De Emmaüsgangers lopen bij de gemeente vandaan naar huis. Ze zijn zo met zichzelf bezig dat ze niet door hebben dat Jezus zich bij hen voegt. Ze zitten vol twijfels en zijn teleurgesteld, ze hadden nog wel zo hun hoop op Christus gesteld. Jezus opent de Schriften voor hen, daardoor gaat het vuur (weer) in hun hart branden. Jezus komt hen genadig tegemoet, Hij verschijnt maar wijst hen ook terecht. Bij de maaltijd herkennen ze Hem als Hij iets geeft. Daar is Jezus aan te herkennen; Hij schenkt genade en vergeving.Ik zou dat wel eens aan u willen vragen vanavond: Wat roept dit gedeelte bij u op? Bij mij: verlangen. Het zal je maar gebeuren dat de Levende opduikt in je leven. Opeens is Hij daar. Zo dichtbij. Zo’n overduidelijk ervaring. Ik kan daar soms diep naar verlangen. Ik mis dat ook vaak, zeg ik er in een adem bij. Ik mis dat vaak: Jezus aanwezigheid. We zingen ervan. Je hoort erover in de kerk. Jezus leeft, zeggen we tegen elkaar! Echt, Hij is bij ons! Maar ja als je niet uitkijkt, kunnen zulke zinnetjes iets bezwerends krijgen. Je overschreeuwt de twijfels en angst van binnen. Want waar is Hij dan? Waarom lijkt Hij zo vaak de grote afwezige te zijn? Is Hij er wel? Met die vragen in ons achterhoofd kijken we naar de geschiedenis.
We horen over Kleopas. En een ander. Ze horen bij de gemeente. Die twee zullen wel overlopen van enthousiasme? Ze hebben net het mooiste woord van hun leven gehoord. Jezus leeft! De macht van dood en zonde is gebroken. Een mens hoeft niet rond te blijven lopen met z’n zonden en fouten.
In hun ziel klinkt een opgewekt Paaslied? Nou, dat valt tegen. Ze hebben dat wel gehoord. Sommigen hebben Hem zelfs al ontmoet. Ze kunnen het niet geloven. De teleurstelling druipt van hun gezicht. Dat doodeenvoudige feit dat ze zich bij de gemeente vandaan begeven, dat zegt al genoeg. Ze houden het voor gezien. Een ervaring rijker, een illusie armer. Nu ontgoocheling en teleurstelling.
Je hoort ze praten, die twee. Geloof jij er wat van? Dat Jezus is opgestaan? Dat de dood voor goed is gebroken? Laten we wel realistisch blijven. Dit? Nee. Een gesprek dat vandaag regelmatig gevoerd wordt. Ook in de kerk. In de kerk kan je op een moment komen dat je denkt: wat doe ik hier nog? Ik kan het niet meer geloven. Je blijft nog wel gaan. Innerlijk raak je er steeds verder van vandaan. Blijf nog even, zou ik zeggen.
Ze praten, praten, praten. Ze praten elkaar de put in. Als er een achterop komende vreemdeling hen inhaalt. Hun blik werd vertroebeld (NBV). Zo vast in je teleurstelling en twijfel en scepsis. Geen oog meer voor signalen van God. Zo vast in je eigen denkpatroon. Dood is dood, over en sluiten? Jezus was een goed mens, maar dat Hij nog leeft. De Bijbel een inspirerend boek, maar dat God er vandaag tot mij door spreekt, nee. Dan draai je rondjes. Je zit vast in je eigen gedachten en werkelijkheid. Er is ook een werkelijkheid van God. Apart is dat toch!
De goede boodschap van Pasen loopt al op de eerste dag vast. Wie zien we opduiken op die weg? Jezus zelf! Nog maar net opgestaan uit de dood. Op zoek naar mensen die het niet kunnen geloven en dreigen af te haken. Jezus zoekt mensen op in hun twijfel en teleurstelling en ontgoocheling. Dat zegt zoveel over wie Jezus is. Hij had kunnen denken, tjonge jonge, wat vallen die leerlingen van Mij tegen … Nee. Zo denkt Hij niet. Hij schrijft ons niet af. Onvermoeibaar zet Hij zich in om ons te winnen.
Hij stelt een vraag. Vertel, wat zit jullie dwars? Waar lopen jullie over te praten? Hoe vaak stellen wij zo’n vraag. Aan je partner, kind, collega. Joh, vertel eens, is er misschien wat. Een vraag die wil doordringen tot het hart. Tot de ziel. Hoe lang is het geleden dat ik die vraag stelde. En hoe lang is het geleden dat ik heb verteld hoe het echt gaat met mij?
Ze vertellen hoe Jezus in hun leven kwam. Hij had hoop gebracht. Dit is Hem, daar waren ze van overtuigd. De Messias. Hij zal het volk bevrijden. Er zou een tijd van rust en vrede aanbreken. Maar er kwam een abrupt einde. Hij is de wereld uitgekruisigd. Hun wereld is ingestort.
Ja er waren vrouwen die zeiden dat Jezus leeft, maar dat is zo bizar, wie gelooft dat nou? Een zinnetje van Kleopas valt op: wij hoopten dat Hij het was. Voelt u het verdriet en de teleurstelling? Misschien herkenbaar. Van die hoop die geknakt is. Ik had zo gehoopt dat het zou lukken op school. Zo gehoopt op een goed bericht uit het ziekenhuis. Zo gehoopt dat mijn kind niet zou losraken van de kerk. Zo gehoopt dat … Vul maar in vanavond. Veel hoop in ons leven is onderweg beschadigd. Of als een nachtkaars uitgegaan.
Jezus laat de twee helemaal uitpraten. Maar dan komt er een moment dat Kleopas aan het einde van zijn verhaal is. Hij ontdekt dat er nog een verhaal is.
Liefdevol en scherp zegt Jezus: o onverstandigen! Jullie kennen je Bijbel toch. Ik moest lijden en sterven. Dat hoort bij geloven, gemeente, dat Jezus ons terechtwijst. Wat ben je traag van begrip. Wat blijf je nou hangen in die oude werkelijkheid. Het is Pasen geworden. Je mag anders kijken naar jezelf. Er is een andere werkelijkheid.
Jezus houdt een soort bijbelstudie. Hij wandelt de Bijbel door. Je vraagt je af, welke gedeelten? Ik denk zelf eigenlijk dat Hij gewoon het hele OT is doorgelopen. Adam en Eva – hoe wij God de rug toekeerden. En dat God de mens niet aan zijn lot overliet. Of Egypte – dat God Zijn volk bevrijdt. De ballingschap. Ook dan laat God het werk van Zijn handen niet los. Steeds weer het refrein: door het oordeel, dood, diepte heen. God gaat door! Er breekt toch steeds weer een nieuwe morgen aan.
Het stond er allemaal al in, komen ze achter. We hebben ons vergist. Juist die dood aan het kruis hoorde helemaal bij het plan van God. Als Jezus tot aan het kruis toe gehoorzaam is geweest, dan kan het toch niet anders dan dat God zorgt voor opstanding. Ze leren Jezus kennen zoals Hij is. Toen Hij dat uitlegde, begon er een vuur te branden. De Bijbel een dor sprookjesboek? Vergeet het maar. God is zo betrokken op je leven. Heerlijk als je erin getrokken wordt.
Die traagheid waar Jezus het over heeft, is ons niet helemaal vreemd toch? God die kwam als een Man. In kwetsbaarheid. Ik wil graag een sterke Jezus. Die Zijn macht toont. Die de duisternis en narigheid wegneemt. En als Hij dat niet doet, raak ik zo snel teleurgesteld. Dan hoeft het voor mij niet meer. Ik dacht dat Hij mijn gemis zou wegnemen. Zo zoeken we Jezus in onze voorspoed, successen. Gods weg gaat juist door de diepte. Dat zegt de Bijbel. Juist daar is Hij waar je Hem het minst verwacht. Dat is het spoor van God: er is geen glorie zonder lijden, geen geloof zonder aanvechting. In de diepte is Hij nabij. Om dat te zien moeten we ogen geopend worden.
De twee mannen komen bijna op hun bestemming. Ze dringen erop aan dat Hij blijft. Blijf bij ons want het is avond. Als Jezus ergens binnen gevraagd wordt, zal Hij niet weigeren. Als ze aan liggen, is Jezus ineens de gastheer. Hij pakt het brood. Zegent het. En deelt. Dan zien ze het. Dan gaan hun ogen open.
Je vraagt je af, wat is dat geweest? De littekens? Of de wijze waarop Hij het brood brak en uitdeelde? Op het moment dat Jezus geeft, herkennen ze Hem. Dat is het kenmerkende van Jezus. Genade, liefde, eeuwig leven.
Dan wordt Hij aan hun gezicht onttrokken. Ze blijven achter met de Bijbel en een stuk brood. Dat is genoeg. Ook voor ons.
Ze weten niet hoe snel ze terug moeten gaan. Brandde ons hart niet onderweg, zeggen ze. Dat wens ik u allemaal toe. Dat je hart mag gaan branden van liefde en blijdschap, door de ontmoeting met de Levende. Omdat Hij je opzoekt en steeds weer op zoekt. Als je dreigt af te haken. Op de weg van het leven. Op zondag, in de preek, een lied, brood en wijn, in stille tijd, een gesprek met een vriend of vriendin of broeder of zuster uit de gemeente. Ineens is Hij daar, zoekt Hij je op. Je ontvangt nieuwe hoop en je kunt er weer even tegenaan. Lof aan Jezus, de Levende, onze Gastheer en onze Reisgenoot.
Amen.
Dankgebed:
Heer, blijf bij ons,
want het is avond en de nacht zal komen.
Blijf bij ons en bij Uw ganse kerk
aan de avond van de dag
aan de avond van het leven
aan de avond van de wereld.
Blijf bij ons
met Uw genade en goedheid
met Uw troost en zegen
met Uw woord en sacrament.
Blijf bij ons
wanneer over ons komt
de nacht van beproeving en van angst
de nacht van twijfel en aanvechting
de nacht van de strenge, bittere dood.
Blijf bij ons
in leven en in sterven
in tijd en eeuwigheid.
Amen.
Hervormde Gemeente Reeuwijk, Ichthuskerk, zondag 16 april 2023, 18.30 uur. Schriftlezing Lukas 24:13-35.