zus, die het zwaar heeft. God heeft je een positie gegeven. Om klein te worden. De weg van het kruis te gaan. Bekering is een zaak van je hart. Dat is helemaal waar. Dat je wordt omgevormd. Maar waar dat gebeurt, wordt dat zichtbaar in je handen en mond. Als God een mens bekeert, zeiden ze vroeger, gaan zelfs je kat en hond het merken.

God vraagt niet: los alle problemen op, neem de wereld op je nek. Maar kleine dingen. Die zijn al zo groot. Luister naar Daniel en Johannes de Doper. Niet: bekeer je en sloof je de hele dag uit. Nee. Daarvoor zijn mijn schouders te klein. Breng vruchten voort die horen bij de bekering.

Wat je moet doen? Heb je twee stel onderkleren in de kast? Geef een stel weg. Heb je veel eten? Deel uit aan mensen die niets hebben. Gebruik je plaats die God je gaf in de maatschappij. Of je veel macht hebt of niet. Gebruik de plaats om anderen te dienen in liefde.

Misschien zegt iemand, man, je moest eens weten. Dat leven van de bekering, dat loskomen van ongerechtigheid; dat is zo taai. Ik kom zoveel tekort. Ik moet al zoveel in mijn leven. Dan kom jij om een oproep om te breken. Maar het is al zo zwaar om te dienen. Ik ben blij dat je dat zegt.

Je mag vrucht dragen. Hoor je het? Heerlijk woord hè. Maak je niet zelf. Dat ligt bij die andere Koning. Hij gebruikte Zijn macht om te dienen. Hij is klein geworden. Hij dient in liefde om jou te dienen met genade en vergeving.

Geen kracht om met de zonden te breken? Vlucht tot Hem. Hij zal Zijn kracht in jouw zwakheid vervullen. Ontbreekt het aan moed? Ga vandaag nog naar Hem. Hij zal in verbondenheid je doen overwinnen. Klem je aan Hem vast. Als je niet weet hoe je genade kunt bewijzen aan kwetsbaren? Vraag het aan Hem. Kruip weg in de belofte aan je voorhoofd. Zeg eerlijk: o God, als Uw bijl mijn levensboom zou omhakken (het is meer dan verdiend…), hier ben ik, samen met mijn kind. U eist bekering. U eist te breken met ongerechtigheid. Ik zie duizend tekorten. Geeft U wat U eist. En eis dan wat U wilt.

Het gaat met vallen en opstaan. Vastgesnoerd aan de Koning-knecht Jezus zal het gaan. Laat me in U groeien en bloeien. Zodat mijn levensboom werkelijk vruchtbaar zij!

Amen.

(Psalm 119 vers 15 en 17, berijming 1773)

Hervormde Morgenstergemeente Zoetermeer, zondag 27 augustus 2023, 9.30 uur. Schriftlezing Daniel 4:19-37 en Lukas 3:7-18.