De lofzang van Maria kunnen we inzingen en nazingen. God loven in ons lied is Zijn woorden te binnen brengen en uitzingen. Maria zingt een kritische lofzang: machtigen worden van de troon gestoten. God vraagt dat we Hem vrezen. Wie dat doet, mag Zijn zegen verwachten ook voor de geslachten die komen. De lofzang van Maria leert ons omhoog te kijken.Wat een prachtig lied is dat, die lofzang van Maria. Is het wel om over te preken? dacht ik deze week. Voordat je het weet preek je het stuk? Is het een hoeveelheid woorden, maar wil preken ons leren zingen? Dat zou mooi wezen vanmorgen. Als je doorzingt dat je iets voelt weer klinken in je hart.

Maria komt bij Elizabeth. Ze begint te zingen. Het draait om dat ene zinnetje. Gods barmhartigheid is van geslacht tot geslacht over degenen die Hem vrezen. Het staat ook al in Psalm 103. Daar staat het woordje goedertierenheid. Barmhartigheid staat in het Nieuwe Testament. Gaat allebei terug op geseth. Eileisos.

De lofzang is een en al knip en plakwerk uit het Oude Testament. Je hoort dat Maria de bijbel kent. Spontaan zegt ze een aantal bijbelteksten uit. Psalm 103. Ook de lofzang van Hanna, 2 Samuël 2. Heel dat Oude Testament komt bij elkaar. God die Zijn volk gaat verlossen. Maria is in verwachting. God heeft ingezien naar de lage staat van Zijn dienares.

Luther zegt: het gaat er niet om dat God omziet omdat Maria laag is. Nee, het gaat erom dat Hij omziet. God kiest Maria uit. Verarmde adel. Ze zingt. Nou, er staat: ze zegt. Natuurlijk heeft ze gezongen. Zingen is uitzeggen, nazeggen van de woorden van God.

Er zit nog wat in het woordje zeggen. Dat komt vanmiddag misschien wel terug. Je zou er zo overheen lezen. Dat zeggen is een antwoord. Maria die iets zegt tegen Gabriël. Zie de dienares van mijn Heer. Het is een antwoord. Haar nicht Elisabeth zegt dat ze zalig is en dat de dingen die haar voorzegd zijn, volbracht zullen worden. Mijn ziel maakt de HEERE groot!

Maria staat dus in een prachtige traditie. Oude Testament. God die Zijn volk gaat verlossen. Gods barmhartigheid is van geslacht tot geslacht over die Hem vrezen. Eleos, staat er in het Grieks. Het het gewoon Grieks betekent het gewoon medelijden. Het gaat niet over die hulpverlening van Eleos. Zielig dat je zo bent. Wie worstelt met psychische problemen, is niet zielig. In Griekenland keken ze wel zo. Toen het Oude Testament vanuit het Hebreeuws vertaald werd, kwamen ze geseth tegen. Ze gebruikten Eleos. Niet zielig. Maar de betekenis: God die naar je omziet. Mag ik dat zeggen tegen mensen met psychische problemen? Dan ben je niet zielig. Ik mag verkondigen: God die naar je omziet. Het wordt christelijk gedoopt, dat woordje. Kyrie eileoson. Daar hoor je dus geseth in. Barmhartigheid, daar zit dus geseth in. Verbondstrouw: vergeving, genade. Taal van Gods Vaderhart. Omdat Hij de God is van het Verbond. Hij heeft aan Zijn verbond gedacht. Gedenken! Onze HSV heeft: denken. Ik zou liever hebben gedenken. Er zal verlossing komen. Nu is het zover.

Als Maria zingt, kijkt ze als het ware terug. Geslachten van haar ouders en de geslachten ervoor. Ze hebben de Zaligmaker niet gezien. Wel gebeden: o kom, o kom Immanuël. Van geslacht tot geslacht. Ook tot geslacht. Tot. Vooruit. Psalm 103: van eeuwigheid tot eeuwigheid. Wat een God, gemeente. God die genadig is en barmhartig.

Vreze des HEEREN. Niet dat je bang moet zijn voor God. Wel als je naar jezelf kijkt. Als God door me heen kijkt…. We mogen best een beetje meer beven voor God. Een beetje meer zelfkennis kan geen kwaad. Vreze des HEEREN is ontzag hebben voor God. Omdat je Hem lief hebt. Dat je naar Hem toe vlucht. Wie dat doet, vindt een God vol liefde. God is een God vol liefde. Niet je de zonde nadraagt. Hij wil je Zijn genade schenken. Hij heeft Zijn Kind geschonken. Hij wil jouw redder zijn.

Een prachtig lied. Nu moet ik er een lijn bijtrekken. Het is niet alleen maar mooi. Misschien hebben we het in de kerk te mooi gemaakt. Weten we wel goed raad met zo’n lied? Een collega vroeg: heb jij het wel eens over vijanden in de kerk? Hij zat in een van de afgescheiden kerken. De lofzang van Maria, dan loop je er tegenaan. Er hoort dit bij: die hoogmoedig zijn heeft Hij uiteengedreven. Rijken met lege handen teruggestuurd. Dat is me wat!

Wie dat wel snapte, was Dietrich Bonhoeffer. Bonhoeffer heeft een aantal meditaties geschreven. Is in het Brevier terechtgekomen. Het Adventslied van vallende tronen. Je ziet het gebeuren in de wereld. Vannacht, president Assad die vlucht. Of het beter wordt met islamitische groeperingen, is maar de vraag.

God gaat alles omkeren. Het lied van Maria heeft iets van de profeten van Israël. Het viel me op, we waren thuis bij de bijbellezing bij de kleine profeten gekomen. Dat was wat, als je die mensen boorde preken! Als jij een vijand van God bent, keert God jou ook om. Wie hoogmoedig is, wordt door God weggeblazen. Je krijgt te maken met de grote God. Je verliest het altijd. God heeft. Voltooid verleden tijd. God heeft het al gedaan. Maar wat zie je er van? Hij heeft machtigen van de tronen getrokken. Gods vijanden zullen vergaan. Dat is ook Advent. Straks zal heel de wereld vol zijn van de kennis van de HEERE.

Hoe vaak zegt ze wel niet ‘Hij’! Ik las ergens een prachtig zinnetje: dat Maria dat doet is iets van de monotomie van genadige afhankelijkheid. Monotoon, niet saai. Ze moet het helemaal hebben van de genade. We horen datzelfde lief vandaag. Tweede zondag van Advent. Maria zegt het na en Maria zegt het voor. Zeg mij maar na. En dan zeg je het voor.

God die Zijn barmhartigheid bewijst van geslacht tot geslacht over degenen die Hem vrezen. Maria zingt niet alleen voor zichzelf. Ook voor ons. Zodat wij dat lied gaat meezingen. Met onze mond en dan ons hart. Zo werkt God. Inzingen, uitzingen. Nou ja, gemeente, in die wereld van ons van vandaag. Een wereld met vallende tronen.  Een wereld die ons kan beangstigen. Ik las van de week dat onze minister van Defensie zei dat we niet klaar zijn voor een oorlog. Waar gaat het heen? Je kijkt naar je (klein)kinderen. Ik sta niet heel pessimistisch in het leven. Maar wat zul je mee gaan maken, als ik aan het spelen ben met mijn kleinkinderen.

De agressie die er in de wereld is. Rusland, Amerika, ons eigen land. Polarisatie. Hoeveel het schuurt. Haat tussen bevolkingsgroepen. Maria zingt dan dit. Je denkt niet zonder God, hoop ik?! Hoor je dat vanmorgen! Die barmhartigheid van God is van geslacht tot geslacht over degenen die Hem vrezen. Psalm 103 hoor ik er bij. Gelukkig. Van eeuwigheid tot eeuwigheid! Er is een prachtige regel in de nieuwe berijming: geslachten gaan, geslachten komen, wij zijn in Gods ontferming opgenomen.

De lofzang van Maria zegt: kijk eens omhoog. Denk een aan God. God is bezig alles recht te zetten. Hij laat Zijn Koninkrijk komen. Zul je daar dan bij horen? Zul je daarbij horen?

Vreze des HEEREN. Eerbied voor God. Dat moet je leren, jazeker. Dat moeten je kinderen leren. Opa’s en oma’s. Ook als je geen kinderen kreeg, je komt ze in je gebed tegen. Vreze des HEEREN: dat leren ze bij jou op schoot. Als je samen geknield voor een bed ligt. Niet bang zijn voor God. Of wat er in de wereld gebeurt – niet bang zijn als je dicht bij Jezus bent. Die barmhartigheid – niet, ach, wat zielig. Nee. De taal van het Vaderhart. Kom maar bij mij. Ben je gekomen? Hoogmoedigen worden weggeblazen.  Als je voor Hem buigt, ziet Hij op je neer. Wat een Heiland!

Nog een klein stukje van Luther. God hoeft niet omhoog te kijken. Hij is de Allerhoogste. Hij hoeft ook niet om zich heen te kijken. Nee. Hij kijkt naar beneden. Hij ziet naar ons om. Al ben je nog zo laag, zoals Maria. Degenen die klein zijn, die zich min voelen. Daar heeft Hij oog voor. Zo is het vandaag. Allen die groot en hoogmoedig zijn, die hebben voor God te vrezen. Maar die niet zonder Hem kunnen, niet buiten de genade kunnen, Maria nodigde me uit om mee te zingen. Een beroep doen op Gods barmhartigheid. God, het is toch Advent geworden. Ik kom terwijl ik oud ben. Terwijl ik midden in het leven zit. Hoe druk, jong je ook bent. Je mag komen, bij Jezus. Dat is ook Advent. Oefenen om naar de kribbe te komen. Onderweg zingen we met Maria mee. Hij heeft het lang voorzegd. Hij zal Abraham en al wie na hem kwam (mooi hè!), in eeuwigheid gedenken.

Amen.

Hervormde Gemeente Reeuwijk, Ichthuskerk, zondag 8 december 2024, 9.30 uur. Schriftlezing Psalm 103:11-18, Lukas 1:46-55 en 2 Korinthe 6:1-2.