Nicodemus komt met twijfel en verlangen in de nacht naar Jezus. Jezus offert Zijn nachtrust voor hem op; zondaren zijn bij Hem welkom. Nicodemus moet opnieuw, dat is: van Boven, geboren worden. Het ontbreekt aan de Geest in zijn leven. Jezus’ woorden keren echter nooit ledig tot Hem weder maar hebben hun gewenste uitwerking.

Door God gezien en getrokken

Gemeente van Christus, gasten in ons midden, ze zat tegenover me. Er was even een stilte gevallen. Je zag haar worstelen. Ik vroeg haar of ze Jezus wilde leren kennen. Ze aarzelde. Het leek alsof ze de kosten berekende voor zichzelf. Wat als ik ja zeg. Ze was op mijn pad gekomen via de begrafenis van haar opa. Die had geen makkelijk leven gehad. Zwakke gezondheid, oorlog. Een ding typeerde zijn leven: een diep vertrouwen in God. God houdt mij vast. Die woorden stonden centraal in de rouwdienst. Mijn leven is geborgen in Zijn hand. Die rust die hij had toen hij stierf, was bijzonder. Die vrouw was succesvol, single, ze had goede vrienden. Maar waar leef ik voor? Mag ik met u praten? Bijzonder wel dat een getuigenis van een ander zo wordt gebruikt door God. Misschien mag ik je uitnodigen voor een Alpha cursus, zei ik.

Je kunt gevangen zitten als mens tussen verlangen en onrust en twijfel. Je huivert voor de consequenties. Wat als ik ja zeg? De man van Johannes 3 waagt het de stap te zetten. Meester, wij hebben gehoord dat U een Leraar bent van God. Niemand kan doen wat U doet. Deze Man is meer dan een mens alleen. Hij spreekt anders. Hij spreekt met gezag en volmacht. Stel dat het waar is, hoe zit het met Jezus, een bijzondere rabbi, zou Hij toch…?

Nicodemus. Een mens gevangen tussen verlangen en twijfel. Verlangen blijkt uit wat hij doet. Hij zoekt Jezus op. Wij weten dat U … Hij stelt vragen. Is nieuwsgierig. Misschien ook jaloers als rabbi. Jezus is het gesprek van de dag. Rabbi. Er klinkt een zeker respect door. Nicodemus legt als het ware zijn kaarten op tafel. Verlangend, zoekend, vragen.

Ook is hij gevangen. Waarom in de nacht? Ruimte voor een goed gesprek. Hoe later op de avond, hoe meer diepgang soms. Bang om gezien te worden door collega’s? Jezus had geen goede naam. Hij had scherpe kritiek op de Farizeeërs. Het zou hem niet in dank afgenomen worden als hij naar Jezus zou gaan. De Farizeeën hielden de wet van God in de gaten. Tot in de kleinste details wilden ze hun leven afstemmen op de woorden van God. Dat is prachtig. Wat wilt U dat ik doe? Het risico is dat er trots en hoogmoed in sluipt. Daar had Jezus de vinger bij gelegd. Het volk, ach, die hebben geen kennis. Nicodemus is lid van het Sanhedrin. Heeft een voorbeeldfunctie. Vermoedelijk gaat hij daarom in de nacht.

Bent u wel eens in Israël geweest? Ik was daar met een groep gemeenteleden. We voelden ons zo bekeken. Je voelde je niet welkom. Enorme groepsdruk in de wijk van de orthodoxe joden. Misschien kent u het boek van Potok, ‘Asher Lev’, dat gaat over die verstikkende druk. Ik herinner me een gesprek bij de Klaagmuur. Die jongen had een vrije geest maar mocht nergens over nadenken. Geen ruimte om over iets anders dan de Thorah te spreken.

Nicodemus gaat toch maar. Met al zijn vragen. Naar Jezus toe. Jezus is best wel scherp. Jij bent iemand die niet gelooft. Je wilt niet de dingen doen die Ik zeg. Nicodemus verschuilt zich achter de groep. Hij is gevangen. Een ding moeten we toegeven: Hij zet de stap. Hij kon niet langer.

Misschien is Nicodemus een figuur die we herkennen. Misschien bent u iemand met zulk verlangen? Verlangen naar openheid. Je bent op zoek? Je luistert geboeid. Zou het waar zijn? Maar er wordt aan je getrokken: je vriendengroep die niet naar de kerk gaat. Vragen die je hebt, tegenwerpingen die je krijgt. Het lijden in deze wereld. Als God werkelijk…?! Wie zegt dat de Bijbel waar is? De vragen kunnen je naar beneden trekken. Je staat voor de drempel maar durft de stap niet te zetten.

Of je denkt aan een van je kinderen. Ja, ze zaten op een reformatorische school. Maar innerlijk… Zeker, wel op zoek gegaan. Maar leven met Jezus. Nee. Ze zijn een andere weg gegaan. Al die rationele vragen…. Ze proberen geloof met het verstand te benaderen. Er is een groep van de CSFR vanmorgen. Soms zijn ze zo rationeel bezig met het geloof, zeker medestudenten. Bij je kinderen kun je dat merken. Naast je in de collegebanken. Die antipathie is wel weg, maar mensen stellen vragen. Ze zijn open. Maar er is een kloof. Je proeft wel onverschilligheid.

Wat gaf bij jou de doorslag? Dat je hier zit vanmorgen. Wat gaf de doorslag? Wat is er nodig om te geloven?

Dat gesprek in die nacht gaat over wezenlijke dingen. Jezus zegt, wat nodig is, is wedergeboorte. De Geest van God moet je leven binnenkomen. Jezus neemt alle tijd. Dat trof me. Jezus offert zijn nachtrust op. Deze leraar tussen verlangen en twijfel. Onrust en onwil. Jezus ontvangt hem in huis. De deur staat open. Kom maar achterom. Met je vragen en twijfels ben je welkom bij God.

Zodra Nicodemus binnen is, neemt Jezus de regie. Wij weten dat U bent… Jezus geeft hem niet de kans om met Hem te spreken als een collega. Niet ratio. Maar het hart. Het is maar 30 centimeter verschil, maar een wereld van verschil. Nicodemus, je hebt alles al. Een ding ontbreekt je: opnieuw geboren. Het Griekse woord kan twee dingen betekenen: opnieuw of van Boven. Het gaat om een geboorte van boven af. Door God gewerkt. Het ontbreekt je aan de Geest.

Daarom gaat het gesprek over de wind. Nicodemus is iemand van beneden. Hij bedenkt de dingen die wij kunnen bedenken. Als een baby in de baarmoeder. De wereld is zo beperkt. Maar daarbuiten is de wereld zoveel groter. Jezus is gekomen om dat mogelijk te maken. Deze hoogleraar in de theologie heeft een van boven geboorte nodig. Anders kan hij het Koninkrijk van God niet zien.

Wat gebeurt er als de Geest je leven binnenkomt? Hij opent Zijn ogen voor Zijn onvoorstelbare liefde. Dat je elke dat opnieuw mag beginnen. Dat er een plan is. Dat je gekend en bemind bent. Dat Hij je brengt in het Vaderhuis. Dat Hij dat wil. De Geest brengt je op de golflengte van het Koninkrijk. De Geest moet het doen. God moet het doen. Niet op het niveau van je verstand of kunnen, maar op het niveau van het hart.

Hoe kan dat dan, vraagt Nicodemus. Hij staat er wel voor open. Jezus zegt, je moet bij Mij zijn. Jezus spreekt over het kruis. Jezus heeft daar de schuld verzoend. Toen in die woestijn, met die slangen, hoe konden de Israëlieten gered worden? Ze moesten naar die slang kijken. Als je keek, werd je gered. Zo wordt Christus verhoogd. Wie omhoog kijkt en Hem aanvaart als redder, wordt gered. Jezus wijst Nicodemus niet naar zichzelf, maar naar Zichzelf.

Een baby komt op de wereld door de moeder. Zo schenkt God leven. Jezus zal sterven. Opdat jij dat nieuwe leven zult ontvangen. Geloof je dat? Ben je bereid die stap te zetten?

Nicodemus heeft die stap wel gezet. In hoofdstuk 7 verdedigt Jezus bij de Raad. En later begraaft hij Zijn Heiland. De leraar is een leerling geworden. Opnieuw geboren. De woorden hebben hun uitwerking niet gemist. Zijn denken en hart ging open. Hij ontdekte: Hem heb ik nodig, Hem wil ik volgen.

Hoe ging dat in uw leven? Zoals bij Nicodemus: door te luisteren. Horen naar woorden over kruis en sterven. Jezus wees op Hemzelf. Volg Mij. De enige manier is om je op Jezus te richten. Over Hem te lezen. Met Hem te spreken. Het geloof is uit het gehoor. Die weg heeft God gekozen. De middelen zijn dat die God gebruikt.

Is het zo gemakkelijk? Nou, nee. Het geloof is zo makkelijk. Maar over de drempel gaan is geen gemakkelijke stap. Het kost je alles: controle, overgave. Het gaat niet buiten onze instemming om. Het vraagt onze instemming. Jezus komt voor ons staan. Laat je door Hem omarmen. Dat proces kun je zelf vertragen.

Het volgende hoofdstuk gaat over de Samaritaanse vrouw. Ze gaat tegen iedereen vertellen wie ze ontmoet heeft. Er is geen schroom. Alles heeft ze afgelegd. Bij Nicodemus duurt dat langer. Er is bekering nodig. God, niet wat ik wil, is belangrijk. Tot die overgave worden we uitgenodigd.

Heb je die stap al gezet? De Meester is daar. Hij roept u. Als ik omhoog loop naar het Seminarie loop ik langs een katholieke kerk. Er staat in het Spaans: De Meester is daar en Hij roept ons. Ontroerend.

U zit hier. Jezus kent u. En Hij heeft u gevonden. De verwondering is er misschien niet elke dag, maar het breekt wel af en toe door. Als het zo is, dat Jezus je te sterk is geworden, dan stuurt Hij mensen op pad. Om te getuigen. Te midden van zoekers en twijfelaars. Bid dat God je woorden geeft om te spreken. Je gaat op pad om andere mensen te vinden. Die verlamde man werd bij Jezus gebracht. Thomas ook. Dat is de beweging. De kerkdienst is straks niet afgelopen maar begonnen. Je vriend of vriendin verlamt door twijfel. Mooi als je mag bidden voor iemand. Wat heeft God bij mij hard moeten werken. Een wonder dat ik dominee werd. Maar er is een verlangen: dat mensen Gods Zoon leren kennen.

De vrouw kon de stap nog niet zetten. Ik vertrouw erop dat God Zijn werk afmaakt. Het Vaderhuis zal vol worden. God wil niet dat er iemand uit Reeuwijk verloren gaat. Blijf moed houden en aanhouden in het gebed. Jezus leeft. De Geest is uitgestort. De Meester is daar en zoekt u. Hij wacht niet tot de afgedwaalde en verloren schapen gevonden zijn.

Amen.

Hervormde Gemeente Reeuwijk, Ichthuskerk, zondag 15 januari 2023, 9.30 uur. Schriftlezing Johannes 3:1-21.