Op de achtergrond van de wonderbare spijziging speelt de moord op Johannes de Doper; een volle neef van Jezus is vermoord door Herodes. Jezus is echter niet verbitterd, maar met innerlijke ontferming bewogen over de mensen. Hij richt voor hen een maaltijd aan. Psalm 23 licht op – Jezus leidt als de Goede Herder het volk in grazige weiden, Hij beschermt, bij Hem is overvloed. Van nature zijn we verloren mensen, schapen zonder Herder, maar God is naar ons op zoek en wil onze wonden verzorgen, helen en omvormen.

Gemeente des Heeren, de kern van de tekst is de maaltijd die Jezus aanricht op een eenzame plek voor een grote groep mensen. Ik behandel vanmorgen achtereenvolgens:

  • Psalm 23 licht op verschillende manieren op. Dat zegt ons wie Jezus is.
  • Ik onderstreep wat het betekent dat Jezus op dat moment en in die omstandigheden die maaltijd aanricht voor die mensen.
  • Tot slot wat het ons in Reeuwijk te zeggen heeft.

Markus vertelt dat de leerlingen bij Jezus terugkeren. Ze zitten vol met enthousiaste verhalen. Ze zijn ook moe. Veel meegemaakt en indrukken. Veel gelegenheid om op adem te komen is er niet. Er waren er velen die kwamen. Ze hadden zelfs geen tijd om te eten. Die drukte rond Jezus heeft te maken met de vorige perikoop: de moord op Johannes de Doper. Hij zat in de gevangenis. Hij had Herodes aangesproken op het samenleven met Herodias. Hij was gevoelig voor de kritiek. Hij wilde die lastpost uit de weg ruimen. Die mogelijkheid deed zich voor bij een feestmaaltijd. Met de elite van het rijk. Rijksgroten en militaire top. Er was denk ik behoorlijk gedronken. De dochter had gedanst. Wellicht een erotische dans. Zij had om het hoofd van de Doper gevraagd. Herodes kon er niet meer onderuit.

Dat brute onrecht raakt Jezus diep. Johannes was een volle neef van Hem. Een neef is in het oosten een zeer nabij familielid. Jezus leed dus een persoonlijk verlies. De mensen komen hun meeleven betuigen.

Daarnaast is er nog iets van belang. De Doper was een belangrijk figuur in de beweging. Hij was cruciaal als voorloper van Jezus. Belangrijk voor de gemeenschap van de volgelingen. Een aantal mensen komen naar Jezus toe met de vraag hoe het verder moet. Johannes is nu overleden. Ze bespreken het met Jezus zelf. De leider in eigen persoon. Je ziet het voor u. De leerlingen, dood vermoeid, innerlijk van slag door de dood van de Doper, Jezus rouwend om het verlies van Johannes. De mensen met de condoleances. Geen tijd om te eten!

Jezus nodigt de leerlingen uit om zich terug te trekken om uit te rusten. Tot zichzelf komen. Af te vragen hoe het verder moet. Markus schrijft: en ze vertrokken in een schip naar een eenzame plaats. Als ze daar aankomen, worden ze echter opgewacht door een menigte. Hoe reageert Jezus dan? Hem wordt de mogelijkheid ontnomen te rouwen. Een innerlijke wond opgelopen? Ik denk: geïrriteerd, gefrustreerd. Je wilt rusten. Het wordt je niet gegund. Jezus’ reactie is totaal anders. Geen frustratie. Maar diepe bewogenheid en mededogen en ontferming. Volgens de Griekse tekst kreeg Hij er buikpijn van.

Wat is het bij die mensen? Is het dat ze in armoede leven? Dat ze leven onder bewind van bruut als Herodes? Markus schrijft: Jezus ziet dat deze mensen innerlijk te vergelijken zijn met schapen zonder herder. Geen aansturing, leiding. Ze worden niet geleid naar gras en water. De schrammen worden zo niet verzorgd. Dat ontwikkelt zich tot stinkende wonden. Hij ziet een trieste werkelijkheid. Verloren schapen. Dat is wat Zijn ontferming oproept. Bewust geeft Hij ruimte aan gevoelens van ontferming en mededogen.

En dan, wat gebeurt er dan? Hij zet die gevoelens om. In de eerste plaats in woorden en vervolgens in een concrete daad. In de eerste plaats; Hij geeft onderricht. Hij heeft het evangelie uitgelegd. De richting aangewezen. Komt allen tot Mij die vermoeid en belast zijt! Ik denk dat dat de kern van de preek was. Vervolgens geeft Hij hen te eten.

Dat is een wonder, dat eten. Het is een wonder: iets wat niet past in onze kaders en en wetten. Koninklijk en goddelijk doorbreekt Hij grenzen. Hij profileert Zich hier als Messias. Daarmee is niet alles gezegd. Markus laat ons in de tekstverzen zien dat er nog een andere kant is dan de vermenigvuldiging op zichzelf.

Jezus droeg de leerlingen op in groepen te laten gaan zitten in het groene gras. In groepen van 100 en 50. Waarom dat expliciet vermelden? Dat mensen zitten in groepen in het gras. Daarmee wordt het beeld van Psalm 23 opgeroepen. De herder doet daar David neerzitten in grazige weiden. Nu hier in groepjes. In grazige weiden. Groepjes van schapen. Daarmee maakt Hij duidelijk wie Hij is. Namelijk de in het Oude Testament beloofde Herder. Hij doodt hen niet zoals Herodes, maar Hij voedt hen mild. Als je ontdekt dat Psalm 23 functioneert op de achtergrond, zie je die liedpsalm meer oplichten. Ik noem nog twee dingen. U kunt thuis nog wel meer overeenkomsten vinden. Ik noem er twee:

  • In Psalm 23 vers 2 belijdt David dat de Heere het hem aan niets laat ontbreken. In vers 5: mijn beker vloeit over. Wat zie je bij de maaltijd? Die is overvloedig! Er blijven 12 manden over.
  • Er is nog een tekst die oplicht tijdens deze maaltijd. In vers 5 zegt David dat God hem aan de tafel nodigt voor het oog van de vijand. Dat geldt ook voor deze maaltijd. Herodes zal goed beseft hebben dat de moord spanning oproept onder het volk. Het volk zag hem als een groot profeet. Het volk is een risico voor Herodes. Het is goed denkbaar dat Herodes undercover agenten heeft gestuurd. Die kunnen relletjes voorkomen. Geheime informanten. Die hebben Zijn neef bruut vermoord.

Psalm 23 klinkt mee op de achtergrond. Het maakt duidelijk wie Jezus is. De Goede Herder. Ik nodig u uit voor het eerst of opnieuw te realiseren wie Hij is: de Goede Herder. Een Herder die diep bewogen is met verloren mensen. Mensen die de weg kwijt zijn. Mensen die hun bestemming dreigen mis te lopen. Bewogen om de wonden – die nog niet verzorgd zijn en stinken. Contact met de herder verloren. Dat is de situatie als wij geboren. Geboren als een verloren schaap. Dat is mijn identiteit. Ja. Maar dat is niet mijn diepste identiteit. De Goede Herder is bewogen. Hij is hartstochtelijk naar me op zoek. Kijk in de spiegel. Ik ben een door de Goede Herder gezocht mensenkind. Het is Zijn verlangen mij te vinden, te voeden, beschermen, thuis te brengen. Laat dat eens doordringen! Verbind dat met uw doop. Leer de Doop zo verstaan als teken hiervan. Bij ons thuis hangt de kalender op de wc. Op 4 juli mijn verjaardag. En op 27 september mijn doopdatum. Zonder dat ik het wist of besloten had. Mijn moeder hield me vast. Ik weet: ik ben verloren in mezelf maar door God gezegd. En ik mag zeggen: ook gevonden. Wat is uw doopdatum? Zet het op uw kalender. Die datum is misschien wel belangrijker dan uw geboortedatum.

Je kunt ook nog op een andere manier naar de maaltijd kijken. Op het moment dat Jezus aan boord stapt, gloeit er een wond in Hem. Een trauma opgelopen. Gemis, onrecht, boosheid. Jezus proeft en voelt dat er aan het leven ook donkere en rauwe kanten zitten. Maar als Hij uitstapt geeft Hij aan deze gevoelens geen ruimte, maar juist aan ontferming en bewogenheid. Wat heeft dat ons te zeggen?

  1. Onze Heiland was – hoewel Hij Gods Zoon was – niet immuun voor lijden en verdriet. Er werd Hem kwaad aangedaan. Wie in Zijn voetspoor leeft, is daar dus ook niet immuun voor. Soms denken mensen dat Jezus je afschermt. Dat is niet zo. Dat is een drogreden. Nergens belooft Jezus dat een christen niet ziek zal worden of niet geconfronteerd wordt met verlies. Het leven heeft soms wrede, harde, onrechtvaardige kanten.
  2. Als je met de harde kant van het leven wordt getroffen (dementie, Parkinson) of je onrecht wordt aangedaan en mensen over je grens komen, dan is het primair van belang dat je naar de Goede Herder gaat. Komen tot Hem, dan voedt, bemoedigt, versterkt Hij je. Je mag je leggen op het woord uit Fil. 4:19. Maar mijn God zal mij overeenkomstig Zijn rijkdom voorzien in alles wat ik nodig heb.  Deze belofte mag je je eigen maken. Daarin mag je als christen rust vinden.
  3. U moet ook bedenken dat de bitterheid en het feit dat dit je overkomt, dat dat de overhand krijgt. Je wordt niet alleen bemoedigt en bekrachtigt. Je wordt opgeroepen Hem na te volgen. Omvormen tot mildheid en ontferming. Dat gaat niet vanzelf. Is geen prestatie van onze kant. Je moet bewust die donkere gevoelens in Zijn handen legt. Hij kan die gevoelens omvormen en transformeren. Tot gevoelens van zachtheid en mededogen. Zo ben je geen bitter mens, maar als een verwonde heler. U hoorde misschien over Henri Nouwen. Hij zegt: je kunt een verwonde heler zijn als je met je wonden bij Christus komt, Hij kan ze omvormen en je tot zegen stellen.

Heilzaam om voor het eerst of opnieuw op je netvlies te laten branden. Hij is de Goede Herder. Laat u vinden. Leef in Zijn nabijheid en kracht. Laat u omvormen tot een volgeling.

Amen.

Hervormde Gemeente Reeuwijk, Dorpskerk, zondag 3 oktober 2021, 9.30 uur. Schriftlezing Psalm 23 en Markus 6:30-44.