Jezus wordt door Pilatus op dubbeltal geplaatst. De mensenzoon (zoon van de vader, Barabbas) tegenover de Mensenzoon. Hier vindt een wonderlijke ruil plaats: Jezus wordt gekruisigd in plaats van Barabbas. Dit is wat Luther later de wonderlijke of vrolijke ruil noemt. Zo werd voor Barabbas de executiedatum de mooiste dag uit zijn leven, zoals voor dopelingen hun doopdag de mooiste is omdat Christus in de doop belooft hen van zonden te bevrijden en in te lijven in Gods gemeenschap.

Gemeente van onze Heere, en vanmorgen ook bijzonder de doopouders, we komen dieper in de lijdenstijd. Het is de laatste Lijdenszondag. Palmpasen. Verhoog o poorten nu de boog, daar begonnen we mee vanmorgen. Lukas vertelt verder: viering Pascha, arrestatie en dan een smerig juridisch getouwtrek. Eerst komt Hij voor de Joodse Raad. Die mogen Hem niet doden. Pilatus wil van Hem af. Herodes stuurt Hem ook weer terug. Hoezo zou deze man een staatsgreep willen plegen? Dat slaat nergens op. Hij was wel als een Koning op een ezel binnengehaald. Jezus had zich niet eens verzet. Zijn vrienden hadden maar twee zwaarden. Jezus had Zich vrijwillig overgegeven. Dus staatsgevaarlijk? Nee. Deze Man pleegt geen coup. Pilatus heeft de joden wel door. De joden hebben gewoon onderling een discussie. Er klopt niets van jullie aanklacht!

De joden voerden de druk op. Moeten we de keizer vertellen hoe u hiermee omgaat? Als echte Romein moet hij het recht late zegevieren. Pilatus aarzelt. Hij wil de joden ook niet tegen zich in het harnas jagen. Maar hoe?

Hij krijgt een slim idee. Het is de tijd van het Pascha. Een bekende gewoonte: een gevangene loslaten. Alle vier de evangelisten vertellen erover. Het was een gewoonte. Pascha is het feest van de voorbijgang. We lazen dat. Israël dacht terug aan de avond voor de uittocht. Men moest een lam slachten. In die nacht stuurde God een vernietigende engelenmacht. In Egypte waar het bloed van het paaslam werd gezien, daar werd geen kind gedood, daar werd gratie verleend.

Dat was wat, als je daarbij was. Jullie kinderen, dat ze gevaar liepen …! Je zou zonder twijfel een lam geslacht hebben.  Liever een lam minder dan een kind. Natuurlijk doe je dat, in diens plaats. Jullie voelen wel aan hoe de lijnen lopen.

Met Pasen vierde men de voorbijgang van het oordeel. Als seculiere uiting lieten de Romeinen een gevangene vrij. Pilatus had een gevangene in de cel die voor deze amnestie in aanmerking. Hij was een moordenaar. Israëlieten wisten het wel. Grote kans dat Barabbas een van de Zeloten was. De Romeinen noemen hem een terrorist. De joden zien hem als een verzetsstrijder. Niet alle joden waren voor verzet. De elite van het volk, onder hen waren er die vonden dat je beter de rust kon bewaren.

Wat nou als hij de joden tegen elkaar kan uitspelen? Als hij het volk laat kiezen. Als dictator op de democratische toer gaat. Jezus op dubbeltal. Dan slaat hij twee vliegen in een klap. Barabbas hoeft hij niet vrij te laten. Het volk krijgt wat het wil. Jezus wordt vrijgelaten. Dit moet goed gaan. Ja. Een briljant plan, tactisch.

Maar juist de elite stookt het publiek op. Wij zijn ook voor Barabbas. Iedereen schreeuwde: laat Barabbas los. Dit jaar wordt de Passion weer uitgevoerd. Dit jaar in Harlingen. Kruisig Hem! Ik vind het huiveringwekkend om er naar te kijken. Dat ga je toch niet zeggen, Kruisig Hem! Als kind kon ik dit verhaal niet goed begrijpen. Jezus doet toch alleen maar goed? Barabbas doodt mensen…. Wat bezielt die mensen. Als je verbijsterd bent, helpt het om naar de naam te kijken. Zoon van de vader. Barabbas. De zoon van zijn vader. Nogal wiedes, zou je zeggen. Soms zie je dat: een dochter van, of, een aardje naar zijn vader. Wel heel algemeen, die naam. Hij is een mensenkind. Een mens zoals wij allemaal zijn. Hij staat symbool voor jou en mij.

Hij staat hier tegenover Jezus. Is dat bij mij ook zo? En Maud, en Floris en Ruth? Dat ik tegenover Jezus sta? Ja… Er is nog iets met die naam.

In Mattheüs staat er in een aantal Griekse handschriften bij: Jezus Barabbas. Jezus betekent redder, Verlosser. Die naam komt vaker voor: Jozua, Josia, Jesus Sirach. Maar hier staan dus twee mensen die op elkaar lijken. Allebei een zoon van de vader. Allebei op zoek naar verlossing. Is er wel verschil?

Ja. Jezus Christus is de Zoon van de hemelse Vader. Barabbas van een aardse vader. Jezus zei: u bent uit uw vader, de duivel, een mensenmoordenaar vanaf het begin. Uit het hart komt voort moord, overspel.

Hier staat de ware Jezus, die ware genade biedt. Tegenover de valse Jezus. Hier de weerloze Jezus die bouwt aan het Koninkrijk van God. Daar tegenover de valse messias. Die offert anderen. Hier staat de Middelaar tegenover de moordenaar. De ware Mensenzoon tegenover het gevallen mensenkind zoals die is geworden.

Als je daarin jezelf herkent, en je kind, dan begrijp je waarom het Doopformulier zo zwart opent. Onderworpen aan ellende – ja aan de verdoemenis. Ja? Ja! Kijk naar Barabbas. Geboeid en gebonden. Kruisig Hem! Dat zal hij gehoord hebben. Hij moet straks de kruisiging ondergaan.  De pijn voelen. Als jood moet hij daarna verschijnen voor Gods rechterstoel. Hij hoort de bewakers lopen. Moet hij nu het oordeel ondergaan?!

De leiders en het volk laten zich niet uit elkaar spelen. Ze trekken een lijn. Barabas willen wij! Die kreten hebben een pijn in Zijn hart gedaan. Puntje bij paaltje willen ze iemand anders. Men kiest voor eigen inzet. De Zijnen hebben Hem niet aangenomen, de duisternis liever gehad dan het licht. Wat vernederend. Miskent!

Vorige week lazen we bij het avondmaal uit Jesaja 53. Hij is met de overtreders gerekend. Op dubbeltal met die beul. Zelfs onder Barabbas. Veracht als de onwaardigste van de mensen.

Je mag kiezen. Kies dan heden. Wij zijn verblind. Wij kiezen voor onszelf. Dat is wat hier gebeurd. Wij kiezen tegen God en voor onszelf.

Pilatus’ diplomatie heeft gefaald. Hij ging onderhandelen met zijn publiek. Hij wil dan maar allebei vrijlaten (Markus). Ik was mijn handen in onschuld. Een gerechtelijke dwaling van jewelste. Maar God is het ermee eens. De rechter schrijft de onschuldige af. Vanuit de hemel schrijft God Zijn Zoon af. Dit is Zijn wijsheid. Hij brengt Zijn plan ten uitvoer. Als het volk dit niet had geroepen, had Hij geen gratie kunnen verlenen. Dan lagen we nog verloren. God zet hier alles op dat tweetal. Dat mensenkind aan de ene kant. En aan de andere kant de Mensenzoon. Hij is om onze ongerechtigheden vertreden. Hij zal onze ongerechtigheden dragen.

Jezus protesteert niet. Hij zwijgt. Hij draagt de haat en afwijzing, de toorn en de vloek. Wij zijn medeplichtig aan het kwaad. Jezus gaat voor ons de weg. Tot in de hel. Aan de verdoemenis onderworpen. Jezus biedt Gods genadige recht aan. Ik wil dat komen doen. In het boek wordt over Mij geschreven. Ik wil wel ruilen. Luther noemde dit altijd de wonderlijke ruil. De vrolijke ruil, zelfs. Wij hebben geruild. Ik Uw gerechtigheid, U mijn zonden. Barabbas’ vrijlating brengt Jezus aan het kruis. Jezus’ kruis geeft aan Barabbas de vrijheid. De onschuldige wil sterven. Wij noemen dit de plaatsvervanging. Het is het hart van het evangelie. En van de doop. Hij wast ons van al onze zonden. Hij lijft ons in in Zijn gemeenschap. We worden bevrijd. En rechtvaardig voor God gerekend. Niet meer zwart, maar wit en vrij.

Maar dat kan toch niet? Nee. Bij Jezus kan het! Onverdiend en uit genade. Voor Barabbas, Maud, Ruth en Floris kan het. Ik wil met je ruiken. Als jij ontrouw blijft…

Barabbas. Hij hoort soldatenlaarzen in de gang. De angst grijpt hem aan. Zijn laatste uur heeft geslagen? Nee. Hij wordt vrijgelaten. Maar ik was toch veroordeeld? Ja, maar er is geruild. Jezus sterft in jouw plaats. Een kruis op Zijn rug. Barabbas was de eerste mens op aarde die kon zeggen: Jezus is voor mij gekruisigd. Hoor ik daar ook bij? Jezus voor mij gestorven? Je mag dat grote geheim geloven, Jezus voor jouw gestorven. Ik kniel bij Uw kruis. U wilt mijn redder en Verlosser zijn. Je mag dat geheim doorgeven aan je kinderen. Ik hoop dat jullie elke keer aan je kind dachten. Voor Barabbas werd de executiedatum de mooiste dag van zijn leven. Voor de dopelingen is dat vandaag. Ik wil jouw schuld wel nemen, dan krijg je Mijn bevrijding. De Vader en Geest willen je daarin leiden en bewaren. Ik wil wel met je ruilen.

Ik hoop dat je over die vrolijke belofte spreken. Papa, mama, wat betekent dit? Zoals bij het joodse Paasfeest. Wat betekent dit kruis? Maud, Floris, Ruth, wat mooi dat je dat vraagt! Het water verwijst naar het bloed van het Paaslam. Hij gaf zich over om voor jou te sterven. En daarom gaat de straf aan jou voorbij. Jezus heeft het al gedragen. Je mag uitgaan uit de gevangenis en ingaan in de heerlijkheid. Als je dat gelooft en daar dankbaar voor bent, ga je daarnaar leven. Dan wil je Jezus steeds meer volgen. Je zonden nalaten. En in de vrijheid leven. Papa, mama, wat betekent dit? Geloofsoverdracht: dat is vooral thuis. Vertel je kinderen dat ze een Zaligmaker nodig hebben. Vertel ze over Jezus. Leer hen te bidden. Die vrolijke ruil mag nog steeds doorgaan. Dat roepen om Barabbas is verwerpelijk. Maar daarom is die slotzin zo mooi, uit vers 25. Hij laat diegene los om wie wij vragen. Hij wil ons losmaken. Hij deed dat in Jeruzalem en in de Doop. Jezus is overgeleverd om onze wil. Zalig ben je, mensenkind, als je dit evangelie van woord en sacrament gelooft.

Amen.

(Psalm 142 vers 4 ,5, 6; Weerklank)

Hervormde Gemeente Renswoude, Koepelkerk, zondag 2 april 2023, 9.30 uur. Bediening Heilige Doop (drie dopelingen). Schriftlezing Exodus 12:21-27 en Lukas 23:13-25.