Jozef was een adventschristen: stervende heeft hij gewezen op Gods belofte. De beenderen van Jozef waren voor het volk Israël in ballingschap in Egypte een zichtbaar teken dat God Zijn Woord gestand doet – zoals voor ons dat het sterven en de opstanding van Christus is, hetgeen we gedenken in het avondmaal.

Advent: leven én sterven met verwachting

Misschien niet een voor de hand liggende verbinding tussen Jozef en Advent? Maar wat Jozef zegt en wat hij zijn broers laat zweren laat zien hoe hij in het leven staat en waar hij op hoopt. Het is heel bijzonder dat van dat sterven van Jozef maar zo weinig wordt gezegd. En dat zijn sterven en begraven zo sober gebeurd. We hebben kortgeleden meegemaakt dat een Koningin stierf: Elizabeth II, in de leeftijd van 96 jaar. Wereldwijd leidde dat aan een stort van afscheidswoorden. Een baken in zee met haar toewijding. Haar sterven was ook een start van publieke rouw. Zij regeerde zo lang. Een staatsbegrafenis. Mensen stonden lang in de rij. Een dienst, publiek, en later nog een in besloten kring. In schril contrast met Jozef.

Hij is op hoge leeftijd: 110 jaar. Hij voelt zijn einde naderen. Er valt hem geen eerbetoon deel. Anders dan zijn vader. Die wilde in Kanaän begraven worden. Hij werd met alle eer begraven, als de vader van de koning. 70 dagen publieke rouw. Een enorme stoet vanuit Egypte om Jacob te begraven.

Bij Jozef niet. Geen publieke rouw. Wel wordt hij gebalsemd. Geen staatsbegrafenis. Is dat niet vreemd? Ja, maar hij was niet de Farao zelf… Toch had de Farao gezegd (toen Jozef de dromen over de hongersnood had uitgelegd): jij bent de redder, je bent de redder van de wereld. Daarom een andere naam: Zafnath-Paänea. Uit dankbaarheid. Egypte op de rand van een enorme ramp; maar gered. Jozef de behouden van het leven. Als we die naam uitspreken, bedenken we dat er een plan was om ons te redden. De oorlog in Oekraïne heeft duidelijk gemaakt dat voedselzekerheid belangrijk is. Opluchting over de graantransporten. Jozef was belangrijk. Flavius Jozefus gebruikt die woorden: Salvator Mundi. Redder van de wereld.

Jozef was de openbaarmaker van verborgenheden. Geheimen die niemand wist, kon hij ontsluiten.

Als je nou zo’n carrière hebt doorgemaakt, als je als eenvoudige herdersjongen bent gestart. Verstoten door je familie. Je wordt slaaf in Egypte. En dan onderkoning van een supermacht. Egypte was heel belangrijk. Iedereen zegt: jij bent de redder van de wereld. Een droomcarriere toch. Misschien bouw je dan je identiteit daarop? Ik ben toch maar koning geworden….

Maar Zafnath-Paänea laat zijn identiteit daar niet van af hangen. Hij is een man in twee werelden. Hij gebruikt gaven om de ramp te voorkomen. Maar als je in zijn hart kijkt, is hij een Hebreeër. Dat is het Koninkrijk van God. Egypte heeft wel glorie, ik ben wel belangrijk, maar God is belangrijker. Ik maak andere keuzes. Ik bouw mijn identiteit op de beloften van God. Daar wil ik bij horen. De lijn van Abraham, Izak en Jacob.

Als deze Jozef zegt, ik ben oud geworden, mijn gloriedagen zijn voorbij, ik ga wel sterven. Maar… God, God gaat naar jullie omzien. Hij beloofde dat we zullen wonen in het beloofde land. Jozef is aan het einde van een tijdperk. Misschien hebben zijn broers dat aangevoeld. Wat gaat er gebeuren als Jozef er niet meer is? Het blijft een verachtelijk volk, de Egyptenaren dulden ze vanwege de koning. Hoe gaat het straks verder?

God maakte het allang bekend, aan Abraham. Hoe wist Jozef zo zeker dat er een zware tijd aan zou komen? Na de glorietijd een tijd van verdrukking en slavernij. Misschien over gedroomd? Of een speciale openbaring van God? Niets van dat alles. God had het aan Abraham gezegd. Tijdens de verbondssluiting in Genesis 15. Drie generaties terug! Dat is doorgegeven. De zoons van Jacob hebben het gehoord. Wie gelooft het?

Jozef! Jozef zegt: de glorie is voorbij, maar God zal naar jullie omzien. Zweer dat jullie mij meenemen naar het beloofde land. Er komt honderden jaren van slavernij over het volk. Maar daar doelt Jozef niet op. God gaat zeker naar jullie omzien. Jozef is een adventschristen. Zweer me dat het van geslacht op geslacht blijft bestaan. Laat mijn lichaam hier tot de Exodus begint. Dan moeten jullie me meenemen.

Jozef is een adventschristen. Daarom laat hij geen praalgraf maken in Egypte. Wat hij wilde, gebeurde. Hij had een piramide kunnen vragen, niet zo’n grote, maar nee, dat vindt Jozef niet belangrijk. Hij heeft een naam in de heilsgeschiedenis van God.

Maar dan misschien nog een staatsbegrafenis? Nee. Jozef zegt: ik wil straks met jullie meegaan want mijn lichaam is een teken van Gods trouw. Als jullie de slavernij ingaan, is er een teken van hoop. God zal aan Zijn belofte denken. Er komt een einde aan de periode van slavernij. Elke keer als ze die kist zien, zien ze de belofte. En straks bij de Exodus, kijk eens, mensen dragen de kist. Zie je wel! God maakt Zijn belofte waar.

Vorige week vierden we avondmaal. Een teken voor onderweg. Jezus Christus is gekomen. We zijn op weg naar het beloofde land. Dat is niet Kanaän, maar de nieuwe hemel en aarde. Bent u daarnaar onderweg? Hoe weet je dat zo zeker? Veel mensen zeggen, vroeger geloofde ik dat ook. Maar nu, wat gebeurt er in de wereld?! Gerechtigheid op de aarde, kunnen we dat nog geloven? Dat Koninkrijk van U, komt er nog wat van?

Jozef zegt: ja! God vergeet Zijn belofte niet. De belofte van de nieuwe hemel en aarde. Kijk maar. Het grote teken: de grote Redder stierf. In Zijn dood en opstanding is het gegarandeerd. Als we ons afvragen, hoe hebben we avondmaal gevierd? Zagen we een teken van God voor ons, onderweg, naar voltooiing? We kunnen kijken naar wat is geweest. Dat Jezus leed voor onze zonden. We doen dit zolang Hij komt. We zien uit naar het bruiloftsfeest van het Lam. Advent betekent dat God Zijn beloften waarmaakt; Zijn Koninkrijk komt. Advent is kijken naar wat komt. Zien op de tekenen. Onderweg naar het beloofde land. Met kracht en hoop leven. Niet vastgrijpen aan de wereld of carrière. Mensen van twee werelden zijn. In het perspectief van het Koninkrijk dat komt. Als een teken van hoop.

Amen.

Protestantse Gemeente Gouda, St. Janskerk, zondag 22 december 2022, 10 uur. Schriftlezing Genesis 50:22-26, Exodus 13:17-20 en Genesis 15:13-18.