De geest van de wereld, die ons op de huid zit, wil dat ons leven om onszelf draait. Hij zaait twijfel in ons hart en zorgt ervoor dat we voor bezit, invloed, geluk gaan. De Geest van God, die met Pinksteren is uitgestort, wil ons echter inwijden in de heilgeheimen Gods. De Heilige Geest leert ons wie God is en welke weldaden er uit het kruis van Christus voortvloeien. Paulus wijst de jonge christenen in Korinthe erop dat de Geest kracht en wijsheid schenkt. Kracht om tegen de geest van de wereld te strijden en wijsheid om de waarde en betekenis van het kruis in te leven.

En wij hebben niet ontvangen de geest van de wereld, maar de Geest Die uit God is, opdat wij zouden weten de dingen die ons door God genadig geschonken zijn.

Gemeente, eerlijk is eerlijk, ik vind het op het eerste gezicht best een vreemde zin. Alsof er iemand in Korinthe of Reeuwijk zou zijn, die dat zou veronderstellen: dat vorige week de geest van de wereld is uitgestort. Pinksteren: de geest van de wereld? Dat is ondenkbaar, vreemd. Dat komt niet in ons op. Wat doen we dan? Dan slaan we de zin over. Kost tijd. En we laten voor wat ‘ie is.

Nou, nee dus. Nou, nee dus. Dit is een Godswoord. Dat zit ons op de huid en zit ons op het hart. Wij moeten als gemeente van Christus in onze tijd de geesten onderscheiden. Dat is nog niet zo eenvoudig. Dat is ook een gave. Er is niet alleen heilige Geest. Maar er is meer. Meerdere krachten en geesten. Ook een demonische geest, geesten van de wereld, duisternis, van deze eeuw. Over die dingen gaat het. Daarom kunnen we de woorden niet overslaan en moeten we er vanmiddag mee aan de slag.

Korinthe: jonge christen tussen twee fronten

In Korinthe wonen en leven jonge christenen – ik bedoel: nog niet zo lang tot geloof en bekering gekomen. Die hebben het lastig. Ze worden vermalen tussen twee molenstenen. Het ene front, waar ze mee te maken hebben, is het front van de joden. De joden ergeren zich aan de prediking van het evangelie, aan het kruis van Jezus. Moeten we door een kruis gered worden?! Ze ergeren zich groen en geel. Daar kun je het toch niet mee doen?! Daar heb je toch niets aan. We moeten toch onszelf omhoog werken…

Het andere front is het front, het moderne front, van de Grieken. Die zijn voortdurend diepzinnig aan het filosoferen en speculeren. Als zij horen van Jezus, is er bij hen iets van: dat is toch dwaasheid?! Wat een onzin, zeg. Daar kun je toch je toekomst, zaligheid, redding niet op bouwen. Wie gelooft daar nou in? Alsof we mensen uit onze cultuur horen praten.

Joden aan de ene kant, Grieken aan de andere kant; die staan voor het westen. Oosten en westen. Je zou kunnen zeggen: moderne spiritualiteit en oude spiritualiteit. En midden daar tussen leefde deze kleine, jonge, christelijke gemeente. Het zijn molenstenen. Daar wordt je tussen vermalen. Ze worden er ook door gepakt. Ze ademen die lucht gewoon in. De tijd waarin je leeft, je ademt die lucht gewoon in.

Langzaam maar zeker groeit de kritiek op de prediking van Paulus. Op zijn woorden. Dan groeit er iets van: Paulus, dat is wel mooi, maar het is niet diepzinnig, het is geen diepgravende wijsheid, vertel ons eens wat anders. Vers 3: hij staat er zwak te zijn, stotteren en schutteren. Veel vrees en beven. En het richt zich vooral op de inhoud van zijn prediking. Paulus’ preken gaan voortdurend over het kruis. Dat is mijn boodschap, evangelie! Dat is het Woord! Maar wat stelt het nou voor als je het vergelijkt met die Griekse wijsheid? Moet er niet van alles bij, zeggen de joden. Dan tel je zelf mee. Gespitst luister je dan om iets nieuws te horen.

De geest van de wereld schakelt God uit

Nu Paulus. Dat noemt Paulus de geest van de wereld. Hij zegt iets over wat er in die tijd gebeurde. Maar hij zegt ook iets over alle tijden en culturen. Altijd in andere woorden. Vraagtekens, diepzinnig en filosofisch, bij het kruis. Of: wacht nou even, een kruis alleen?! Dat kan natuurlijk niet, ik moet zelf ook van alles. Maar het principe is in elke cultuur gelijk. De geest van de wereld: de geest van de mens (uit vers 11), van ons eigen ik. Jij bent de baas in jouw leven. Jij bent geschapen voor je eigen geluk. Zoek je kracht daarin: in invloed, welvaart, vrijheid, doe wat je zelf wilt.

Die geest van de wereld, die in de mens is, schakelt God uit. Die zet God buiten de deur. En dat je hem nergens meer tegenkomt. Die geest ademt een hoogmoedige, trotse mentaliteit. Paulus bindt deze christenen op het hart: geef deze geest geen ruimte.

In vers 11 is het de geest van de mens. Dan kom je nooit verder dan jouw leven. Een cirkel waarin jij, wij zijn opgesloten. Een gesloten systeem, waardoor je nooit bij God komt. Een voorbeeld. Een Thaise predikant maakte een preek over de heilige Geest, ten tijde van de Tweede Wereldoorlog. Hij komt er helemaal niet meer uit. Het lukt hem niet. Naast mij [schrijft hij] ligt mijn hond. Die aai ik over z’n kop. Het lukt me niet, zeg ik. Die hond staat op, die gaat kwispelen. Ik zie twinkeltjes in zijn ogen. Hij zegt: ik houd van jou. Maar ik krijg geen antwoord op mijn vragen. Ik loop vast in het preekmaken. Die hond begrijpt dat niet.

De geest van de wereld zit vast in ons. Die komt bij ons vandaan. Ik leer God niet via hem krijgen. Dan is het donker, leeg. Als je die geest een plekje geeft, dan verzuurt je leven met God. Dat heeft een geweldige impact en invloed, zoals hier in Korinthe gebeurt. Dan ontstaat er kritiek op de genade van God, op de preek.

Die geest van de wereld die kan bovendien machtig veel. Kijk maar om ons heen. Kan je diep onder de indruk van zijn. Diepe gedachten. De geest van de wereld kan machtig veel. Maar één ding nooit: het probleem van de zonde. Probleem van jouw schuld, van de kloof tussen God en jou. Dat is het probleem van de dood. Dat we gescheiden zijn van God. Dat kan never, maar dan ook never door die geest worden opgelost.

Wij denken soms dat die geest ver weg is. Nee. Die zit jou en mij op de huid, ziel. Die geest ademen wij in. De geest van de leegte, van de lethargie. Hij [God] is dood, zei Nietzsche. Als je Hem doodverklaard, is Hij er ook niet. Die geest ademen wij in. Dat wij in het centrum staan. Dat ons leven een gesloten cirkel is. Christus dienen? Oké, maar… Maar. Ik houd ontsnappingen achter de hand. Als het me beter uitkomt. Het liefst wil ik groots en meeslepend leven. Uitdagend. Daarom spreekt het Nieuwe Testament ook over één afgod. Eén god met kleine letter: de mammon. Een afgod bij name. Maar ook allerlei geestelijke machten erachter. Dat speelt hier een rol. Ik wil ruimte houden voor mezelf. Dat is de geest van de wereld, van de mens. Christus en Zijn kruis, wacht even… Ik wil meer. Ik wil keuze. Ik wil groots en meeslepend leven.

Nu heel direct. Hoe is dat in uw leven? Wat geeft echt de doorslag in uw denken? In jouw relatie? In je opvoeding? De geest van de wereld redeneert naar zichzelf toe. Wat geeft de doorslag. Christus kruis? Christus als mijn Heere en Heiland? Of als het er op aan komt, mijn eigen ik? Dan parkeer ik Christus en Zijn kruis langs de snelweg van het leven. Durf jij met God dit eerlijke en open gesprek aan te gaan? Mag God hier met jou over in gesprek gaan?

Het kruis is juist het oordeel over de geest van de wereld. Het kruis zet ons in de vrijheid. Waarom zouden we ons laten beïnvloeden en infiltreren? Durf je het aan om de muziek, films en games te toetsen? En keuzes die je maakt, als oudere, als het om geld en bezit gaat, durf je die te toetsen? Geeft de geest van Christus de doorslag? Wees eerlijk. U, jij, ik. Oké.

Waarom geven wij die geest van de wereld een plek? Want het trekt in je huis, in je kleren, in je gesprekken, in je ziel, in je karakter. En ondertussen spelen we met eeuwig vuur.

De Heilige Geest openbaart wie God voor ons wil zijn

Het is daarom zo verbijsterend, werkelijk verbijsterend, want we hebben zo’n andere geest ontvangen! God heeft een andere geest gegeven: de Geest die uit God is. Die een zuivere, heilige lente schenkt. Een zuivere atmosfeer. Hij schildert Christus voor je uit. En eigent Christus jou ook toe. Brengt Hem jouw leven en hart binnen. Die Geest geeft dat je deel krijgt aan Christus en Zijn kruis. Vergeving, verzoening, dat je opnieuw mag beginnen. Wat een wonder, in deze tijden! We worden vastgepind op ons verleden, in onze tijd. Alles is na te zoeken, op je facebookpagina. Maar de Geest van Christus schept een zo volkomen verzoening, dat God je er nooit meer op vastpint. Maar dat is maar de helft. Hij brengt je niet alleen bij het kruis om je te vergeven. Maar Hij vernieuwt je ook. En de Heilige Geest schept in ons een nieuwe mentaliteit. Nieuw leven. Mentaliteit van Christus! Dat is die totaal andere sfeer dan die van de wereld. Kort samengevat: van de wereld is het ‘ik’, de mentaliteit van de Geest is ‘Hij’. Ik sta op mijn eigen strepen? De Geest leert je van harte dienen. God van harte dienen – en daarom ook die ander. In plaats van hoger en hoger klimmen, brengt de Geest je tot sterven aan jezelf. Eindelijk bevrijd van jezelf. Dat gaat met horten en stoten. Is een voortdurend proces. Hij brengt je in Christus tot leven.

Paulus zegt erbij: we hebben de Geest uit God ontvangen. Wie is ‘wij’? Dat is de gemeente van Korinthe in de eerste plaats. Maar ook allen die Christus liefhebben. Ouderen, jongens en meisjes, die de Heere dienen. Wij hebben de Geest van God ontvangen. Hebt u dat? Op de Eerste Pinksterdag preekt Petrus. Een Oudtestamentische Pinksterpreek. Hij laat volop Christus zien. Maar wacht, dat hebben wij gedaan, zeggen die mensen. Wat moeten we doen? Bekeer je. Ronduit. Bekeer je tot God. Doe het nu. Laat ieder gedoopt worden in de naam van Christus. Je zult, je zult de gave van de Heilige Geest ontvangen. Keer je tot God. Bekeer je tot Hem. Keer je om naar Hem. Kom opnieuw aan Zijn voeten. Je zult de gaven van de Geest ontvangen.

Paulus zegt: wij hebben de Geest die uit God is ontvangen. Wat heb je gekregen met Pinksteren? De Geest die uit God is ontvangen. Ontvangen is ontvangen met je hart. De Geest die in je woont. Die van God getuigt. Een stille kracht die jou terugbrengt, die je hier brengt. Soms ben je leeg he, laat maar zitten, als alles tussen de vingers doorglipt, maar de Geest brengt je terug. Hij getuigt van God in je leven. Hij getuigt van de heiligheid en majesteit van God. Dan vrees en eer je Hem. Hij laat de glorie van God zien – boven alle machten! Er is er maar Eén. Hij laat de wijsheid van God zien. Hij gaat van de Vader en Zoon uit. We kunnen God niet kennen uit eigen verstand en kracht, zegt Luther.

Maar dan het verbijsterende: dat God zelf Zijn Geest geeft. Hij komt naar de aarde. Hij spreekt je aan. Die avond, voordat je ging slapen. Er kwam een woord van God bij je binnen. Je kwam er niet los van. De kracht die je trok om mee te blijven doen. Die stille kracht, die jou overwon.

Waarom heeft de Heere Zijn Geest geven? Opdat we zouden weten de dingen die God ons genadig geschonken heeft. De Geest maakt van God geen geheim. Hij laat zien wie God is, wie Christus is. Hij brengt ons bij het diepe geheim van verloren, verdoemelijke zondaren, zoals u en ik. Zonder de Geest zouden we nooit van God weten. Anders gezegd: dat woord ‘weten’ zit dicht aan tegen ‘kennen’. Lees maar in vers 9 en 10. Wat geen oog heeft gezien, is in geen mensenhart opgekomen. God heeft het bereid voor wie Hem liefhebben. God heeft het aan ons geopenbaard. Dat is uitgerekend wat God ons schenkt, openbaart, bekendmaakt, door Zijn Geest. Nou dat. Dat is het diepe geheim. Die Geest die het machtige geheim van Gods bestaan, van Gods liefde uitlegt. Al zie je Hem niet, je weet dat Hij er is. Hij spreekt je aan. Er is door geloof een betrekking op Hem bestaan. En Christus? Ja, Christus is de spiegel van Gods hart, met woorden van Luther. Als je van God wilt weten, kijk naar Christus. De Geest laat het trillen en tintelen, diep van binnen. Je begint te geloven. Het overkomt je, door de Geest.

De Geest die geschonken is. Ja, want, dan moeten we nog even kijken. De Geest onderzoekt zelfs de diepten van God. Wat is dat nou? Op de bodem van Gods hart. Gods identiteit. Gods emoties, zeg maar. Gods verlangens, Gods heiligheid. Zijn plan van vrede. Zijn grondeloze barmhartigheid. De diepten van God. De Geest onderzoekt die. Die kunnen we nooit weten als natuurlijk mens. Hij legt die dingen uit. Opdat je mag groeien in het kennen van God. Meer en meer de heilige wil van God leert verstaan. Zit je daar soms naar te zoeken? Daar zingen we straks van, in Psalm 143. De Geest maakt ons steeds fijngevoeliger, teer, vaster. Toen je elkaar pas leerde kennen, moet je aan elkaar uitleggen wat je bedoelde. Toen je getrouwd bent, wist je het al wat beter. Maar toen je 40 jaar getrouwd was, wist je precies wat de ander bedoeld.

De Heilige Geest schenkt kracht en wijsheid

Nou staat er in de tekst nog een prachtige gedachte. De dingen die ons genadig geschonken zijn. Een opvallend werkwoord gebruikt Paulus in het Grieks. Ik leer daar drie dingen van:

  1. Wat God schenkt is een en al genade. Overvloed. Genade, oneindig groot. Over genade gesproken! De Pinkstergeest.
  2. Het betekent dat ik die gave niet verdiend heb. Ik word op mijn plek gezet. Het komt niet uit mij. Ik buig en belijd. Dat is de andere kant van de medaille van de genade.
  3. Het Griekse werkwoord ‘uit genade schenken’ heeft alles met een relatie te maken. Zonder een relatie woont Hij niet in jou. Je gaf vanmorgen wel een cadeautje aan papa, niet aan de buurman [vanwege vaderdag]. Door de Geest. Het begint in de betrekking. Je overgeven aan Hem.

Opdat we zouden weten de dingen die God ons geschonken heeft. Hij leert een nieuwe werkelijkheid. De dingen die Hij ons genadig schenkt. Wat is dat? In vers 5: de kracht van God. In vers 7: de wijsheid van God. Dit hoofdstuk noemt dat. Kracht van het kruis, kracht in zwakheid. Die je vernieuwd, vervuld! Die je helpt strijden tegen verzoeking. De Geest geeft het om te lopen, strijden te blijven bidden. Wijsheid ook. Jij gelooft in Jezus aan een kruis. Dom! De Geest zegt: dit is Gods hemelse wijsheid om die kloof te overbruggen. God heeft een kruis geplaatst. Gode zij dank. Christus heeft betaald.

Was Pinksteren geen machtig feest? Nu weet ik wat ik nooit kan weten. Maar er staat ‘de dingen’. Er is nog zoveel meer dan deze twee. Romeinen 8: alle dingen schenken. Zoals? In Christus een nieuwe schepping. Niets kan ons van Zijn liefde scheiden. Zijn liefde. Dat ik tot Hem mag gaan. Kracht om te getuigen. Het is dat ik mag weten dat Gods toekomst wacht. Al wordt het op aarde donker en wankel. En is er de crisis van onze cultuur. De Geest vult met zuivere verlangens, waardoor ik kan vergeven en de minste kan zijn. Nu kan ik het wel. Een vertrouwen, ook in donkere dagen. De Geest is een gids, die me rondleid. Niet is gevaarlijker dan om stil te staan. De Geest geeft nieuwe, heilige impulsen. Dagelijks je tot God bekeren. De geest van de wereld brengt je duisternis, godverlatenheid. De Geest van God geeft je perspectief. Kom met lege handen. Concentreer je op Christus en Zijn kruis. En je gaat steeds meer dingen ontdekken. Niet proberen, maar overgave en stil vertrouwen. Soms uitbundig, soms bescheiden te roemen, dwars tegen de geest van de wereld in. Roemen in Jezus Christus en in Zijn kruis. Amen.

Leer mij, o God van zaligheden,
Mijn leven in Uw dienst besteden;
Gij zijt mijn God, vat Gij mijn hand;
Uw goede Geest bestier’ mijn schreden,
En leid’ mij in een effen land.

– Psalm 143:10 (berijmd)

Hervormde Gemeente Reeuwijk, Ichthuskerk, zondag 16 juni 2019, 18:30 uur. Schriftlezing 1 Korinthe 2.

ds. G.D. Kamphuis