Mozes sterft als hij 120 jaar oud is. Hij is dan nog niet verzwakt, maar het is Gods wil dat hij sterft. Mozes heeft een veelbewogen leven gehad, van 3x 40 jaar. 40 jaar aan het hof bij de Farao, 40 jaar in Midian en 40 jaar als leider van het volk. God vulde zelf de lege plek op – zoals Hij ook in ons leven gekend wil zijn.
Het afscheid van Mozes.
Gemeente des Heeren, afscheid nemen is een stukje sterven. Die woorden klinken u niet onbekend in de oren. Uitdrukking uit het Frans. Ingeburgerd in onze taal. We begrijpen dat. Afscheid nemen is moeilijk en pijnlijk. Dagelijks leven: militairen die worden uitgezonden. Afscheid nemen bij het sterven is nog veel zwaarder. Laatste woorden. Definitief. Laatste groet. Voorgoed. Afscheid nemen is moeilijk.
Vanavond zijn we getuige van het afscheid van Mozes. Heel wat afgehuild. Dertig dagen lang. Verlies van hun leider, volk Israël. Einde was niet heel onverwacht gekomen (Deuteronomium 31 en 32). Opmerkelijk: als je je levenseinde krijgt aangekondigd. Zeer binnenkort. Nou, dat zou ik graag willen op deze manier? Zou alles anders maken? Uur dood te weten. Kan ik me erop voorbereiden. Meeste van ons is dat niet gegeven. Koning Hizkia ook. Voor meeste mensen geldt het anders. Zorg dat je elke dag bereid bent. Zoek de verzoening met God. Neem de toevlucht tot Hem. Weet je geborgen in de trouw van God. Prof. Velema, hield een lezing voor Driestar (mijn kinderen kwamen ermee thuis): Ik raad jullie aan om elke week een keer met God te spreken over je levenseinde. Sluit je ogen niet voor dat je sterfelijk bent. Doe niet alsof je eeuwig leven hebt. Knijp het leven niet uit als een citroen.
Dichter Psalm 89 deed dat. Gedenk hoe zwak ik ben! De dood wenkt ieder uur. Man in China zat in gevangenis. Christen. Als crimineel opgesloten. Komt een bewaker die zegt: bereid je erop voor dat je de langste tijd geleefd hebt. Kogel zal door je hoofd jagen. Confronterend! Hij zei: daar zie ik naar uit. Dan ben ik eeuwig Thuis. Mijn oudste broeder Jezus wacht op mij! Hij heeft me een plaats bereid. Kunnen we dat nazeggen? Ons sterven zal dan geen omkomen zijn maar Thuiskomen. Doorgang naar Vaderhuis.
Mozes gaat sterven. Nog een keer spreekt hij het volk toe. Wees trouw aan God! Niet naar afgoden. Alleen de Heere dienen. Daarna worden de stammen gezegend. Stam voor stam. Ook volk in geheel. De eeuwige God zij u voor een woning! Dan verlaat hij de vlakte. Hij beklimt de berg Nebo. Komt bij de top de Pisga, heuveltop, iets lager.
Hier adembenemend panorama. Hele land krijgt Mozes te zien. Mozes overziet het gebied langs oostelijke Jordaan. Hermon gebergte (Golan). Dan het Bergland aan de overzijde. Tenslotte zuidwesten van de Rode Zee, Jericho, de Palmstad. Ziet de zee. Helder blauw water. Ook de Negev woestijn. Het hele land. Misschien bent u ook in Jordanië geweest. Nebo beklommen? Toen niet gezien wat Mozes heeft gezien. Zee en gebied van Naftali zijn met blote oog niet te aanschouwen. Hier moet sprake zijn van een gidswonder. Hele land mag hij zien!
Hij mag er zelf niet binnen gaan. Dat was een bittere teleurstelling. Hij was ongeduldig geweest. Driftig met staf op rots geslagen. Mag het land niet binnen trekken. Vlak voor de grens moet hij het volk voor laten gaan.
Toch is hij een keer in Kanaän geweest. Berg der verheerlijking. Elia en Mozes. Toen dus wel in beloofde land geweest. Op de berg de Thabor.
Nu niet. Achterblijven om te sterven. 120 jaar. Maximale leeftijd die de mens mag bereiken van Godswege. In oertijd werden mensen ouder. Genesis 5; mensen die honderden jaren oud waren. Adam, Seth, Henoch. Metisalach was oudste: 969 jaar. Hoge leeftijd. God zelf heeft daar een eind aan gemaakt. Genesis 6. Grens bij 120 jaar. Wel nu, die leeftijd heeft Mozes mogen bereiken.
Terugzien op levensweg van Mozes: 3 perioden van 40 jaar. 40 jaar aan hof van Farao. Afgodische cultuur. Daarna 40 jaar in Midian, achter de kudde. Drift en ongeduld moeten afleren. Tenslotte 40 jaar als voorganger van volk Israël. Hele dag waren ze opstandig. Klaagden. 120 jaar. 3x 40 jaar. Lang en veelbewogen leven.
Hij verzwakte? Nee. Geen sprake van. Deuteronomium 34: van aftakeling is geen sprake. Mozes sterft omdat het de wil van God is. Onze tijden zijn in Gods hand. Nu een einde aan leven van Mozes.
Hij wordt daar ook begraven. Beth-Peor. Kennelijk heeft er een heiligdom gestaan aan de afgod Baäl-Peor. Huis van Peor. Is nooit gevonden. Overlevering zwijgt erover. Archeologen hebben niets gevonden.
Begraven door God Zelf! Eigenhandig. Sommige theologen zeggen: ‘men’ begroef hem. Maar daar zijn weinig argumenten voor te vinden. Ik houd het bij de SV. Waardige laatste rustplaats.
Iets aan toevoegen. Fascinerende aantekening in de brief van Judas. Aartsengel Michaël zou getwist hebben met de duivel over het lichaam. We vernemen daar in Deuteronomium niets over. Joods apocrief geschrift: ‘de Hemelvaart van Mozes’. Duivel eiste lichaam op. Na de dood van tweeën een: of door engelen gedragen naar de hemel of door duivelen naar de hel. Rijke man en arme Lazarus. Rijke man sloeg ogen op in de hel. Duivel recht op lichaam van Mozes? Mozes was zondig. Moordenaar. Maar Michael heeft voor Mozes opgenomen.
Of het echt zo gegaan is, weten we niet. Judas laat het bij die ene opmerking. Zeker is dat Mozes door de Heere zelf is begraven. Voor iedereen onvindbaar. Toeval? Voorkomen dat graf een bedevaartsoord zou worden? In deze wereld veel grafmonumenten. Belangrijke leiders, denk aan de piramides. Farao’s: lichamen eerst gebalsemd. Hoe pover steekt de begrafenis van Mozes daarbij af. Zo gaat het eraan toe in het koninkrijk van God. Geen machtige mannen of idolen. Geen domineesverering. Artiestenverering. Op onze hoede zijn! Mensen die mooi kunnen spreken, spelen, zingen. Geleerde of bekeerde mensen … Het zijn en blijven mensen. Geldt voor alle dienstknechten. Mannetjes uit het stof verr zen, zou Calvijn zeggen.
Wie volgt hem op? Opmerkelijk, niet zijn zoon. Geen sprake van dynastie. Geen Mozes-II. Nakomelingen van Mozes? Moet je naar zoeken. Jawel, Richteren 18:30. Is daar sprake van kleinzoon van Mozes? Kwestie van goede handschrift, zijn beide mogelijkheden. Mozes of Manasse (beide vertalingen zijn mogelijk). Deze Jonathan moet je geen voorbeeld aan nemen. Priester van afgod, uit stam van Dan. De Heere heeft niet gewild dat het volk blijvend op Mozes zou steunen. Aandacht afleiden. Onvindbaar graf. Geen opvolger uit de familie.
Waarom? Alle aandacht op God! Hij zelf vult het gat op. De Heere zal zelf voor u voorgaan! De Heere zelf. Sterke arm en uitgestrekte arm.
Jozua is de opvolger. ‘De Heere redt’/’De Heere maakt ruimte’, betekent die naam. Eeuwen later, die ander Jozua. Kind van Bethlehem. Kruis. Jezus. Yeshua. Hij redt uit de macht van de boze. Schenkt vergeving. Hij stierf ook. Werd begraven. In graftuin wordt de plaats nog aangewezen. Andere gidsen wijzen op Grafkerk. We weten het niet precies. Het doet er niet toe. Jezus graf is geen piramide. Christelijk geloof richt zich niet op een mummi, maar op een levende Heere. Meer dan Mozes is Hij! Hij zegt het en maakt het waar: Ik ben de opstanding en het leven.
Troost als mensen wegvallen. Geliefden. Mensen die veel voor de kerk hebben betekend. Bij alle verdriet, afscheid nemen is toch een beetje sterven, mogen we zeggen: Gods werk gaat door. Hij laat Zijn werk niet varen. Hij wil die plek zelf innemen. Het is Pasen geweest. Dood en graf staan in ander licht. Angel is uit de dood. Dood is het einde niet. Natuurlijk is er verdriet en rouw. Maar we treuren niet als degene die geen hoop hebben. Alle graven zullen opengaan. Graf van Mozes. En al die miljoenen.
Komt op een ding aan: Hem kennen, die meer dan Mozes is. Buiten Hem is sterven een rampzaligheid. Daar is de bijbel eerlijk in. Zalig zijn de doden die in de Heere sterven.
We gaan eindigen. We waren getuige van het afscheid van Mozes. Slot verteld over wat Mozes mocht doen. Geweldig, wat hij betekend heeft. Maar we verheerlijken Mozes niet. Wel tot voorbeeld. Hebreeën 11. Geleefd en gestorven in het geloof. Oproep tot volharding. Mozes leefde met God, dat lezen we. Hij kende God van aangezicht tot aangezicht. Met minder kan het niet. Dit is het eeuwige leven, dat ze Mij kennen. Eindig met een bekende vraag. Uit de HC. Wat is uw enige troost in leven en sterven? Uw enige houvast? Dat ik niet van mezelf ben, maar van mijn Zaligmaker. Dat Hij mij uit de heerschappij van de duivel heeft verlost. Zegt u dat na? Dan bent u gelukkig. Voor nu en voor eeuwig. Geloofd zij Jezus Christus, nu en tot in alle eeuwen. Amen.
Hervormde gemeente Reeuwijk, Ichthuskerk, zondag 19 augustus 2018. Schriftlezing: Deuteronomium 34:1-12 (‘laatste gedeelte van de Torah, hier eindigt de cyclus van de lezing uit de Torah, daarna beginnen ze weer bij Genesis 1’) en Judas 1:1-9.