Ds. J. Hogenhout (Meteren/Est)
Zondag 9 juli 2017, Ichthuskerk Reeuwijk, 18:30 uur
Tekst: Psalm 44 vers 24
Gemeente van onze Heere Jezus Christus,
Slapen. Zonder slaap kan je niet. Jong bent, dan wil je lang opblijven. Op een gegeven moment moet je toch gaan slapen. Bij voorbereiding preken denken aan wat ik in de app van de NOS zie: dit gebeurde er toen je sliep.
Tekst suggereert dat God slaapt. Wij hebben slaap nodig. Als je slaapt weet je eigenlijk niks meer. Alles gaat aan je voorbij. Probeer u eens indenken, als het waar is, dat God slaapt?! Dat God niet bereikbaar is. Dat het aan Hem voorbij ging.
Hitler had gewoonte om lang te slapen ’s ochtends. Daardoor veel is misgegaan, konden niet vragen hoe hij het wilde.
Stel je voor: dingen in ons leven die aan Hem voorbijgaan. U voelt wel aan: dat wil deze psalmdichter niet zeggen. Veel meer een aansporing naar God toe. Doe er iets aan! Zo kan het toch niet! Kom in actie.
Deze psalm is geen eenvoudige psalm. Gaat over lijden dat op dat moment plaatsvindt in Israël. Velen de dood gevonden, nederlaag geleden. In ons leven kan er veel zijn waar je mee moet worden. Geen antwoord op waarom van het lijden. Wel een weg vinden in die grote vragen.
Eigenlijk zou je deze psalm het beste met zondag 10 bespreken. Over voorzienigheid.
Ik moest even denken aan Elia, treiterende van Elia: Baäl slaapt! Deze dichter daagt God niet uit. Er ligt in deze psalm bijna iets dwingends: doe iets! Want, ik zeg het in mijn eigen woorden, wij hebben U toch gediend en liefgehad. Iets dwingends. Psalm in geheel ziet, liggen er verschillende lagen in.
Eerst over Gods grote daden in verleden. Vers 5 in het heden en in de ik-vorm. Belijdt dat God Koning is. Voluit belijdenis van God. Geen twijfel: wij geloven en vertrouwen op God. Opgevallen misschien, ook in Psalm 42 en 43, over God gesproken (niet over de Heere). Komt afstandelijker over. Neigt ernaar. Kan te maken hebben met feit dat psalmdichter toch wel in een pittig verschil van mening met de Heere verwikkeld waren. Twist tussen God en de dichter. Vooral van de dichter uit. Hoe kan het zijn dat dit gebeurt?
Belangrijk aspect van deze psalm, van hele leven in het geloof. Wij gauw geneigd te zeggen: dat kan je toch niet maken? Alsof God iets oneerlijks zou doen. Wij zijn zondaren. Wij staan onder het oordeel. Eeuwige dood verdiend. Is nogal niet wat. Wie zou ontkennen dat hij een zondaar is? Deze dichter zegt het ook.
Deze psalm niet deugt? De dichter kan het zo niet zeggen? Kan blijkbaar wel. Kun je in alle eerlijkheid tot de conclusie komen dat je het goede gedaan hebt, maar toch geconfronteerd met verdriet, teleurstelling en pijn. Er is meer te zeggen over lijden dan alleen dat het door onze schuld komt. Laten we eens kijken wat de dichter zegt.
Begint met lofprijzing. Goed geluisterd naar ouders en grootouders. Uittocht Egypte, volk Kanaän gekregen. Gehoord, begrepen, onthouden, geloofd en beleden. U hebt het gedaan, Heere! Elke keer opnieuw bent U het geweest die Israël verlost heeft.
Uitleggers zeggen dat de dichter in eerste deel gewoon heel cynisch is. Kijk nu eens! Wat er nu gebeurt. Sarcastisch bijna. Toen wel, nu niet. Ik geloof niet dat je dat zo kunt zeggen. Dichter oprecht meent. Krachtige beelden: rechterhand, arm, licht van aangezicht. Het is de Heere geweest. Rechterhand: macht en kracht. Arm: reikwijdte, er gaat niets buiten God om. Licht: trouw en liefde van Gods aangezicht. Het is de dichter zo verteld. Vertellen wij zo onze kinderen over de Heere? Of ga ik dan te snel? Want deze dichter op andere manier ervaren. Laat het verleden voluit staan. Laten we hem daarin volgen. Maar ook dat andere: die hele grote vragen in je leven. Waarom gebeurt dit? Laat het maar staan. Mag naast elkaar staan. Zien we in de psalm (ook in 42 en 43), het komt aan op het loven en prijzen van God. De hele dag God loven. Daar ligt de sleutel. Aan komt en uit komt bij de lof van God.
Maar ja, hoe gaat dat? Behoefte om te prijzen? Of zo op ons eigen leven of onze omstandigheden gericht dat die lofprijzing uit beeld verdwijnt? Vergeten om God te loven en te prijzen? Geen makkelijke vragen. Vandaag geacht heel veel ballen in de lucht te houden. Begrijpelijk dat je er bijna niet aan toekomt. Waarmee te maken? Druk om te presteren. Geldt het zo goed voor ouderen. Lang mogelijk alles zelf te blijven doen. Haaks staan op dat wat het Koninkrijk betekent. Dienst van de Heere het tegenovergestelde, niet het presteren, maar wat God ons geeft. Daarvoor open zouden staan, dan ruimte om God te loven en te prijzen. Deze dichter zegt: dat ben ik kwijtgeraakt. Omdat U zo ver weg bent. We mogen juist dicht bij God zijn. Kijken naar wat Hij heeft geschonken: liefde, trouw.
Wij op onszelf gericht. Zijn wij ver weg of is God ver weg?! Voor de dichter is het helder. Ondanks onze trouw en ons loven, U hebt ons verstoten. U geeft ons over als schapen om te eten. U verstrooid ons gewoon. Verkocht. Voor een habbekrats. U heeft ons weggejaagd. Dat is wat. Als je zo tegen God praat! Keihard weggedaan! Zo beleefde deze dichter het. Mooi en moeilijk is, blijft gewoon staan. Gevoel dat God je verstoten heeft. God heeft niet verstoten, maar het is een gevoel. Niet begrijpt waarom God dit doet. Dichter zegt niet dat God onrecht doet. Confronteert God met de dingen die hij ziet en voelt.
Gemeente, in deze psalm is vooral het verlangen naar de nabijheid van God die de boventoon voert. Vragen naar nederlagen en verliezen blijven staan. Blijkbaar is er niet altijd de verbinding tussen lijden en de zonde. Deze dichter laat zien dat die verbinding in deze situatie niet te maken is. Ligt niet simpel rondom het lijden. Er komt niet op alle vragen een antwoord. Hier gaat het over militaire reden. Kan ook andere reden: iemand die van de Heere houdt, maar toch ziek wordt. Lijden om kleine kinderen. Mensen die aan Alzheimer lijden. Of seksueel misbruik. Geen lijn lijden en zonden. Of verder weg: vervolging, honger, gemarteld worden.
Waarom zou U slapen? Er is niet alleen lijden verder weg, ook dichtbij. Waarom laat U dit toe? Nooit voorbijgaan aan diepe pijn wat er in deze vragen ligt. Andere aanspreekvorm, hier over Heere. Adonai. Degene op wie ik vertrouw. Zo bent U toch niet?! Dit bent U niet! Geeft geen antwoord op de vraag, maar wel op hoe ik het vol kan houden. Aan de Heere vastklampen. Gaat om het loven en prijzen. Daarin ligt de kracht. God is niet de afwezige. Kan te maken hebben met zonde, beproeving. God houdt zich soms verborgen om een reden. Kan ook zijn: niet om de zonde, en ook niet om te beproeven. Wij graag in hokje zetten: hierom of daarom. Kan ook, worstelen of strijden zonder dat er een diepe oorzaak in onszelf ligt. Er is niet altijd een pasklaar antwoord. Maar God slaapt niet. Kan er op lijken. Psalm 121, God slaapt niet. Hij laat niet los wat Zijn hand begon.
Bij de hele psalm ook denken aan de Heere Jezus. Niet geleden om Zijn eigen zonden. Gestorven. Zijn kruis opnemen betekent dat er misschien geen antwoord komt. Christus volgen, ook in het lijden, God erbij halen: houd ons vast, doe iets! Verstoot ons niet voor altijd. Verlos mij omwille van Uw goedertierenheid. Schuilen bij Hem met onze vragen. In diepste en onbegrijpelijke nood toch zingen en loven. Niets zal mij kunnen scheiden van de liefde van God. Hij heeft mij liefgehad tot het einde. Niet antwoord op alle vragen, wel een perspectief. Niets kan ons scheiden van de liefde van Christus. Er zal verlossing komen. Hoop God mijn ziel. Hoop op God. Amen.
Geef een reactie