De Heilige Geest is gezonden om ons van zonden en schuld te overtuigen. Hij is als een levenslange Leraar die ons voortdurend de woorden en werken van Jezus in herinnering brengt. Hij eigent ons toe wat Christus voor ons heeft verdiend: verlossing van de toorn, gratie in het oordeel en een plaats in het Vaderhuis.

De Heilige Geest als leraar

Wat is het verschil tussen de juf en meester en de Heilige Geest? Je juf of meester zie je, die merk je op. Je juf of meester heb je een jaar. Maar ons hele leven blijven we afhankelijk van deze Goddelijke leraar.

Nog niet zo lang geleden vierden we Pinksteren. Deze docent werkt wereldwijd. Dat kan je van geen andere docent zeggen. En al bijna 2.000 jaar. In de kerstnacht werd Jezus door God naar de aarde gestuurd om Zijn heilswerk uit te voeren. Als Hij terug gaat, heeft Hij het erover dat de Geest gezonden zal worden. In Mijn Naam, zegt Jezus. In Mijn opdracht. Op Mijn gezag.

De zending van de Geest en wat Hij doet in ons hart en leven heeft Jezus voor ons verdiend. Hij heeft dat mogelijk gemaakt. De Heilige Geest zet het werk van de Heere Jezus op aarde voort. Hij doet dat in uw hart en leven.

In Mijn Naam. Dat is veelzeggend. Het werk van de Geest is onlosmakelijk verbonden met de persoon van Jezus Christus. Met Zijn woorden en wat Hij gedaan heeft.

Wat doet de Heilige Geest? Die zal ons alles leren. Ons in alles onderwijzen, zegt de Heere Jezus. U herinnert zich toch dat deze leraar ons is beloofd? Toen je gedoopt bent. Gedoopt in de Naam van de Heilige Geest. Dat is een geweldig voorrecht. Daarom: word maar leerling van deze leraar, als je het nog niet bent. En blijf het alsjeblieft!

De Geest leert ons alles, wat Ik u gezegd heb. Zegt Jezus. Hij leert ons de toekomstige dingen. In ons onderwijs wordt het lespakket, de leerstof, steeds meer uitgebreid. Dit en dat moet erbij. Dat is in het werk van de Geest en in de leerstof niet zo. Dat breidt zich niet steeds uit. Het gaat niet om de omvang van de leerstof. Maar om het totaal. Om het afgeronde geheel van de leerstof. Van wat wij te weten komen.

De Heilige Geest in Zijn onderwijs en leerwerk in ons hart, de Geest is volledig geconcentreerd op de woorden van Jezus. En wat Hij gedaan heeft in Zijn kruis, opstanding, hemelvaart en terugkomt. Wat dat voor u en jou mag betekenen. Dat noemt Jezus: alles. Hij zal u alles leren.

De Geest geeft in jouw leven geen bijzondere openbaringen. Vult niet aan de woorden van Jezus. En wat Hij gedaan heeft. Alsof dat tekort zou zijn. De Geest sluit daar helemaal bij aan. De toekomstige dingen, zegt Jezus. Denk dan niet dat de Geest u precies zal vertellen hoe het zal gaan in uw leven. Met de toekomstige dingen bedoelt Jezus: wat nog komt. Kruis, opstanding en hemelvaart waren toen voor de discipelen de toekomstige dingen.

Dat is dus de leerstof. Hij reikt alles aan wat met Jezus te maken heeft. Dat onderwijs was toen heel erg nodig. De discipelen begrepen nog zo weinig van Zijn kruis en opstanding. Waar had Jezus het eigenlijk over? Maar, als de Geest gekomen is, dan wordt dat duidelijk. Dat was nodig, dat begrijpt u wel. Zo alleen konden de discipelen de wereld in gaan en vertellen van Jezus. Dat moest zuiver en betrouwbaar en voldoende gebeuren. Daarom het werk van de Geest.

Kijk eens naar je Bijbel. Dat is het zuivere en betrouwbare woord van God! Dat hebben we nou ook te danken aan het werk van de Heilige Geest. De Heilige Geest is ten diepste de schrijver van de Bijbel. Daar hebben we genoeg aan. In je leven en straks in je sterven. Dat hoeft niet te worden aangevuld.

Datzelfde onderwijs van toen hebben we nodig. We kunnen niet buiten het onderwijs van de Geest. Je kunt er niet vroeg genoeg mee beginnen. Je jeugd is het beste moment om er mee te beginnen. We weten wat het leerboek is. De Bijbel. Je houdt ‘m toch niet dicht? Lees je Bijbel en blijf erin lezen! Zo werkt de Geest. Met die open Bijbel is de kerkdienst verbonden. In de kerkdienst draaien we geen film, maar gaat de Bijbel open. Geïnspireerd door de Geest.

Laten we het nooit vergeten: de kerkdienst is de werkplaats van de Heilige Geest. Wil de Geest Zijn werk doen, dan ga je niet naar de natuur of voetbal. Maar dan ben je in de werkplaats, waar de Bijbel open gaat.

Dat is nodig. En blijft nodig. Sta ik echt open voor God? Voor de woorden van Jezus? Sta jij daarvoor open? Als we eerlijk zijn, moeten we zeggen: nee. Uit mezelf ben ik ongelovig en onwillig. Ik ben stekeblind als het gaat om Zijn woorden. Vol van alles en nog van, maar blind voor God.

Als de Geest je leraar wordt, gaat dat anders worden. Het onderwijs dringt door tot het diepst van je hart. Dat is ook een verschil met je juf en meester. Je hoort en verwerkt dat; maar de Geest dringt door tot in je verstand, hart, wil, emotie. Je hele persoon wordt anders. Je kunt niet langer dezelfde blijven. In het onderwijs van de Geest valt het verschil tussen uiterlijk en innerlijk helemaal weg valt. Nou vraag je misschien, hoe merk ik dat? Dat Hij mijn leraar is?

Hij maakt ons leerzaam. Hij maakt ons ontvankelijk voor Zijn onderwijs. Hij zet je er echt voor open. Helemaal voor open. Hoe merk ik dat dan? Nou, dan wordt God een werkelijkheid. God. Aan wie wij ons leven te danken hebben. Van wie wij zeggen dat Hij ons leven in stand houdt. Je gaat het zien. Je verzet je niet langer. Je krijgt God lief en nodig.

De Geest overtuigt je er ook van. Innerlijk overtuigt Hij je dat het niet goed zit tussen God en jou. Dat je veel liever je eigen gang gaat. Zo werkt Hij in je emotie en gevoel. Daar krijg je verdriet van. De Geest overtuigt je van je schuld. Tegenover God en elkaar. Dat je God niet meer volmaakt lief hebt. De Geest maakt je bewust dat je je zelf niet redden kunt in het oordeel van je leven. Dat je het zelf nooit meer goed kunt maken tussen de Heere en jou. Dat is onze diepste nood. Die breuk met God. Ik kan het nou nooit meer herstellen. Vrede met God in mijn leven en sterven?!

En dan is daar die Geest. In mindere of meerdere mate. Die Geest doet geen half werk. Maar een heel werk. Alles wat Hij heeft gehoord, verkondigt Hij. Waar is Hij aan te herkennen? Dat Hij de woorden en werken van Jezus een werkelijkheid maakt in ons leven. Jezus zegt: de Geest verheerlijkt Mij. Hij maakt de Geest onmisbaar. In je leven niet en straks in je sterven.

Je hebt mensen die hebben het alleen maar over zichzelf. Vragen nooit, hoe gaat het met jou? Een van de kenmerken van de Geest: Hij is zo bescheiden. Hij zet Jezus in het middelpunt. Zijn woorden, kruis, opstanding, terugkomst! De Geest werkt zo in het hart van u en mij, Hij maakt je gewillig. Dat is heel bijzonder.

Eerst wilde je niet. De Geest zorgt dat je wilt. Wat wil je dan? Bij Jezus zijn. Bij Hem horen. Daar zorgt de Geest voor. Hij maakt je gewillig. Hij buigt je wil om. Eerst wilde je niet. Dan wel. Je gaat zien wie Jezus voor u en jou is. Ik hoop dat u daarvan weet. En jij. Dat de Geest met een taai geduld en met goddelijke kracht zo in je leven werkt. Dat het ongeloof, onwil, blindheid verdwijnt. Dat je gaat zien wie Jezus voor je is.

Je kunt het ook anders zeggen: de Geest eigent ons toe wat we in Jezus hebben. Zullen we elkaar eraan herinneren wat we in Jezus hebben? Vrede met God, dat het weer goed is tussen de Heere en u. Dat u verlost bent van de toorn. Gratie in het oordeel. Wat hebt u in Jezus in het sterven? Dat er een plaats is in het Vaderhuis. Dat God door Jezus u en jou aanneemt tot Zijn kind. Geadopteerd. Een geweldige erfenis! Erfenis van een nieuwe aarde, hemel. Van de opstanding van het lichaam uit de dood. De eeuwige heerlijkheid. Wat hebt u in Jezus? Zijn woorden en daden. Denk aan de Bergrede. Het gebod: heb elkaar hartelijk lief. Vergeef elkaar. Dat hebben we in Jezus.

De Geest maakt dat tot persoonlijk eigendom. Alles wat we in Jezus hebben. Tot een geloofde werkelijkheid. Een doorleefde werkelijkheid. De Geest geeft er ervaring in. Verwondering. Hoop. Wat je in Jezus hebt, het komt naar je toe. Is dat voor mij? Die schatten van Jezus? Is dat voor mij? Ja, zegt de Geest. Voor jou en u. En we gaan het meezeggen: het is allemaal van mij.

Dan is er verwondering, is het niet? Dan is er blijdschap in je hart en leven. De Geest maakt het je eigendom. Doet de Geest dat op een dag? Nee. Een leven lang heeft Hij ervoor nodig. Elke dag. De Geest maakt ook bewust van dagelijkse zonden en schuld. Als de Geest zo werkt, doet Hij dat naar een bepaalde maat. De Geest leert ons dezelfde dingen. Maar de maat waarin, kan verschillend zijn. Daarin is de Geest vrij. De Geest heeft voor ieder een eigen lesprogramma. Hij leert dezelfde dingen.

In onze tijd halen we in onszelf boven wat er is. Dichtbij jezelf blijven. Bij jezelf komen. Bij de Geest is dat totaal anders. Niet dichter naar jezelf, maar naar de Heere. Afhankelijker worden van Jezus. En van wat Hij heeft gedaan.

Hoe doet de Geest dat verder? Door in herinnering te roepen wat Jezus gezegd en gedaan heeft. Dat hadden de leerlingen nodig. Ze moesten het evangelie verkondigen. Ze moesten niets vergeten. Onze Bijbel is er het resultaat van.

Zeg eens eerlijk, hebben we dit werk van de Geest niet blijvend nodig? Dat Hij ons blijft herinneren aan Zijn kruis, opstanding, terugkomst. Onze herinnering is iets bijzonders. Het verleden wordt in zekere zin heden. Maar het blijft verleden. Zo is het niet met de Geest. De woorden van Jezus vergeten we zo vaak. De zekerheid kan je zo missen. Je kunt het zo weer kwijt zijn. Dan is het dor en dodig in je leven. De Geest roept in Zijn trouw de woorden en daden van Jezus in herinnering. Dan wordt dat opnieuw werkelijkheid. Hoop, toekomst. Opdat we het niet zullen vergeten.

Zonde en tekort kan je soms zo aanklagen. Is het niet? Hoe kan ik voor God bestaan? Is het dan niet een geweldige troost dat de Geest in herinnering roept: Jezus’ bloed wast al je zonden op. Je kunt opzien tegen een operatie. De Geest herinnert je eraan: Ik ben met u. Of de nood van de tijd en wereld grijpt je aan. Het is niet hopeloos, Ik schep een nieuwe hemel en aarde. Je kunt zo dement zijn, dan is er opeens een helder moment. Een tekst, een lied. De Geest werkt ook zo in op je herinnering.

Hij doet dat ook in de viering van het avondmaal. Doe dit tot Mijn gedachtenis. We worden opgeroepen het kruis in herinnering te roepen. Hij in onze plaats. Het wonder van de plaatsvervanging. Zo eigent de Geest ons opnieuw toe wat wij in Jezus hebben. De vergeving, vrijspraak, een geweldig toekomst. Zeg eens: hebben we die toe-eigening niet steeds nodig? Onder prediking en viering van avondmaal? Let erop hoe vaak in het formulier het werk van de Geest genoemd wordt. We zijn afhankelijk van het werk van de Geest. Hij doet dat tot eer van God en tot onze troost.

De Geest omspant alle tijden en eeuwen. Hier, in Zuid-Afrika, Siberië. Dank U wel, Heere God, voor Uw Heilige Geest.

Amen.

Hervormde Gemeente Reeuwijk, Ichthuskerk, zondag 11 juni 2023, 9.30 uur. Schriftlezing Johannes 14:15-30.