ds. G.E. van der Hout – Jesaja 53:1-3

Jesaja zingt over de Lijdende Knecht des Heeren. Dat kan alleen maar de Heere Jezus Christus zijn. Hij is gekomen om de zonden en de ziekten op zich te nemen. Het lijden in deze wereld kunnen we niet begrijpen als we niet naar Jezus’ lijden kijken. Daarin komt Gods macht en kracht openbaar. Jezus heeft daadwerkelijk de zonden gedragen tot aan het kruis. Hij is van God verlaten geworden opdat wij nimmermeer van Hem verlaten zouden worden. Laten we daarom knielen bij het kruis en ons aan Hem overgeven.

Het vierde lied dat Jesaja zingt over de Lijdende Knecht des Heeren bestaat uit een aantal coupletten. De tekst is het tweede couplet, vers 1 tot 3. Ik kwam uit Katwijk en kwam door Leiden. Even langs de faculteit waar ik ben opgeleid. Maar die is er niet meer. Ik dacht wel, o wat goed. Ik leerde er Hebreeuws lezen en geleerd een eigen vertaling te maken. En maakte een eigen vertaling van Jesaja 53, vers 1 tot en met 3. U zult horen, het is anders dan de HSV. Het Hebreeuws van Jesaja is moeilijk. Vooral van dit gedeelte.

‘Wie heeft beaamt wat we hebben gehoord? Betreffende de arm des Heeren, over wie die is opengeslagen? Het is als een scheut die voor Hem opkomt, zoals een wortel uit dorre aarde. Een gestalte had Hij niet, schoonheid evenmin, dat wij Hem zouden gezien hebben. Geen aanzien dat wij hebben zouden begeerd hebben. Verachtelijk en de onbelangrijkste van de mannen. Man van pijnen. Bekend met ziekten. Als verberging van het gezicht voor Hem. Verachtelijk, zodat wij Hem niet op waarde schatten.’

Gemeente des Heeren, wie is hier aan het woord? Jesaja. Ongeveer 700 voor Christus. In Jeruzalem. Het tienstammenrijk was weggevoerd. Hij loopt in het tweestammenrijk. Hij ziet de knecht des Heeren. Wat hij ziet, maakt hij tot een lied. Is het wel een lied? Hoe moet je dat voorstellen? Hij ziet en zingt. Hij loopt daar in de stad. Is het een troubadourslied? Of iemand die meer geschoold is? Of een minstreel, in hofkringen? Jesaja was bekend met de koningen. Of gezongen in de tempel? Voor wie zingt hij dat lied. Voor ons. Het volk des Heeren. Het volk dat in tweestammenrijk woont en ook in ballingschap zal gaan. Jeruzalem zal worden Ingenomen en vernietigd. Dit lied moet mee naar dat duistere, heidense land.

Denkt u ook niet aan Oekraïne? Er zitten veel christenen daar. Veel kerkelijke gemeenten halen Oekraïners op. Weg uit het brongebied van de Slavische orthodoxie. Ze zingen in de metro’s als de bommen vallen. Ze vierden vandaag avondmaal. Wat kan je beter doen? In de hoede van het kruis. Als ze hier zouden komen, zouden die kleden wel mooi vinden. Ze zijn er ook beeld. Iconen hebben ze. Dat zijn vensters op de werkelijkheid van God. Daar kijken ze doorheen. Ze weten: God is nabij. Hun aandacht is niet zozeer op de prediking. Nodig ze uit mee te gaan! Als je ze in huis hebt, gebruik die Oekraïense bijbel – op bijbel.nl. samen voeden aan de heilige schrift.

Jesaja zingt dit lied. Hij constateert dat het volk het moet beamen. Amen zeggen. Je moet Amen zeggen op wat je gehoord hebt. Amen denken en Amen doen. Helemaal beamen. Wij zeggen, Amen, dan is het klaar met het gebed en preek. Nee. Amen is dit lied in je opnemen. Er moet respons komen. Je kunt er niet omheen. Een retorische vraag. Het antwoord is: niemand. Niemand heeft het getuigenis geloofd.

Maar dit staat in de Bijbel. Dit is toch heel bekend?! Als je aan joden vraagt, Jesaja 53, dan weten ze weinig. Ze weten vooral over de eerste vijf boeken. Over de wet en hoe God leidde door de woestijn. Als ze profeten al lezen, dan niet Jesaja 53. Collega van mij weet veel van jodendom. De kerk heeft Jesaja 53 gebruikt om de joden om de oren te slaan. Joden lezen dit niet. En wij? Wij vragen ons nu af, wie is die knecht des Heeren? Israël zelf? Dat wordt tegenwoordig wel gezegd. Ook door predikanten en theologen. Ik denk dat dat niet kan. Het is een Man.

Als je kijkt naar de geschiedenis van Israël, kan je dan een man aanwijzen? Ik kan alleen maar op Jezus wijzen. Joden vinden dat moeilijk. Ze kunnen dat niet beamen. Ze hebben de Tenach. Ze leggen dat naast het leven van Jezus. Hij is het niet, zeggen ze dan. Komt ook voor onder christenen. Binnenkort is het Pesach. Christenen vieren dat soms mee. Ze komen onder de indruk van rabbijnen en zeggen dan: nee, Jezus is het niet.

Dit roept veel op. Het stoot me af….? Ik was student. Ik hoorde een preek in Loosduinen over Mozes die de slang verhoogd had. Ik merkte zomaar, nee, niet een slang, nee. Ik schrok van mezelf. Het staat wel in de bijbel. Ook op dit punt moet ik tot bekering komen.

Daarom is het lijdenstijd. Wat roept Jezus op? Je kunt geïrriteerd zijn. Je moet daarmee dealen. Ik hoop dat je erkent dat Hij echt de lijdende knecht is!

Jesaja zingt over de arm van de Heere. Dat is de macht en kracht van God. Hij heeft Zijn arm ontbloot. Zijn mouw opgestroopt. Hij gaat redden en ingrijpen. De hele wereld zal het zien. Een gordijn is opengeslagen. Dat heilige witte kleed is weg. Nu gaat Hij werken. Dat is zichtbaar in Jezus.

Is dat zichtbaar geweest in het leven van Jezus? Toen Hij gedoopt werd. God heeft actief ingegrepen. Zijn welbehagen in Jezus gesteld. Jezus heeft heel veel geleden. In de lijdenstijd concentreren we ons daar op. Dat is moeilijk. Ook in gemeenten waar ze van de bijbel houden. Maar ons lijden dan, zei een gemeente? Waarom is er zoveel lijden zijn? Een terechte vraag. Maar er kwam geen doorbraak. Je kunt het lijden niet begrijpen als je je niet wilt focussen op het lijden van Jezus. Dan blijft dat dus een vraag. Dat heeft gevolgen voor het geestelijk leven. God en Jezus komen dan niet dichterbij. Je moet de arm van God zien in het lijden van Jezus. Dat is openbaring. God wil zich laten zien. De arm is juist zichtbaar in het lijden en sterven van Jezus Christus. Het is onomkeerbaar. Jezus moet lijden en sterven.

Wat is er te zien in het leven van Jezus? Het is haast niet te volgen in het Hebreeuws. Er komt een scheut uit de dorre aarde. Wij leven in een vruchtbaar land. Dit is een groen gebied. Het Groene Hart. Keukenhof. Duin- en Bollenstreek. Op de arme geestgronden. Israël was bekend met woestijn. Een scheutje is dus kwetsbaar. Er zou een twijgje voortkomen uit de afgehouwen tronk. Hij had geen gestalte of heerlijkheid. Geen aantrekkelijk voorkomen. Velen ontzetten zich. Zo was Zijn gezicht. Je leest dat en denkt: heeft die lijdende knecht dan iets met God te maken? Bij God hoort toch majesteit, glans, heerlijkheid. Psalm 104, de scheppingspsalm. U bent met majesteit en glorie bekleed. Psalm 111: Zijn daden Zijn glorie. Psalm 96: macht en glorie in Zijn heiligdom. Die lijdende knecht ziet er niet uit. Jesaja zingt dus een tegenmelodie. Die lijdende knecht heeft geen mooi voorkomen. Geen perfect figuur. Hij ziet er niet uit…

Je kijkt naar Jezus. Geen gestalte, heerlijkheid. Geen volmaakt selfie. Volgende week stille week. Zijn lijdensweg. Afgetuigd door Romeinse soldaten. Een vuistslag. Je ziet Hem achteruit wankelen. Heen en weer. Bont en blauw. Een doornenkroon op Zijn hoofd. Ranselden Hem af. Zijn rug lag open. Stonk naar zweet en bloed. Had koorts, dorst. Werd gekruisigd. Vliegen kwamen op Hem af, als was Hij levend aas.

Jesaja ziet dat, profetisch. Hij was verachtelijk. De minste onder de mannen – een zeldzame Hebreeuwse uitdrukking. Puur pijn. Alleen maar pijn. Lichamelijke pijn. Psychische pijn ook. Door iedereen verlaten. Zijn leerlingen vluchten weg. Alleen een paar vrouwen waren getuige. Zo werd Hij van het kruis gehaald en begraven. Maar Jezus was echt helemaal alleen. De wereld moest Hem niet. Wij willen Hem niet. De joden niet. De Romeinen kruisigen Hem. Ook geestelijke pijn.  De mensen moesten Hem ook niet. Maar God was er ook niet – drie uur lang. Dat was de duisternis van de hel. Hij wist, God is er niet. Dat voelde Hij. Mijn God, mijn God, waarom hebt U Mij verlaten?

Toch zie je in Zijn leven Zijn macht. God met God aan het werk. Wij dachten: Jezus geneest, Jezus sticht Zijn kerk en daardoor komt het heil…? Nee. Omdat Hij daar hangt. Hij trekt daar allen tot Zich. Dat is die machtige arm van God. Nu is God bezig God te redden. Hij hing er naakt. Voor Jezus betekende het dat Hij alles kwijt was. Uitgespuugd.

Lijdende knecht is bekend met ziekten, zegt Jezus. Die ziekten heeft Hij gedragen aan het kruis. Je bent blij met een goede dokter, met een goed advies of therapie. Belangrijk dat hij of zij goed luistert. Maar kan niet jouw ziekte of pijn overnemen. Jezus kan dat wel. Gedragen tot aan het kruis. Daar moet je heen met je ziekte, verdriet. Twee jaar pandemie achter de rug? Nee hoor. Mensen worden nog steeds ziek. De griep is weer terug. Flink ziek. Of voorbeelden van mensen die bacteriële infectie kregen. Je moet naar Jezus! Niet je gezicht verbergen.  Jezus is de lijdende knecht des Heeren (Jesaja 50:6). Wij verbergen het gezicht. Meer dan de helft van de Nederlanders gelooft niet meer in God. In de randstad of aan de rand, zijn er mensen die hun gezicht verbergen. Jezus? Dat is iets van lang geleden. Wij doen dat ook wel. Een sluier gebruiken we om Jezus niet te zien. Je acht Hem weinig waard?! Je moet bij Hem uitkomen! Judas kreeg 30 zilverlingen. Wat is Jezus jou waard? Als je door een sluier kijkt, verraad je Hem.

Ik liet op een bijbelkring een altaarstuk zien van Matthias Grünewald. Een mevrouw zei, ik wil niet kijken naar het beeld. Dat kan hè. Als het maar niet is, als je niet wilt kijken. Ik ging naar Colmar toen ik een reis leidde, naar het Museum Unterlinden. Daar staat dat altaarstuk. Wie gaat er mee? vroeg ik. Een deel ging mee, niet iedereen. We reden er heen. Wie wilde mee naar museum? Een paar. Toeristen zie je er lopen. Even naar kunstwerk kijken en dan weer weg. Er staat een bankje voor. Je kunt er gaan zitten. Met z’n tweeën zaten we er.

In het geestelijk leven is het nodig dicht bij het kruis te komen. En daar te knielen. Om te verwijlen bij de lijdende Zaligmaker. Je ogen moeten opengaan. De Geest doet dat ook – in de lijdenstijd. Dan loop je niet weg. Wie heeft beaamt wat we hebben gehoord? Ja, Amen. Je beaamt wie Hij is. Zoals die Romeinse man. Waarlijk, deze was een Zoon van God. Wij zeggen, Hij is de Zoon van God. God zelf. Bij het kruis kan je niets anders dan je overgeven. Prof. Van de Beek (mijn oude hoogleraar dogmatiek) zei: is ik, ik belangrijk?! Zoals de cultuur zegt. Nee. God zegt: Ik! Ik ben de lijdende. Jezus zegt: Ik ben het. Ik ben het echt. De Redder en Zaligmaker. Je geeft je ‘ik’ over bij het kruis. Op eeuwige genade die vanaf het kruis over je wordt uitgesproken.

Amen.

Hervormde Gemeente Reeuwijk, Ichthuskerk, zondag 3 april 2022, 17.00 uur. Schriftlezing Jesaja 52:13- 53:12 (‘Het vierde lied van Jesaja over de lijdende knecht des Heeren’) en Johannes 12:37-43.

Dankgebed:

‘Nu zouden we heel stil willen zijn, Heere God. En heel stil, Heere Jezus, bij Uw kruis. Alleen maar ‘Amen’ willen zeggen. [stilte] Gelooft zijt Gij, Zoon van God, onze Redder. Amen.