In de tempel is er ruimte voor lachen en huilen, hopen en wanhopen, juichen en klagen. God is een God van verrassing: Hij bracht een omkeer in de wereldgeschiedenis door Jezus Christus uit de dood op te wekken. God herstelt Zijn volk en redt hen uit de ballingschap. God geeft ook in dit leven soms een omkeer – daarnaast blijft het verdriet over zorgen en zonden bestaan. Wie echter met gehuil zaaien, zullen straks met gejuich maaien als God terugkomt om te oordelen en nog een keer alles – en dan definitief – zal omdraaien.
Lachen, huilen, juichen
Ik zag iets op het journaal over humor en comedy in de oorlog van Oekraïne. Lachen in de schuilkelders. Comedy. Een wapen om het vol te houden in donkere tijden. Al hebben wij dat als gelovigen niet altijd door. Bij de eerwaarde en hooggeleerde Voetsius uit Utrecht las ik: naar mate iemand meer het voorbeeld van Christus wil volgen, wil hij minder lachen. Want we lezen nooit dat Jezus heeft gelachen, wel dat Hij heeft gehuild. Dat laatste heeft hij gelijk in. Maar als je nou de gelijkenissen leest over verloren zoon en schaap: ze vieren feest aan het eind. Je kunt niet volhouden dat Jezus nooit gelachen heeft. Bovendien is de kans groot dat Jezus Psalm 126 zong. Toen onze mond vervuld werd met lachen … Misschien willen mensen ernstiger zijn dan God zelf.
Lachen en geloven hebben echt wel wat gemeen. Ze laten hoogmoed ontdooien en laten mensen zichzelf vergeten. Dan ga je minder met jezelf bezig zijn. Iets groter dan jezelf.
De pelgrims zongen dit. Ze waren onbedaarlijk aan het lachen. God heeft grote dingen gedaan. Hij bracht een omkeer in de gevangenschap. Dat is het geheim van een goed huwelijk. Een verrassing. Iemand die weet wat het is om te verrassen, dan is het God.
Een van de aartsvaders heet: hij lacht. Izak. Abraham en Sara konden alleen maar lachen. Onbedaarlijk. Die wonderlijke God die na zo lach wachten hen overrompelde met een zoon. Zoon van de lach. Eeuwen later staat de nakomelingen weer te lachen. Hij heeft opnieuw onverwacht het lot omgekeerd. Ze mochten naar huis. Opnieuw beginnen. Ze zaten vast in de wereldmachten. Ze dachten, het is uit met God. Ze hadden schuld en schaamte. Maar het was er. Ze gingen terug. De Heere heeft grote dingen bij hen gedaan, fluisterden de buren. Wij zijn vol vreugde.
Misschien kan je zeggen dat dat volk van Abraham dat dat leeft van Gods grote verrassing. Het volk van de lach. Ook in 1948 na de massamoord in ons christelijke Europa. Ze konden opnieuw lachen. Wij dienen dezelfde God. We zingen en lachen mee. We zijn kinderen van Pasen. Grote dingen heeft Hij gedaan. Hij heeft het lot van Jezus omgekeerd. Rome en Jeruzalem maakten Hem kapot. Een slachtoffer, tragisch en ellendig. Maar Hij werd opgewekt. Hij begon aan een zegetocht door de wereld. Het lot van de planeet werd omgekeerd. Ieder mens die in Hem het heil zoeken en vinden, dan is ook mijn lot omgekeerd. Alsof we droomden. Jezus leeft. Levender dan ooit! Dat martelwerktuig is het teken van God nederige liefde. Het slachtoffer, de loser, werd een beeld van vernieuwing en vergeving. Dat is de omkeer van Pasen.
Het is goed elkaar die vraag te stellen: kan je lachen? Ik zeg dat ook tegen jonge mensen en kinderen. Lachen moet je niet in de kerk zijn? Ernstig en verdrietig. Voor lachen moet je alcohol hebben. Dan ben wordt het leuk? Nee. Het echte lachen is bij God. We moeten niet ernstiger zijn dan God. Maar de vreugde verspreiden. Een geschenk. Een vrucht van de Geest: vreugde. De Geest geeft ons de vreugde en het lachen.
Het is een bijzondere psalm, je denkt het is een grote Lofzang en dan Hallelujah, Hallelujah. Maar het werd even helemaal stil. De tempel en de kerk en geloven is geen pretpark. Geen comedy show. Geen TikTok met grappen en pret. Waar we altijd maar feestvieren?! Psalmdichters zijn geen Emile Ratelband. Er is meer dan dat ze onze vreugde opwekken. God zij dank wordt het stil.
Er is toch genoeg wat anders moet. God die opnieuw dingen moet omkeren. Zoals waterstromen in het zuiden, de Negev. Een woestijnachtig gebied. Wadi’s: beddingen zonder water. Maar in het regenseizoen kan het een stroom worden. Keer zo ons lot om!
Er wordt gehuild. We gaan huilend over het veld. Zaaien als beeld van het leven. Van Gogh was gefascineerd door die zaaiers. Hij tekende en schilderde er meer dan 30. Een prachtig beeld. Mensen die zaaien. Jij, u en ik. We herkennen dat allemaal. We zaaien met tranen in onze ogen. Het is een beeld uit de landbouw. De boeren die met trekkers met tranen in de ogen door het land rijden. Wanhopig, onzeker. Je denkt aan de kippen, varkens, kalveren in megastallen. Eten, drinken, ingeënt, geslacht. Als die beesten konden huilen, zouden we met oordoppen over straat gaan.
Ja wij kunnen huilen. Wij hebben tranen. Als je ongelooflijk blij bent of als je verdrietig bent. Hier gaat het over verdriet. Je mist een geliefde. Wanhoop, eenzaamheid. Soms al jong. Het idee dat je niet meer hebt. Tranen van trauma en wonden die je mee moet dragen. Je gaat maar door. Je gaat door met zaaien al is het met een zwaar hart en donker hoofd. Al heb je geen tranen meer. Verdriet over de zonde. Over wat mis ging. Of wat blijft misgaan. Dat het maar niet wil veranderen in je leven. Dingen die mis-mis zijn in relatie en familie. Mensen die jou pijn deden of zichzelf pijn doen. Tranen van mislukking, teleurstelling, puberteit. Dat je jezelf niet begrijpt of zelfs haat. Tranen over ons eigen leven. Je kunt verdrietig worden wat er in de wereld speelt.
Op die plek in de tempel mag je lachen en huilen, juichen en klagen, hopen en wanhopen. Dat is formidabel. Zouden we meer moeten doen. Huil met hen die huilen en wees blij met hen die blij zijn, schrijft Paulus. Waarom nemen we dat niet serieus. Natuurlijk we delen veel met elkaar. Maar ook echt? Waarom schamen we ons voor onze tranen. Moeilijk raad weten met de tranen van anderen? Vinden we mensen raar? We zeggen snel ‘het gaat goed’, we willen ons niet bloot geven. Bang voor elkaar. Bang om geraakt te worden. Bang voor God?!
Als er een plek is, waar je geraakt wordt, is het bij God. Hij wil je hebben zoals je bent. Hij kent je. Het heeft geen zin je beter voor te doen. Wie huilend hun weg gaan, ze zullen komen met gejuich. Wie met tranen zaaien zullen met gejuich maaien. Dat is de hoop en troost. Omdat we leven met een God die het lot kan omkeren. God die grote dingen heeft gedaan en zal doen.
Wij geloven in een God die kinderen gaf die je kinderen van de lach kunt noemen. Hij smeet een wereldrijk in de zee. Er stond er Een op uit de dood. God keerde ons lot om. We konden opnieuw beginnen. Wij weten dat zondaren rechtvaardig kunnen worden. Niets verdiend, niets gemaakt, het valt je in de schoot. Wij leven van de onmogelijke wonderen van God. We zullen maaien met gejuich.
Ons zaaien is niet zinloos. Onze inspanning is niet tevergeefs. Je denkt misschien aan je eigen leven, waarin het moeizaam gaat. Als je denkt als gemeente wat je zaait in je eigen leefomgeving. Je hoopt dat het aan zal komen. Wat je zaait op je werk. Kan moeizaam mee gaan. Waar doe ik het voor? Als je denkt aan ons bidden. Wat heeft het voor zin? De wereld, zo groot en zoveel dingen waar we weinig invloed op hebben. Die waanzin van die oorlog in Oekraïne. Van alles wat opgebouwd is door mensen en dan geweld… Verrot gemaakt. Waarom? Als die goddelozen hun gang kunnen gaan…? Wat heeft het voor zin? Je denkt aan je geloof. Is het geloof niet te half en te tobberig. Of je denkt aan de dood. De laatste toetssteen. We gaan allemaal dood. Een mooi leven, ja wat dan. Zaaien van het lichaam. Het zal weer opkomen? Maar ja. We worden door de psalm meegenomen.
Wie zaaien? Hoe? Met tranen. Worstelend, depressief, moe. Stervend ook. Dat is de weg. Maar wie blijven zaaien zullen oogsten met gejuich. Houd vol. Geef niet op. Ook niet in geloof. Deel het met elkaar. Hou elkaar erbij. Deel hoop. Mensen hebben het gevoel, waar gaat het naar toe? Dansen op de rand van de vulkaan? We zullen opstaan en met Hem meegaan. We zullen lachen, juichen en leven. God is een omkeer! Soms in onze levens. Zijn beste grap voor het laatst heeft bewaard. De omkeer van de Schepping. Onmogelijk en onverwacht. Als een dief in de nacht. Dan komt Christus. De gekruisigde. Hij keerde Zijn lot al. Hij maakt een einde dan aan het kwaad. Er zal een oordeel worden geveld over mensen die niet zaaiden maar met zichzelf bezig waren. Maar de zaaiers zullen oogsten met gejuich. Het zal zijn alsof ze dromen. Ze zullen lachen. Zelfs op het gezicht van de grote Voetsius zal dan een grote lach komen.
Amen.
Hervormde Gemeente Reeuwijk, Ichthuskerk, zondag 10 juli 2022, 18.30 uur. Schriftlezing Psalm 126.