Paulus zet de werken van het vlees (meervoud) tegenover de vrucht van de Geest (enkelvoud). De werken van het vlees komen als vanzelf en als onkruid in ons leven op. De Geest werkt echter in de gelovigen om het beeld van Christus, getekend in de vruchten van de Geest, zichtbaar te maken.
Bloementuin of vuilnishoop?
Gemeente van Christus, u hier in de kerk of thuis verbonden, tussen een bloementuin en een vuilnishoop is een groot verschil. In een tuin kijk je je ogen uit. Variëteit. Prachtig om te zien. Een vuilnishoop loop je snel aan voorbij. Smerig. Stinkt. Twee plekken met twee verschillende associaties. Een groter contrast is haast niet denkbaar.
In het Bijbelgedeelte zit ook een geweldig groot contrast. Twee contrasterende beelden. Soms dichter bij elkaar dan we zouden willen. De werken van het vlees, vanaf vers 19. Vers 22: enkelvoud, de vrucht van de Geest. Afval stinkt, maakt ziek. De ander ruikt lekker, daar knap je van af. De 9 eigenschappen groeien niet vanzelf in ons. Nee, die worden door de Geest gewerkt. De werken van het vlees groeien vanzelf. Als onkruid. Komt vanzelf op. Dat is precies waar Paulus mee worstelt. Het ene komt zomaar vanzelf op en het andere kost veel inspanning van de Geest en de gelovige.
De werken van het vlees: dat is waar wij toe in staat zijn. Niet om trots op te zijn. De prestaties van de Geest zijn hemels. Welriekend. We staan bij allebei stil.
Paulus doet een appel om de werken van het vlees niet te laten floreren. Is niet goed voor jezelf en niet voor de mensen om je heen. Je wordt er niet vrolijk van. Allereerst met seks. Als het niet in veiligheid en verbond plaats vindt, dan gaat het kapot. Vreemd gaat, prostitutie, onreinheid, losbandigheid. Dat is het vlees. Het oude ik. De verlangens van jezelf, zonder correctie. Je oude natuur. Dat beschrijft Paulus. Als je dat volgt is vroeg of laat dit het resultaat.
Ook afgoderij en hebzucht. Naast God iets zetten waar je je vertrouwen op stelt. Toverij. Farmaceia. In oudheid gebruikte mensen al stofjes om buiten zichzelf komen. Middelen die verdoven. In trance. Misschien denkt Paulus ook aan verslavingen. Mensen die spullen nemen, ongeremd zijn. Alles is geoorloofd. Ik las over mensen op de Zuidas, cocaïne gebruiken. Alcohol. Remmen los. Paulus ziet deze dingen. Hij voegt ze bij elkaar. Afvalzak. Afgunst, woede, jaloezie, onenigheid. De gemoederen kunnen zo verhit raken. Discussies die er zijn. Mensen die los gaan op Twitter en Facebook. Polarisatie. Dat is ons oude ik. Als we dat de ruimte geven. Paulus denkt aan het ongeremde. Wat bij je boven komt, dat dat zal gebeuren.
Mensen die zich niet willen corrigeren. Ik maak het zelf wel uit. Geen tegenstem. Geen ruimte voor het Woord. Dronkenschap. Zwelgpartijen. De remmen gaan los. Als we de oude mens de ruimte geven. Dat is ons oude ik. Als je in die zak kijkt, zie je dingen die destructief zijn. Relaties. Het verziekt de sfeer. De geur is niet fijn. Het stinkt. Paulus gebruikt de taal van dieren. De oude mens heeft iets dierlijk, vers 15. Het speelde ook in Galatie: elkaar bijten. Als kat en hond met elkaar leven. Niet bereid met elkaar te leven. Dan ga je de ander kapot maken. Dat kan gebeuren in je werk en relatie.
Paulus maakt een foto. Er zullen ook wel goede dingen zijn geweest. Paulus beschrijft wat er gebeurt als we doen wat er in ons leeft. Het is een actuele foto. Niet alleen de Romeinse samenleving. Dingen waar we soms zelf bij betrokken zijn. Dat is pijnlijk. Verruwing, boosheid, gebrek aan geduld en vertrouwen, grenzen die worden opgezocht. Paulus doet een indringend appel. Als je je eigen gang gaat, zul je het Koninkrijk niet beërven. Kijk nog eens goed naar je leven. Luister naar h t Woord. Als je kijkt in de spiegel: het is zaak je te bekeren. Je kunt jezelf niet meenemen. Investeren in je vlees: je dreigt verloren te gaan. Daarom een app. Wij luisteren mee. Doe er wat mee vanmorgen. De vuilnisbelt.
Maar er is ook een bloementuin. De vrucht van de Geest. Een boeket. Vrucht met 9 partjes. Je moet het voor ogen zien. Laten we daarnaar kijken. Hij noemt 9 aspecten. Kan je in 3’en verdelen. De Geest is hierop uit: liefde, blijdschap en vrede. Hebben met relatie met God te maken. Eigenschappen die bij God horen. De Geest wil dat laten groeien. Dat je ogen daarvoor open gaan. Liefde, blijdschap, verwondering. Dat je een dag krijgt. Blijdschap over relaties. Je hebt tenminste nog de helft. De blik van de Geest. De vrede. In ingewikkelde omstandigheden.
Het tweede: geduld, vriendelijkheid, goedheid. Dat heeft te maken met elkaar. De Geest leert je met moeilijke mensen om te gaan. Vriendelijkheid als grondtoon. Liefde voor mensen in nood. Jezelf wegcijferen. Goedheid. Ruimhartig te zijn.
Het derde: geloof, zachtmoedigheid, zelfbeheersing. Heeft met onszelf te maken. Trouw. Aan de dienst van God. Zachtmoedig; nee zeg jij het maar, maak jij de eerste keus maar. Jezelf in de hand houden. Nee zeggen tegen jezelf.
De foto van de werken van het vlees en de werken van de Geest aan de andere kant. Ik ga er zo wat snel overheen. Als je het laat indalen, wat roept dat op? Je ontkomt er toch niet aan in te stemmen: die vruchten van de Geest, daar ben ik toch toe bestemd. Daar knapt de samenleving van op. De vrucht van de Geest is ook een foto. Niet de contouren van onszelf maar eigenlijk is het een foto van Jezus. Dat was in Zijn leven aanwezig. De Heiland. Hoe is Hij met ons geweest? Geduldig? Absoluut. Vriendelijk. Ja. En correctie? Ja. Dat was genade.
Paulus zegt nu, zet die foto van Jezus nu eens op je bureau. In je huiskamer. Die negenvoudige vrucht. Kijk er eens naar. Je ziet de afbeelding van Jezus. Wilt U in mij werken? God wil niets liever dan dat Zijn kinderen op Hem gaan lijken. Dat ze op Hem lijken. De apostel gunt het ons.
Die vrucht van de Geest is heel anders dan die afvalberg. Waarom pleit de apostel daar zo sterk voor? Dit is het antwoord. Paulus is iemand met een missionair hart. Een apostel voor de heidenen. Mensen in aanraking te brengen met God. De apostel heeft levende voorbeelden nodig. Mensen als plaatjes bij het verhaal. Levende voorbeelden. De Geest wil dat de gelovigen op Jezus lijken. Mensen die erop lijken. Ah, zo dus. Dat betekent het om te geloven! Niet alleen horen, maar ook zien. Zo werkt dat dus, geloven.
De werken uit het vlees kent iedereen. De vrucht van de Geest kennen mensen niet uit zichzelf. Daarom is het zo belangrijk. De voorbeelden moeten er zijn. Mannen, vrouwen, jongens, meisjes. Liefde, blijdschap. Dat is de drive van de apostel Paulus. Ons verlangen dat de vrucht van de Geest zichtbaar wordt? Lieve broeders en zusters, wandel door de Geest. Laten we door de Geest wandelen. Dat appel doet de apostel.
Heel vaak komt het er niet van. Hoe kan die vrucht er komen? Laat me er twee dingen over zeggen. Het is een belofte.
Een praktische kant. Heel concreet. Bij beslissingen die je neemt. Vraag je je af, dient dit het belang van Gods Koninkrijk of vooral mijn eigen belang? Volg ik mijn eigen ik? Of: wat wilt U wat ik doe. Twee matjes voor je bed, die van je eigen ik en die van de Geest. Waar ga je op staan. Een reactie op een vergadering: reageer je door de Geest of door het vlees? Paulus wil dat die spanning er kom. Maak mij tot zo’n mens, Heere. Elke morgen opnieuw! In ons hart is geen plaats voor twee personen. Of ik of Christus. Er kan er maar een de regie hebben. Je kunt het belachelijk maken. Moet ik voor alles Gods toestemming vragen? Voor elke kledingstuk dat ik aan doe? Voor elk wissewasje God raadplegen? Er is vrijheid, absoluut. Maar wel bij belangrijke beslissingen: is dit een verlangen van mijzelf. Nee, dat is niet makkelijk. Soms zitten we op het verkeerde spoor. Het gaat om de intentie. Je hart navolgen? Nee. Je bent pas echt vrij als je in het spoor van Jezus gaat. Geen makkelijk spoor. Je beantwoordt wel aan Zijn doel. Die vraag, laat die meegaan.
Maar ik eindig niet met wat wij moeten doen. Kijk eens naar vers 16. Wandel door de Geest. En u zult zeker de begeerten van het vlees niet volbrengen. Met vallen en opstaan die beweging maken. Verlangen en gebed. Laat mij zijn en worden als Jezus. Dan zul je niet, zeker niet, de werken van het vlees volbrengen. Het kleine stapjes van ons zijn omarmd door Zijn grote stappen. Geen appel dus, maar een belofte. God belooft het te zullen uitwerken. Mijn kleine stapjes opneemt in Zijn armen. Hij zorgt dat u iemand wordt waarin iets zichtbaar wordt van Jezus. Dat Hij iets van Zijn Zoon terug ziet. Vuilnishoop, nee liever niet. Bloementuin, daar knap je van op. God zorgt er voor, dat je de werken van de Geest zult doen, dat je op Zijn Zoon zult lijken.
Amen.
Protestantse Gemeente Gouda, St. Janskerk, zondag 17 juli 2022, 10 uur. Schriftlezing Galaten 5:13-26.