Er is niets nieuws onder de zon
De vraag naar de zin van het leven, is de vraag die Prediker ook stelde. Wat heeft alle arbeid voor zin? Van de vroege morgen tot de late avond zwoegen, en dan? Waar doen we het voor? En is er iets nieuws onder de zon? Het oog wordt niet verzadigd, en het oor wordt niet vol van horen. Er zijn geweldige uitvindingen gedaan, maar is er werkelijk iets nieuws onder de zon? Hebben we iets ontwikkeld dat ons verzadigd en alle mensen tevreden maakt? Dat we kunnen zeggen: nu ben ik tevreden, nu is het genoeg. Nee, er is niets nieuws onder de zon. Prediker leert ons dat het zinvol leven alleen het leven met God is. In het geloof met God verbonden, door Zijn Zoon de Heere Jezus Christus, maakt dat we het belangrijkste hebben: het leven en de verbinding met God. Dat het werkelijk zinvolle leven niet van mij afhangt, maar in Zijn handen is en wat God mij geeft.
Prediker 1 vers 2, 9: ‘[2] IJdelheid der ijdelheden, zegt de prediker; ijdelheid der ijdelheden, het is al ijdelheid. [9] Hetgeen er geweest is, hetzelve zal er zijn, en hetgeen er gedaan is, hetzelve zal er gedaan worden; zodat er niets nieuws is onder de zon‘.
Er is niets nieuws onder de zon
[…]
Ik begrijp U ook niet. Daar is mijn denkraampje te klein voor. En we zwijgen, we leggen onze hand op onze mond met Job. Maar het is vaak zo anders. Het doen alsof je het eeuwige leven hebt. We doen alsof je het allemaal zo goed begrijpt. Doen alsof wij inderdaad zoveel nieuws te melden hebben. Er is niets nieuws onder de zon, zegt de Prediker al. En denk je: maar wacht even. Wij hebben toch op het gebied van de techniek geweldige ontwikkelingen meegemaakt en wij kunnen toch zoveel meer dan vroeger? Ja maar is dat nou werkelijk nieuw? Gaat het ook in al die moderne technologische ontwikkelingen niet altijd weer om die hele oude basale dingen, namelijk: verbinding, waardering, gezien worden. Of je dat nou op een kleitablet schrijft of op een tablet, het maakt natuurlijk eindelijk niks uit.
Er is niets nieuws onder de zon. Prediker gaat natuurlijk wel heel ver door. Hij is niet met oppervlakkige antwoorden tevreden. Hij gaat gewoon heel ver door. Als hij dan vraagt naar het werkelijk nieuwe. Noem dan iets werkelijk nieuws dat de cirkel van het leven kan doorbreken. Dat ons werkelijk iets geeft dat ons diep kan verzadigen. En dat we nu iets ontdekt hebben, een mooi technologisch dingetje, of ik weet niet wat, dat we kunnen zeggen: als we dat nou hebben, dan zal iedereen zeggen nou ben ik tevreden. Nou is het genoeg. Wees dan eerlijk. Dat zijn we toch nooit. Al hebben we het nieuwste van het nieuwste. Al hebben we de meest geavanceerde iPhone in handen. We zitten alweer alweer te wachten op de nieuwe updates. En we kunnen al niet wachten op de volgende die komt.
Wat zegt Prediker? Hoe profetisch?! Het oog wordt niet verzadigd van zien. Het oor wordt niet vol van horen. Kijk het mooie van deze wereld, van alles wat God daarin nog doet, is dat je inderdaad intens van kunt genieten. Misschien heeft u dat ook wel gedaan in de vakantie. Voorjaar dat komt. De herfst met de prachtige kleuren. Het is allemaal mooi en prachtig en je kunt er inderdaad zo van genieten. Maar het verzadigt ons nooit. Alles wat wij ook maar vinden en bedenken, het zal ons uiteindelijk niet verzadigen. En dan krijg je natuurlijk die vraag, die niet alleen speelt op het sterfbed maar ook in de midlife zo’n beetje en dat soort dingen. Nou heb ik veel bereikt in mijn leven. Maar ja wat heb ik nou eigenlijk bereikt? En die vraag wordt alleen maar jonger.
En hoe profetisch Prediker het zegt: alle dingen zijn zo vermoeiend. Hoeveel jongeren, zelfs kinderen, zijn moe van het leven. Moe van al die dingen waarvan je denkt dat ons gelukkig moet maken. Alle dingen zijn zó vermoeiend. Wat de Prediker doet is niet alleen een beetje glimlachen naar ons, maar hij houdt eigenlijk het werkelijke leven voor. Dat is het werkelijke leven. Durf je dat te zien? Durf je dat onder ogen te zien? Daar ga je niet somber van worden. Absoluut niet. Sterker nog: de Prediker, dat moet je maar verder lezen als u dat boek Prediker doorleest, de Prediker wil vooral ook duidelijk maken dat wij eigenlijk zo pas leren leven. Niet in de zin van overleven maar zinvol leven. En dat kan niet anders dan dat wij ons heel goed realiseren dat wij geen goden zijn, geen halfgoden maar schepselen. Dus sterfelijk. […] Dus beperkt. We kunnen niet alles managen. We zijn helemaal niet zo in control als we denken. […]
Wat staat ons dan wel te doen? Neem de tijden zoals je tot je komen. Neem de tijden in acht. Wat bedoelt hij daarmee? Als je jong bent gebruik je talenten. Studeer, werk. Ga niet allemaal dingen lopen uitstellen. Dat je denkt: nou ja, dat doe ik straks wel. Dat doe ik later wel. Vooral als het gaat om het dienen van God. En als je in het werkzame leven bent, druk met de kinderen, alle vriendschappen, relaties, wil de Prediker zeggen: ook dan, ga daar niet in op. We zeggen zo gauw: als we 65 zijn, hè dan. Als je het haalt natuurlijk. En als je zo oud bent, kijk dan niet de hele tijd naar hoe het was. En dat je zo graag nog jong wilt zijn en dat soort dingen. Wees dan toch eens dankbaar voor alles wat de Heere u gegeven heeft. En dat u toch als het goed is, op hoge leeftijd gekomen, de toekomst voor ogen hebt. En je daar ook op voorbereid.
Of zijn we net als mensen die van Christus niet weten? Neem in die zin de tijden in acht. En neem in die zin ook het leven zoals het tot je komt. De mooie tijden. Om dankbaar te zijn. En de minder mooie tijden. Je hebt er geen invloed op. Dat vraagt, zegt de Prediker ook, uiteindelijk om geloof. Dat vraagt om geduld. Het over te geven in God. Natuurlijk er zijn zoveel dingen, zoals bij Job, hij begreep het niet. Maar een ding wist hij wel: ik laat de Heere niet los. En dan weet ik ook dat er overal een tijd voor is. Dan is er inderdaad een tijd van komen en gaan. Van huilen en lachen. Dat is aan God. Daar moet ik wel mee rekenen. We zijn mensen. Sterfelijk. Begrensd. En dat zou de christen toch geen angst moeten aanjagen!? Want door geloof in Christus mogen wij weten dat er zoveel meer is dan dat.
En juist dat geloof in de Heere God, door Jezus Christus Zijn Zoon, als we in dat geloof staan. En de Prediker roept er ook nadrukkelijk aan het eind toe op. Dan sta je eigenlijk, eigenlijk, heel ontspannen in het leven. Eigenlijk is het christelijk geloof een heel relaxte vorm van geloven. Want als ik inderdaad meer en meer ga beseffen wat dat betekent, door Christus verbonden te zijn met de ééuwige God, dan hoef ik het hier op aarde toch niet zo te maken?! Dan hoef ik hier op aarde als een dwaas van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat te sloven?!
Als ik weten mag in geloof met Christus, dan heb ik alles! Dan is het mooi hoor als God je rijk gezegend heeft en je hebt het goed, dat is prachtig. Maar je bent er niet van afhankelijk. Je kunt het zo weer weggeven aan de armen zeg maar. En dat is eigenlijk ook de boodschap van Prediker. En hij zegt: als ik dat dus weet, en ik weet dus ook van mijn kleinheid, van mijn begrensdheid, mijn sterfelijkheid, hij zegt: als je dat begint door te krijgen, dan pas kun je werkelijk zinvol leven. Want dan moet het niet. Dan hangt het allemaal niet van mij af. Dan weet ik dat ik het belangrijkste heb. Dat is wat God mij geeft, Christus mij geeft.
En al het andere, ook elke nieuwe dag, is een gave van God waar ik intens van kan genieten. In grote dankbaarheid aan God. Dan mag ik de dagen inderdaad een voor een tellen. Tellen als een zegening uit de handen van God. En dat is wat de Bijbel noemt wijsheid. In die zin wens ik u en jou ook een leven vol wijsheid toe. Amen.
‘Heere God in de hemel, het is uiteindelijk U die ons die belangrijke vraag stelt. Met al dat gedraaf en gezwoeg. Al die activiteiten van ons in deze wereld. Wat die uiteindelijk nou voor winst opleveren. Vraag om ons aan het denken te zetten. Wij bidden U om Uw Geest. Dat wij er niet omheen draaien maar het werkelijk tot ons door laten dringen. Hoe pijnlijk soms ook de consequenties kunnen zijn. Heere, maar overtuig ons dat we een ziel hebben te verliezen. Heere, als we nog zo bezig zijn met die ijdele dingen en daar ons hart op zetten. O God, bekeer ons harde hart dan. Heere, dat we uiteindelijk die ontspanning en rust vinden bij U. En vanuit dat geloof in dit leven mogen staan. En ook zo alles wat ons toevalt met dankbaarheid of in geduld te ontvangen. Heere, open onze ogen. Heere, we erkennen voor Uw heilig aangezicht dat wij mensen zijn die maar weinig werkelijkheid kunnen verdragen. We doen zo vaak alsof. Hemelse Vader weest U zo bij ons. En U weet precies wat wij nodig hebben. Heere, wees bij ons in de nieuwe week die is begonnen met alles wat ons te wachten staat. Veel of heel weinig. Heere wees bij ons in de overweging: wat is wijsheid? Wat is wijsheid voor de gemeente hier in Putten? Heere, wees zo ons nabij met Uw goedheid, met Uw liefde, met Uw genade, met Uw wijsheid. En dan danken wij U dat die wijsheid in Uw Zoon Jezus Christus verkrijgbaar is en alle schatten wijsheid en kennis verborgen. O Heere, ga zo met ons. Blijf bij ons. Bewaar ons voor de zonden. En bewaar ons dicht bij Uw Woord. Door Jezus Christus die leeft en regeert nu en in alle eeuwigheid. Amen.’
Gebed en dankzegging na de preek, ook over de te nemen beslissing op het beroep naar Putten
Zondag 8 september 2019 – Oude Kerk Putten – ds. G.C. Bergshoeff [beroepen door wijk 5, Putten] – Schriftlezing Prediker 1