Als we Jezus zien, zien we God. Christus heeft in Zijn leven en handelen altijd de wil van de Vader op het oog gehad. Hij is gekomen om te dienen. Juist aan het kruis zien we Gods liefde voor een verloren wereld. Het kruis is in het Johannesevangelie het uur waar Jezus voor is gekomen. Hij heeft Zijn discipelen liefgehad tot het uiterste – tot het kruis. Zijn liefde voor ons brengt Hem aan het kruis. Hij geeft zichzelf zodat wij tot leven komen. Jezus laat ons Zijn liefde zien door te dienen. En tegelijk weet Hij dat Hij juist zó de Redder van de wereld is. De toekomst van de wereld en van ons leven zijn in Zijn handen. Zo mogen en moeten we elkaar dienen en voorgaan.

Gemeente van onze Heere Jezus Christus hier in Reeuwijk, het moet voor de discipelen wel iets van een emotionele achtbaan zijn geweest, de afgelopen dagen. De afgelopen week, maand: het is allemaal dicht op elkaar. Hoofdstuk 11: Jezus wekt Lazarus uit de dood. Ze zagen het voor hun ogen gebeuren. Hij kwam zomaar naar buiten, uit het graf. Iedereen was vol verbazing. Velen geloven daarom in Jezus. En dan ontstaat er een discussie met de joden en dan gaat Jezus de volgende dag met Zijn discipelen naar Jeruzalem. Dan wordt het een groter feest. De palmtakken van de bomen, kleren op de weg, Jezus op een ezeltje. Dit is het moment, denken ze. Vol feestvreugde komen ze Jeruzalem binnen. In een soort roes waren ze. Nu gaat het gebeuren. Ze zagen de tranen wel bij Jezus, maar begrepen het niet helemaal. En uiteindelijk komen er zelfs mensen buiten het joodse volk, Grieken, die wilden Jezus ook wel zien. Een paar minuten met Jezus, kan dat? Dit is het moment, waar de discipelen op wachten. Het Koninkrijk gaat internationaal en zij zijn er bij.

Maar Jezus.. Hij begint over sterven. Over een graankorrel die de grond in moet. Ze horen angst van Hem. Ze zijn vol verwarring. Misschien hebben ze dit allemaal bij zich als ze aan de maaltijd zitten. Johannes zegt het niet, maar misschien is dit de Paasmaaltijd. Waar Jezus het voor de eerste keer vierde. Met z’n twaalven zijn ze, met Jezus, dertien dus. Verder niemand erbij.

Voor Johannes is dit een belangrijk moment. Na hoofdstukken lang te hebben geschreven over Jezus’ rondgang en onderwijs, Hij genas mensen, deed wonderen, mensen volgen Hem, er gebeurde van alles; nu vanaf dit hoofdstuk 13 is het allemaal voorbij. Hier Jezus met de twaalven – de kring van Zijn meest nauwe discipelen. Het begin van de kerk, zou je kunnen zeggen. Het onderwijs dat volgt in hoofdstuk 13 gaat over mensen die dichtbij staan. Mensen die straks de wereld in moeten gaan.

En daarmee gaat het ook over ons. Mensen die in Jezus mogen geloven. Ik hoop dat u daarin mee doet en dat meezegt. Dat je Jezus leerde kennen. Hem leren volgen. Dit gaat over ons – en iedereen. Wat we Jezus zien doen vanavond, zegt iets over wie Jezus is. En God.

Ik moet zeggen, op het eerste oog is het een gemakkelijk gedeelte. Jezus wast de voeten, dat moeten wij ook doen. Maar Johannes begint verzen 1 t/m 3 met allerlei dingen. Ik wil delen dat wij niet in de allereerste plaats elkaars voeten moeten wassen – dat ook. Ik hoop dat u en jij meekrijgt, dat je ziet wie het is die hier door de knieeën gaat. Wat dat zegt over God, ook in deze tijd!

In vers 1 zegt Johannes dat Jezus degenen die in de wereld waren liefgehad heeft – tot het einde. En Hij weet dat Zijn uur gekomen is. Zijn moment. Wij zeggen dat ook wel eens. Je hoort dat misschien, bij sport of zo, of als iemand iets moois heeft gedaan, dan zeggen we: dit is jouw moment. Dit gaat over jou. Jij mag dit vieren. Dit is jouw feest, jouw avond. Een prestatie, iets wat over jou gaat. Je zou ook kunnen zeggen: dit is het moment van Jezus. Hier komt alles samen. Johannes heeft het al een paar keer gehad over het uur. Bij de bruiloft te Kana zegt Jezus: Mijn uur is nog niet gekomen. In hoofdstuk 12, kijk even mee, dan komen die Griekse mensen naar Jezus toe. Hij zegt in vers 23: het uur is gekomen! Dit is het moment waarop Ik gewacht ben, het moment waarvoor Ik gekomen ben. En vers 27 daar zie je dat Jezus daarmee worstelt – dit is Zijn moment, maar geen moment om te stralen (om het zo te zeggen). Wij weten: Zijn uur is een moment van lijden. Nu is het echt gekomen. Hij is beroering. Mijn ziel is in beroering. Vader, verlos Mij uit dit uur. Maar hierom ben Ik gekomen! Johannes zegt in hoofdstuk 13: Jezus wist dat Zijn uur gekomen was.

Wat is dat uur, dat moment van Jezus? Het moment waarvan je kunt zeggen: als je iets moet onthouden, dan dit…? Wat is dat? Als we doorlezen, weten we dat het over het kruis gaat. Dit is wie Hij is: dat is het kruis! Gemeente, bij Johannes is het kruis altijd meer. Bij de apostelen is dat het lijden – en dan de opstanding. Kruis staat symbool voor lijden en de dood. Bij Johannes is natuurlijk dat ook zo. Maar als Jezus naar het kruis gaat, wordt Hij verhoogd. Dan gaat Hij omhoog. Omhoog aan het kruis, zichtbaar, boven de aarde hangt. De aarde die wil Hem niet meer, als het ware. Hoog zichtbaar voor alle mensen. Maar dat Jezus verhoogd wordt, dat betekent bij Johannes ook: juist omdat Hij naar het kruis ging, wordt Hij verhoogd door God. Hij gehoorzaamt de Vader. Hij doet wat de Vader van Hem vroeg – sterven aan het kruis. Daarom krijgt Hij de ereplaats. Aan het kruis wordt Hij verhoogd. Aan het kruis zie je wat God wil – Jezus volvoert dat. Als je door het evangelie leest, dan valt op hoe vaak Jezus zegt dat het niet Zijn eigen plan is, niet Zijn eigen woorden en daden zijn, maar dat Hij gekomen is om zichtbaar te maken wie de Vader is. Hij is gezonden door de Vader. Wat Ik doe, is niet van Mijzelf, maar het zijn de woorden van de Vader. Wat Ik doe, heb Ik de Vader zien doen. Blijkbaar was er iets in de hemel waarbij Jezus zag hoe God leven geeft – en óm mensen geeft. Je kunt dat samenvatten in: als je Mij hebt gezien, heb je de Vader gezien. Ik wil de nadruk daarop leggen. Waar gaat het precies om? Dit is wie Jezus is. Wie God is. God zegt: dit is Mijn geliefde Zoon. Hebreeën 1: Jezus is de afstraling van Gods heerlijkheid. Als je naar Jezus kijkt, zie je God.

Daarom zegt Johannes: als Jezus sterft, zie je God in het hart. Hij laat de Vader zien. Het kruis is een moment vol van afgrijzen, dood gaan, donker. Maar je ziet wie God is. Daar schijnt intens de glorie van God. Daar wordt God zichtbaar. En Jezus weet dat. Dat staat in vers 3 van hoofdstuk 13. De Vader had alle dingen in Zijn handen gegeven had. Hij weet dat Hij in alle dingen de Vader heeft laten zien. En gemeente, in alles wat volgt, ook in de week die komt, de stille week, elk moment waarin we denken aan de weg van Jezus: we zien Hem als de Zoon van God. Hij is de Schepper. Voluit God. Met Palmpasen, vandaag, de intocht: Jezus, de God, de almachtige. Op een ezeltje Jeruzalem binnen gaan. Als Hij de tempel opruimt, zie je God aan het werkt. Hij wil de tempel maken tot een plaats van aanbidding. Dan zie je God aan het werk. En hier in de voetenwassing; daar zie je de liefde van God. Liefde die sterker is dan het kwaad. Zelfs de voeten van Judas. Kwaad heeft nooit het laatste woord. Op Goede Vrijdag Jezus in boeien, in angst, gegeseld, de weg naar het kruis. Je ziet dan niet alleen een mens, maar God de Zoon. De Heer van de hemelse legers. Hij had een einde kunnen maken aan alles en iedereen – met één woord. Maar Hij doet het niet. Hij sterft als een mens. Maar is volledig God – Immanuel, God met ons. Als je Jezus ziet, zie je God de Vader. Zo is God.

Ik dacht erover na, zou ik de preek moeten beginnen met de vraag: heeft u wel eens iemands voeten gewassen? Maar ik dacht, nee, het gaat hier niet alleen over het wassen van de voeten. Het gaat over wie God is. Over hoe we over God denken. Gemeente, natuurlijk gaat het kruis over de toorn van God. Het kwaad moet de wereld uit. Maar hoe dan en door wie? Nee, het is niet de Vader die sterft aan het kruis. Het is Jezus, de Zoon. Maar je mag en moet niet uit het oog verliezen dat de Vader, Zoon en Geest één zijn. Je moet het zó zeggen (het zijn diepe woorden, ik merk dat), maar als we over God willen spreken op een christelijke manier: God hangt aan het kruis. God wordt door God verlaten. God de Zoon sterft. God die Zichzelf geeft – als het Lam in onze plaats. Zo is Gods liefde zichtbaar voor de wereld. God in de gemeenschap van de Vader, Zoon en Geest het kwaad, pijn, lijden en schuld draagt. Wat geen mens kan, doet Hij zelf. Zo zien we de liefde van God Zelf.

En daarom is voor Johannes het kruis dé plek waar je God kunt zien. Waar Jezus de Vader verheerlijkt. Hier zie je de ultieme liefde. Hij gaf Zijn enige Zoon – opdat een ieder die gelooft, leeft. De glorie van God. Als Mozes God ziet, Hij kan God niet zien, hij fonkelt zo, de mensen kunnen Mozes niet zien. Als God hier binnen zou komen, dan is opeens alles vol van God. Die glorie, God zelf, zie je ten diepste aan het kruis. Als je Jezus ziet, zie je de Vader.

Gemeente, hoe denken wij over God? Wat is uw beeld van wie God is? Van hoe God zou moeten zijn? We kunnen allerlei ideeën hebben. Ik was op reis voor de GZB. In Pakistan – een moslimland. God wordt daar gezien als grote heer, een machtige heerser, die je niet helemaal kunt kennen, niet zeker weten wat zijn wil is. God die straft. Daarna ging ik naar Nepal – daar is het hindoeïsme. God is overal en dus nergens. Een persoonlijke relatie bestaat daar niet. Ja je moet offeren. Het is makkelijk om over andere godsdiensten te praten, maar hoe zit het met u? Als je denkt over hoe God is? Gaat het over de heiligheid van God, de toorn, het oordeel? Dat ís ook wie God is. Maar je kunt er bang voor worden. God zo groot en toornig. Ervaart u God ver weg? Je denkt, ja waarom grijpt God niet in? Heb je vragen? Wat is uw, jouw beeld van God? Hoe denkt u hoe God zou zijn? In onze samenleving zijn er veel beelden van God en over Jezus. Iemand die er is als je Hem nodig hebt, een vriend, een goed gevoel… Maar gemeente, zien wij God als de God die dient? Denken en bidden wij tot God die door de knieën gaat – die het werk van een slaaf doet. Opnieuw: als je Jezus ziet, zie je de Vader. Jezus is God de Zoon. Denken wij over God in deze wereld – als we bidden voor Oekraïne – dat God het kwaad aan de kant veegt, met een gebaar? Toch niet aan een God die de voeten wast…?

Toch zegt Johannes: dit is God. Die de voeten wast. Stoffige wegen destijds. Als je een maaltijd had, lag je aan, je kon je voeten niet wegmoffelen. Je voeten waren een beetje zichtbaar. In Pakistan zitten mensen gehurkt. Gewoon blote voeten. Je kunt je voorstellen dat dat daar ook nodig is. Het is slavenwerk. De joden hadden er wetten over: alleen de heidense slaven mochten dat doen. Zo’n vies, vernederend werkje. Daarom deden de discipelen het ook niet. Dat gaan we niet doen, dachten ze.

Hier is onze God. Zie onze God, de Koning-Knecht. Jezus handelt uit liefde – voor Zijn discipelen. Liefde tot het uiterste. In het Grieks: telos. Liefde tot het doel. Liefde tot het alleruiterste. Liefde die zich hélemaal geeft. Zodat de ander tot bloei komt. Jezus liefde voor ons begint hier als Hij Zijn kleren uittrekt en die voeten begint te wassen. Hij heeft Zijn discipelen liefgehad tot het uiterste – tot het kruis. Zijn liefde voor ons brengt Hem aan het kruis. Hij geeft zichzelf helemaal. Zodat wij tot leven komen. De Geest geeft ons leven omdat Christus sterft.

Jezus laat ons Zijn liefde zien door te dienen. En tegelijk weet Hij dat Hij juist zó de Redder van de wereld is. De toekomst van de wereld en van ons leven zijn in Zijn handen. Juist omdat Hij die weg gegaan is. De toekomst van Gods Koninkrijk en van de wereld is in Zijn handen. Hij bouwt het niet door geweld – door landen binnen te vallen, door geld, door geweld. Nee. De weg van liefde, dienen. Dat is de weg van de Vader. Daardoor krijgt Hij alles in handen. Aan Mij is gegeven alle macht – dat is de macht die straks recht zal doen over het kwade. De macht die Jezus heeft om te regeren. De macht die Jezus heeft die ervoor zorgt dat het uitloopt op het Koninkrijk van God. Hij regeert!

Deze Jezus, Hij bukt hier neer. Hij trekt Zijn kleren uit. Een linnendoek om. En begint het slavenwerk te doen. Hij komt om te dienen. En Johannes die normaal kortaf formuleert, neemt de tijd om te beschrijven. Water in de kan, de doek gaat mee. Er wordt niets gezegd. Tot Petrus dan. Het is stil. Jezus die dient. Zie onze God, de Koning-Knecht. Hij heeft Zijn leven afgelegd. Dit is onze God.

Gemeente, ik rond af. Een paar vragen die naar mij, ons toekomen. Tijdens de voorbereiding kon ik de beelden van de slachtoffers in Oekraïne niet loslaten. Ik bezocht in Pakistan een steenfabriek – met mensen in slavernij. Mensen die weten dat hun kinderen hun schuld zullen krijgen als ze sterven. Wat heeft deze dienende God ons te zeggen? Wat heeft Jezus te zeggen, vandaag? Hoe is de voetwassing goed nieuws voor de wereld die lijdt en die het uitschreeuwt? Ik vind dat geen makkelijke vraag. Johannes helpt ons. Nog een keer: Jezus weet dat de Vader alle dingen in Zijn handen gegeven heeft. Daarom staat Hij op en knielt neer en wast onze voeten, de voeten van de discipelen. Jezus weet dat Hij álle dingen in handen heeft. Hij weet dat de dag komt dat Hij weer zal komen om recht te doen. Daarom is Hij vrij om te dienen. Hij weet dat de toekomst en redding in Zijn handen ligt. De redding van de Schepping is in Zijn handen. Jezus, de Zoon. Hij weet dat Hij de trooster is voor mensen die verdriet hebben. In wiens Naam er vergeving en bevrijding is. Hij is het licht in deze donkere wereld. Hij dient. Wie zien hoe Hij dat doet. Als je je verplaatst in de discipelen, dan zie je daar iets van: Jezus keek hen even in de ogen. Misschien zie je teleurstelling in Zijn ogen. Maar vooral liefde. Niets is te vuil of te nederig voor Hem. Gemeente, in het midden van deze wereld, waarin de duivel probeert om op te staan tegen God, de duivel probeert binnen te komen in de gemeente (zie het hart van Jezus); daar is Jezus aanwezig met Zijn liefde. Hij denkt er aan – ziet het. Hij weet het – van Yemen. Maar ook uw verdriet en pijn. Hij kwam dichtbij. Hij wijst ons de weg, de toekomst in.

En daarom is er hoop voor de wereld – niet een wereld die opstaat met geweld en raketten. Maar we worden geroepen te dienen – in het geloof dat alles in Zijn handen is. Oefenen om liefde te geven – zodat die liefde zichtbaar wordt, ook buiten de kerk. Dat is wat het te zeggen heeft. Maar de vraag komt naar ons toe: wil je je laten dienen? Het is makkelijk om God te dienen. We denken snel: hoe kan ik U dienen, wat kan ik voor U doen? En een ander dienen? Maar de vraag die Jezus stelt is: mag Ik jou, u dienen? Wil ik mij laten dienen door Jezus? Wil ik Jezus toelaten in dat vuile van mijn leven, waarvoor ik me schaam? In die situaties waarin ik graag de touwtjes in handen wil hebben. Ik weet niet hoe het verder moet…? Jezus komt bij Petrus aan. Petrus zag het gebeuren. Hij zegt: U míj de voeten wassen? Mooi hoe dat vertaald is. Zult U mij de voeten wassen? U en mij tegenover elkaar. U, Messias en Heer. Nee, dat kan niet.

Ik was in Pakistan, ik gaf daar les. Een mooie cultuur. Een van de dingen die me opvielen is hoe je op een voetstuk wordt gezet. Ik hoef maar een tas te dragen en er komen mensen: mag ik die tas dragen. Je wordt op een voetstuk gezet. Als je dan je vuile kopje in de keuken zet, denken mensen daar: dat kan toch niet. Zo zit Petrus er ook in. U gaat toch geen slavenwerk doen? U bent de Koning! Maar ook trots. Jezus zegt: Ik moet jou de voeten wassen. Jij hebt dat nodig. Ik moet je dienen met Mijn liefde. Petrus zegt: nee, nee, dat nooit. Ik wil u wel dienen. Maar dat U zo diep gaat voor mij, nee dat nooit. Jezus zegt: maar Petrus, als Ik jou niet was (dat gaat niet alleen maar over die voeten, dat begrijp je), als Ik jou niet schoon was door Mijn bloed, als Ik daar niet hang voor jou aan het kruis, dan heb je geen deel aan Mij. We moeten ons niet mooier voordoen dan we zijn. Geen nette schoenen over vuile voeten. Het gaat over hoe je bent: open en eerlijk. Heere, ik ben wel dominee, maar ik doe soms verschrikkelijke dingen. Ik denk dingen over anderen, ik ben ongeduldig… Heere, dit is wie ik ben… Heere, ik deed m’n best om heilig te zijn, maar ik heb U nodig. Langs welke wegen bent u, jij gekomen, ook hier vanmiddag? Welk stof zit er op je voeten? Welke last draag je met je mee? Dingen waarvoor je je schaamt, waarover je je schuldig weet? Verlangens, dromen: gebroken. Hoop voor de toekomst die je kwijt dreigt te maken. Keuzes die je moet maken: je bent moe. Onzeker over wat de toekomst brengt? Lees je het nieuws, ga je eronder gebukt. Je bent kwetsbaar als mens. Kom je jezelf weer tegen?

Gemeente, denk aan de liefde van Jezus. Hij gaat hier op de knieën. Ik wil jou dienen. Geef het aan Mij. Dit is Mijn liefde. Hiervoor ben Ik aan het kruis gegaan. Ik draag jouw last. Ik houd u vast. Hij geeft ons schone voeten – nieuwe kracht om verder te gaan. Hij geeft ons hoop. Hij wast ons schoon, zodat we iets kunnen laten zien van het leven met God. Petrus zegt: nee, niet mij, begin in de wereld. Wij zouden zeggen: begin maar in de wereld. Jezus zegt: Ik red ook de wereld, ook de wereld van 10 april 2022. Maar Ik begin bij u en jou. Ga zo de komende week in. Kijk naar Jezus die kwam om te dienen. Dan mogen we elkaar dienen. In sommige kerken doen ze dat op Witte Donderdag. Het gaat ook over elkaars lasten dragen – soms meer geven dan je zou willen. Soms ongemakkelijk. Maar als je zo elkaar dient, zal de wereld zien dat je Mij dient, zegt Christus. Hier oefenen. Deze week staan we stil bij Jezus die zegt: als je Mij ziet, zie je de Vader. Kijk zo naar Jezus. Kijk zo naar Zijn liefde. Kijk zo naar Zijn wonden en het kruis. Zie onze God.

Amen.

Hij kwam bij ons, heel gewoon,
de Zoon van God, als mensenzoon.
Hij diende ons als een knecht
en heeft Zijn leven afgelegd.

Zie onze God, de Koning-knecht,
Hij heeft Zijn leven afgelegd.
Zijn voorbeeld roept,
om te dienen iedere dag,
gedragen door Zijn liefd’ en kracht.

Zie je de wonden zo diep.
De hand die aard en hemel schiep,
vergaf de hand die Hem sloeg.
De man, die onze zonden droeg.

Zie onze God, de Koning-knecht,
Hij heeft Zijn leven afgelegd.
Zijn voorbeeld roept,
om te dienen iedere dag,
gedragen door Zijn liefd’ en kracht.

Wij willen worden als Hij,
elkanders lasten dragen wij.
Wie is er need’rig en klein?
Die zal bij ons de grootste zijn.

Zie onze God, de Koning-knecht,
Hij heeft Zijn leven afgelegd.
Zijn voorbeeld roept,
om te dienen iedere dag,
gedragen door Zijn liefd’ en kracht.

Weerklank no. 144, couplet 1 t/m 4

Hervormde Gemeente Reeuwijk, Ichthuskerk, zondag 10 april 2022, 17.00 uur. Schriftlezing Johannes 13:1-17.