Israël wordt vergeleken met een wijnstok. Het doel van en wijnstok is vruchten dragen. Maar Israël draagt geen vruchten; daarmee roepen ze Gods oordeel (=ballingschap) over zich af. In Zijn oordeel klinkt echter ook Gods ontferming: Hij heeft hun (en ons) behoud op het oog.

‘Mensenkind, wat heeft het hout van de wijnstok vóór op elk ander rankdragend hout dat onder de bomen van het woud is?’

~ Ezechiel 15:2

Gemeente van Jezus Christus, de wijnstok is een edele plant. Bekend is het verhaal van de verspieders. Land gezien. Verslag uitbrengen. Grote tros druiven meegenomen. Teken dat woord van God waar is. Land vloeit over van melk en honing. Is symbool geworden van Israël. God heeft het volk geplant (Psalm 80). Wijnstok gehaald uit Egypte. Geplant in Kanaän. En daar is die wijnstok uitgegroeid. Glorietijd onder David en Salomo.

Fabel van Jotam uit Richteren 19. Bomen willen een koning kiezen. De Olijfboom weigert. Vijgenboom weigert ook. Wijnstok is hoogmoedig. Ja het is een edel struik, die stok. Zo voelt ‘ie zichzelf ook. Verheft zich boven de andere bomen. Is een beeld van Israël.

God gaf Zijn woord en wet aan dit volk. Beloofde Zijn zegen. Dit beeld gebruikt Ezechiel, hij spreekt tot de ballingen. Samen weggevoerd in 597 bij eerste inname. Samaria was al eerder gevallen. Gevaar is dat ze zich zouden aanpassen. De Heere vergeten. Afgoden dienen.

Ezechiel spreekt over de wijnstok opdat het volk de Heere dient. Wat is het doel van de wijnstok? Het gaat om de vruchten. Een appelboom in de tuin, waarom gepoot? Waarom wijngaarden aangelegd? Waarom is de boer druk op zijn akker? Om de vruchten en oogst. Die strekt tot eer van de boer.

De vruchten van de wijnstok maken God en de mensen blij (zegt de fabel van Jotam). God zorgt voor een vruchtbare plaats. Hij bouwt er een toren in. Zorgt voor wijnpersbak. Heg ter bescherming tegen rovers en wilde dieren. Wat kan Hij nog meer doen? (Jesaja 5). Hij zorgt voor Zijn volk. Geroepen, bevrijd, gevormd, God gaf Zijn volk Zijn Woord en beloften.

Zo mag Israël God dienen. Gelukkig leven met Hem. Dat is de roeping van dit volk. Ook roeping van u en mij. Geschapen om God te dienen. Heilig te leven in goede verhouding met Hem en medemens. Ons alles gegeven: bijbel. Die vertelt ons de geschiedenis. Wij weten van de vervulling. Komst van Jezus, onze Redder. God geeft ons nog altijd.

Wat van ons gevraagd wordt: geloof. Metterdaad. Vruchten voortbrengen tot eer van God en tot zegen voor anderen. Heeft Israël dat gedaan? Heeft her land vruchten voortgebracht? Helaas, zegt de Bijbel. Er zijn geen vruchten. Israël beantwoordt niet aan het doel. Dat is zonde. Zonde is doel missen. God heeft het volk geroepen. Alles gegeven. Maar in de woestijn maakten ze een gouden kalf. Als ze in het land aankomen worden ze bang. Vertrouwen is weg. Geschiedenis van Israël is een grote herhaling van ontrouw aan de schepper. Heeft geleid tot ondergaan Noordrijk en inname van Jeruzalem. Weegvoering van de bovenlaag naar Babel. Jeruzalem is berooid en verarmd achter gebleven. Koning mag alleen maar doen wat Babel wil. Wijnstok draagt geen vrucht. Het is een wilde rank geworden (hoofdstuk 2). Nutteloos ter aarde. Zoals die onvruchtbare vijgenboom. En hij staat een ander in de weg. Verwijt van Jezus aan de Farizeeën: jullie sluiten het koninkrijk voor de mensen, staan anderen in de weg om Jezus te belijden als Heer. Zo doen Israëlieten hier.

In Jesaja is nog sprake van rotte vruchten. Hier niet meer. Alleen hout wat nergens meer toe deugt. Verregaande ontrouw. Zijn die vruchten bij ons wel te vinden? Wij tevreden als we geen grove zonden doen. Kijken neer op anderen die wel iets op hun kerfstok hebben. Maar de zonden die niemand ziet? Roddelen? Zijn bij ons de vruchten van de Geest wel aanwezig (Kolossenzen 3, als gebod gelezen). Vergeven wij elkaar? Of keren we elkaar de rug toe? Leven we voor onszelf. Door deze dingen wordt gebod opzij gezet. Zijn eer aangetast. Onze onhebbelijkheden kunnen anderen verhinderen naar de kerk te gaan.

Wij zijn geroepen vruchten te laten zien. Daartoe geschapen. Geduld, ontferming, nederigheid, en bovenal de liefde. Natuurlijk belangrijk om gespaard te worden voor grote zonden. Jezus spreekt ook over andere dingen die nodig zijn: hongerigen voeden, gevangene bezoeken. Elkaar helpen. Vruchten die horen in een leven bij God in liefde tot elkaar. Vruchten die anderen kunnen plukken. Zonder die vruchten zijn wij als wijnstok waardeloos. Vruchten zijn er niet. Het hout blijft alleen over.

Wat is dat voor hout? Wel, krom en knoestig. Je kunt er geen eens een plank van maken. Geen pin van maken. Wat heeft die wijnstok voor op ander hout? Wel, zegt Ezechiel, niets.

Wij zijn des Heeren tempel, dachten de joden. Waanden zich veilig. Wat zijn de gevolgen van een leven zonder God? Hout geschikt voor het oordeel, het vuur. Israël kan denken belangrijk te zijn. Maar dat is het alleen maar als ze vruchten voortbrengt. Als het doet wat Hij vraagt. Niet verschuilen achter mooie en vrome woorden. Maar praktisch leven in geloof. Ootmoedig wandelen met God. Weduwen en wezen bezoeken. Dat is tot eer van God. Zonder dat is de wijnstok waardeloos.

God riep Israël niet omdat het groot en belangrijk was, maar omdat Hij het wilde. Hij had het volk lief. Israël kon zich niet meten met de grootmachten. Noch qua macht of cultuur. Waarde ligt in de band met God. Als die wegvalt, is het uit. Net als met de wijnstok zonder vruchten. Middenstuk sterk aangetast. Eerste val, Samaria. God heeft velen gespaard. Maar er kwam geen bekering. Jeruzalem zal vallen (586 v. Christus). Wijnstok is verdord. Alleen nog maar gebruiken als brandhout.

We kunnen denken: ik hoor bij de kerk, ik ben gedoopt, het zit wel goed. Natuurlijk, het is belangrijk om hier te zijn. Zaak van blijdschap dat we hier zijn. Door God geplant zijn in vruchtbare grond. God geeft alles om vrucht te dragen. Woord, samen komen, bijbel lezen, over spreken met elkaar. Maar wat als dit uiterlijk is?

Vruchteloos leven is niet alleen sprake bij doen wat God geboden heeft. Maar ook nalaten wat Hij wel geboden heeft. Vergevingsgezind, elkaar dienen. Geld en genot zijn belangrijker dan mensenleven in onze tijd. Wij missen Gods bedoeling met ons leven. Zijn beeld te zijn! Verantwoord omgaan met elkaar en met de schepping. Waar dat gemist wordt, geldt Ezechiel 15.

Wij zijn persoonlijk en als kerk als we het verzoenend werk verloochenen, nutteloos geworden. Gedoemd om te verdwijnen. Is dat dan niet wreed? Hoe zouden we dat kunnen denken? Hij gaf Zijn Zoon! Op die zaligheid geen acht slaan. Schuld. Wij wilden bewust anders leven.

Maar is hier alles mee gezegd? Nee, het oordeel is niet het laatste. God wil niet de ondergang, maar het leven. Hij laat Zijn volk niet los. Hierachter zit de liefde van God. Hij blijft trouw aan Zijn verkiezing. Net als de vader van de verloren zoon. Blijft zijn kind trouw. Hij is en blijft zijn vader. Hij wil dat de zoon terugkeert. Kijkt hij elke dag naar uit.

Dat is Evangelie. Dat mogen de ballingen en wij horen. Ezechiel is ernstig. Maar dat is niet het enige. Hij spreekt ook over ontferming en toekomst. God zal als een herder zijn volk leiden. God geeft een herder. Zijn Zoon. De Goede Herder. Voor ons gestorven en opgestaan. Dat is evangelie door het oordeel heen. In Hem is leven en toekomst. God blijft trouw, ook aan ons, beloften bij de doop. Er is terugkeer mogelijk.

Het is nog mogelijk! Daartoe opgeroepen: blijf bij de schepper. Kom tot Hem, die u redding biedt. De antwoorden op de vragen van Ezechiel 15 staan in Johannes 15. Wie in Christus is, en in Hem blijft, de ware Wijnstok, die draagt veel vrucht. En daarom zingen en bidden wij: Laat me in U blijven, groeien, bloeien, o Heiland, die de wijnstok zijt. Amen.

Hervormde gemeente Reeuwijk, Ichthuskerk, zondag 21 oktober 2018, 9:30 uur. Schriftlezing Ezechiel 15 en Johannes 15:1-8. Wetslezing Kolossenzen 3:1-4, 12-17.