De Heilige Geest heeft door de geschiedenis heen gewerkt, ook in de synode van Dordrecht. De Dordtse Leerregels handelen over de verkiezing. Dat thema kan angst en twijfel oproepen, maar het is kan ook een bergtop zijn met een uitzicht op de eeuwigheid van God. God heeft zondaren lief; Hij zond Zijn enige Zoon naar een doemwaardige wereld, waar zoveel mis is. God zendt deze zeer blijde boodschap aan zondaren. Een boodschap van hoop die zo hard nodig is. God zendt dienaren om dít te verkondigen.

Dordtse Leerregels, Hoofdstuk 1, artikel 1-3 ( Van de goddelijke verkiezing en verwerping )

  1. Aangezien alle mensen in Adam gezondigd hebben, en des vloeks en eeuwigen doods zijn schuldig geworden, zo zou God niemand ongelijk hebben gedaan, indien Hij het ganse menselijke geslacht in de zonde en vervloeking had willen laten en om de zonde verdoemen, volgens deze uitspraken van den apostel: De gehele wereld is voor God verdoemelijk. Zij hebben allen gezondigd, en derven de heerlijkheid Gods. En: De bezoldiging der zonde is de dood.
  2. Maar hierin is de liefde Gods geopenbaard, dat Hij Zijn eniggeboren Zoon in de wereld gezonden heeft, opdat een iegelijk, die in Hem gelooft, niet verderve, maar het eeuwige leven hebbe , 1 Johannes 4:9; Johannes 3:16.
  3. En opdat de mensen tot het geloof worden gebracht, zendt God goedertierenlijk verkondigers van deze zeer blijde boodschap, tot wie Hij wil en wanneer Hij wil; door wier dienst de mensen geroepen worden tot bekering en het geloof in Christus, den Gekruisigde. Want hoe zullen zij in Hem geloven, van Welken zij niet gehoord hebben? En hoe zullen zij horen, zonder die hun predikt? En hoe zullen zij prediken, indien zij niet gezonden worden? Romeinen 10:14, 15.

Gemeente van Christus, ik wil wel zeggen aan het begin van deze serie preken over de Dordtse Leerregels [hierna: DL] dat ik het spannend vind. Nog niet eerder gedaan. Voelt ook nog wel: ik kan nog niet overzien hoe het zal gaan, hoe we het invullen. Laten we ons maar leiden door de Geest. Ook in gebed. Openstaan voor hoe de weg zal gaan. Dat ik er nog niet eerder over preekte, komt omdat de andere belijdenisgeschriften eerder in aanmerking komen voor leerdiensten. Ik stond nog nooit eerder 6 jaar in een gemeente, dan kwam het er niet van. En ik preekte er niet eerder over, ook vanwege aarzeling. Zou me niet verbazen als er mensen zijn die die aarzeling herkennen. Daarom bij de eerste preek maar eerst op die aarzeling in.

Die aarzeling kan er überhaupt zijn in die vraag van: kan dat wel, in kerkdiensten een belijdenisgeschrift bepreken? Moet de kerkdienst niet gaan over de bijbel zelf? Nou, laat helder zijn en blijven: een belijdenisgeschrift is niet de bijbel zelf. Moet op zijn tijd duidelijk worden gezegd. Soms wordt (voor het gevoel of daadwerkelijk) een belijdenisgeschrift boven de bijbel geplaatst. Ik denk dat dat in onze gemeente niet het geval is. Eerder: buiten beeld dreigen te raken. En zeker dit derde belijdenisgeschrift. Het is de bijbel zelf niet. Wel doordenking en teksten. Staan telkens Bijbelteksten. Zie dus ook niet een te groot verschil tussen belijdenisgeschriften en de bijbel. De opstellers verlangden de inhoud samen te vatten en in de belijdenisgeschriften helder te verwoorden wat de Bijbel zegt. Laten wij ons daardoor helpen! Toetsen ook. Thema’s, die zo verwoord zijn, of dat in de bijbel staat.

Daarbij, als het om een belijdenisgeschrift gaat, heeft de Heere Jezus niet gezegd dat er meer te leren valt dan Hij gezegd heeft. En de Geest wil het leren. Heeft de Geest dat niet gedaan in de geschiedenis van de kerk? Zeker in de tijd van de reformatie! Dankbaar gebruik van maken! Geschiedenis van de kerk. Ligt ook een punt van gesprek met evangelische christenen. Echt alleen maar terug naar de bijbel? belijdenisgeschrift geen plek geven? Wel veel aandacht voor werk van de Geest. Dan vraag ik: heeft dan de Geest in de geschiedenis van de kerk/christendom ook niet bijzondere inzichten gegeven? Mogen en moeten we daar niet van leren? Aan de kant leggen is negeren van de Geest. Zo ontvang ik dit geschrift uit Gods hand.

Ja, maar… U, jij, ik (ik herken die vragen). Het gaat in dit belijdenisgeschrift toch maar vooral over een thema. Die verkiezing. Uitverkiezing. Onze protestantse kerk heeft in haar kerkorde dat weergegeven door te spreken over de reformatorische belijdenisgeschriften (Heidelbergse Catechismus, Catechismus van Genève, NGB mét de DL). Niet: én de DL, maar mét de DL. Toch een andere plek voor de DL. Is omdat ze onderdeel van de geloofsleer uitwerken. Vooral de verkiezing. Daarover ook in Nederlands Geloofsbelijdenis artikel 16. Nader uitgewerkt, uitgelegd in de DL. Ja, het gaat dus vooral om een thema. En u voelt het al aankomen, en toch een ’toch’. Als je goed leest, zie je dat er meer aan de orde komt en meer in het geding is.

Zoals dit, hoe komt het goed tussen God en ons? Hoe worden we rechtvaardig voor God? Werken we samen? Wij 10% en God 90%? Ik geef het antwoord nog niet, dat komt aan de orde. Hoe zit het met geloven? Is dat werk van onze kant? Moeten en mogen en kunnen wij immers ook wat? En een andere vraag, die aan de orde komt, voor hoeveel mensen is Jezus gestorven? Voor alle mensen ooit en wereldwijd? En hoe zit dat met de mensen die niet geloven? En hoe zit het met de volharding? Kun je er zeker van zijn dat als je eenmaal gelooft, je gelovige blijft. Of afvallen, verliezen? Waarin ligt de vastheid? In jouw geloven? Of in God, die geloof gaf? Hoort u, jij, er komt meer aan de orde. Er is meer in het geding dan verkiezing alleen.

Maar ja, dan toch, het gaat over die uitverkiezing. Wat een moeilijk en lastig thema is dat gebleken. Voor sommigen, best veel, een heel thema in het leven – en nog. Vaak voor mensen die uit kerken gekomen zijn, waar het vaak over de verkiezing ging. Noodlotgedachte? Je moet maar afwachten of je verkoren bent… De kans is klein?! Erg klein. Kan benauwen! Benauwdheid. Zoveel onzekerheid, angst om verloren te gaan. Werkelijk, er zit veel leed rond dit thema. Daarom maar bij wegblijven, niet oprakelen?

Maar, opnieuw, toch, deze DL zijn een belijdenisgeschrift van de kerk. Meer nog: de bijbel spreekt over verkiezing. Ik zou zo de teksten en thema’s kunnen noemen, doe ik nu niet, komt de komende tijd. Ja, er zijn vragen en moeiten (waar ik het net over had), die legitiem zijn. En er is dit: uitverkiezing kan een akelig diep dal zijn, benauwde kloof (daar keken we net even in), maar ook christen die spreken als een bergtop, een houvast, een rots, met meteen een geweldig uitzicht. Ik denk aan degenen die in Frankrijk waren, die zo’n berg hebben bezocht. Wat kun je ver kijken! Je kijkt zo in Gods eeuwigheid. Van eeuwigheid verkoren, liefgehad. Alle houvast, de rots, in God! Is dat niet geweldig?! Zou het niet heerlijk zijn, die bergtop die het is en kan zijn, te gaan kennen of weer te gaan zien. Daarom beginnen we er toch aan. Mijn gebed is dat onze leerdiensten daartoe mogen leiden.

Nog een mits, maar. Is dit belijdenisgeschrift niet een typisch Nederlands belijdenis? Gereformeerd, reformatorisch? Gaat het niet vooral om een Nederlandse aangelegenheid? Kan het er wel over gaan in een kerkdienst? Ja, ze dragen de naam van Dordrecht. Nederlandse stad. En ja, ze zijn vastgesteld op een nationale synode. Nationale, landelijke synode. Dat zegt toch al wel iets! Ze zijn, zegt dat woord landelijke synode, opgesteld/vastgesteld niet door een theoloog of wetenschapper, maar vastgesteld in een kerkvergadering. Een landelijke kerkvergadering. Handelingen 15: vergadering van christenen samen. Die vergadering doet denken aan een bijeenkomst; maar heeft over maanden plaatsgevonden, van 19 november 1618 tot 9 mei 1619, in 154 bijeenkomsten. Juist komend seizoen gedenken we dat dit dus 400 jaar geleden gebeurde. En het was wel een nationale synode, maar er waren ook gereformeerden uit andere landen. Nee, die kwamen niet aanvliegen, zoals nu. Er waren vertegenwoordigers uit Engeland, Zwitserland, Frankrijk, Duitsland. Had een internationaal karakter. Gereformeerden in Frankrijk hebben het overgenomen. Alleen Dordt en Holland is het niet. Ik zou nog best wel meer willen vertellen (wie er waren, hoe het in zijn werk ging), doe ik vanavond niet. Misschien samen een keer naar een tentoonstelling of erover lezen.

Dan de paragrafen van vanavond. Wat valt op? Aanhalen Bijbelteksten? Dit valt veel mensen op (in die eerste paragrafen): het begint niet over verkiezing. Niet over Gods handelen en beslissen voor alle tijden, voor de schepping. Heel wat mensen zeggen: fijn dat het daar niet mee begint. Verkiezing is niet het een en het al. Niet blijkbaar uitgangspunt. Ik denk dat velen niet direct pakken hoe veelzeggend dit is. Is echt iets waar dieper over nagedacht zou kunnen worden. Christenen en kerken kunnen hiervan leren. Niet de verkiezing voorop! Mooi, kun je denken.

Maar, waar het wel mee begint, is akelig. Wij, wereld. Wij tellen mee. Van belang. Maar als je leest waar wij staan, dan moet je zeggen: wij liggen. Omgevallen. Van voetstuk gevallen. Werkelijk. Heel diep gevallen. Aangezien alle mensen en dan staat er: gezondigd hebben. En dan gaat het maar door. Vloek verdiend hebben. Eeuwige dood. In die paar woorden maar wordt ontzettend veel gezegd. Teksten klinken. Wereld is veroordelingswaard. Mensen missen God. Bijbel zegt dit. We lazen het in Romeinen 3. Ik kan vragen: ben jij het ermee eens? U? Zie je dat dit van anderen wordt gezegd? Van mij? En van jou? Van u? Ja, maar ik ben toch Adam niet?! Dat klopt. Maar zeg het maar niet te hard. Zou je beter hebben gedaan dan Adam en Eva in het paradijs? Adam betekent ook: mens. Veelzeggend. Jij bent een mens als Adam. Klinkt in zijn naam mee. En al zou je kunnen denken, ik had niet als Eva naar slang geluisterd. Maar als Adam gezegd: toch doen we het niet? Wie ben jij tegenover God? Tegenover de medemensen? Ten opzichte van die schepping van God? U en jij weten toch wel dat in de gevangenissen mensen zitten als u en ik. Jos Brech, over wie het nu zoveel gaat, oogt toch gewoon als een gewoon mens? Wat blijkt hij op zijn geweten te hebben… Zolang verzwegen. Misschien verzwijg jij al heel lang dingen. Waar zijn wij toe in staat? Kerkmensen/christenen, waar zijn wij toe in staat? Bill Hybels (Willow Creek, Amerika): tweemens, zondaar en kind van God, mensen strafbare feiten aangedaan. Mensen die in RK dienen: kinderen misdaden aangedaan. Wil jij dan geloven, wat ik van iemand las: ik geloof in de mens?! Ja geloof je dat de mens goed is? Ik ben goed?! Vandaag de dag vinden mensen het fijn als mensen open zijn over eigen dingen. Ronde maken in de kerk. Eigen falen, zuchten, steunen, zondigen, verleidingen. Zou je het willen? Dat iedereen daar eens open over zou zijn. Zwarte bladzijden in het leven. Ik denk dat we schrikken en snel zat zijn. Vreselijk toch! Alle mensen in Adam gezondigd. God mag heel die wereld weg doen. Verdoemen. De dood injagen. Ik vind het een wonder dat God het nog niet deed. Al heeft God wel gestraft.

Maar ook meer gedaan. God heeft Adam, alle Adams, liefgehad. Makkelijk gezegd. Ja, maar aan het licht gekomen. Geopenbaard. Gebleken! Zoon in de wereld gezonden. Ik moet altijd denken, dat ik een dominee hoorde vragen: hoeveel kinderen had God eigenlijk? Kon Hij het missen? Vreemd gevraagd. Al heb je 17 kinderen (Wat ik laatst hoorde), dan kun je er nog niet een missen. God had 1 kind. Heeft die in de wereld gezonden. Wist God wel waar Hij heen stuurde? In die ondankbare wereld! Kindermisbruik, mensenhandel, moord, doodslag. In die wereld! Dat moest wel verkeerd aflopen. God wist het. Hij stuurde Hem bewust de wereld, de dood, de verdoemenis in. Zelfs nog in liefde voor al de zondaren. Opdat die niet verloren gaan, maar het eeuwige leven hebben.

Wat beginnen die DL geweldig! Evangelisch! Met het evangelie. Er is hoop voor mensen die zichzelf tegenvallen. Die zichzelf afschrijven, wegsnijden en noem maar op. Ik verdien het niet. Mensen die denken: het is mislukt. Eigen schuld. Er is hoop voor hoogmoedige mensen die denken: met mij is het zo erg niet en die neerkijken op anderen. Zo hoogmoedig als wat! En blind voor eigen falen en zonden. Er is hoop! Die bergtop, die vooruit doet kijken naar eeuwig leven (opdat ze niet verloren gaan), dat is blijkbaar de weg! Hij, Jezus Christus, is een middel tot behoud. Door geloof. Geloof en Jezus horen bij elkaar. Altijd.

We moeten het er nog over hebben, gaat ook gebeuren, van wie nou dat geloof komt. Of anders gezegd, hoe we eraan komen, aan dat geloof. En wat de waarde is van het geloof. Of wij dat moeten opbrengen. Even alvast dit erover: je zult maar denken dat het geloof van jou moet komen… Dat jij dat waar moet maken. Dat je dat levenslang moet en in alle omstandigheden. Uitleggers noemen bij deze paragrafen/artikelen, dit het eerste wonder. God had de gevallen, doemwaardige wereld lief. Liet die liefde ontzettend sterk blijken! Schuld betalen en wegdragen. Zodat mensen niet hoeven te sterven, maar eeuwig mogen leven. Hoor je het? Niet alleen maar horen, maar doe er ook iets mee. Geloof in Jezus en je zult niet verloren laten gaan.

Mensen horen dit als het eerste wonder. Er is een tweede wonder. Die horen we in artikel 3. En opdat de mensen tot het geloof worden gebracht, zendt God verkondigers van Zijn zeer goede boodschap, tot wie Hij wil en wanneer Hij wil. Opnieuw klinken Bijbelteksten (Romeinen 10). Het tweede wonder licht op. God brengt die boodschap, die hier genoemd wordt de ‘zeer blijde boodschap’. Evangelie betekent: blijde boodschap. Hier: zeer blijde boodschap. God brengt die boodschap bij mensen thuis, aan het hart. Niet alleen in Palestina, in Jezus lijden en leven, maar ook steeds maar naar mensen. Wereldwijd doet Hij dat, de eeuwen door. Heel dicht bij mensen aan het hart opdat mensen tot geloof komen. Wat een beweging tot mensen, zondaren. Eerst zond God Zijn Zoon, vervolgens zendt God mensen. Mensen, die als Adam waren, die worden wonderlijk bereid gevonden om naar medemensen te gaan met deze boodschap. Mensen die geen haar beter zijn dan naar wie ze zich gezonden worden. Ze laten zich zenden. Niet hun eigen show en programma. Die verleiding kan er zijn. Niet mensen religieus bezighouden. Maar blijde boodschap. Die boodschap heeft toekomst en zin!

Wat een inzet van God. Wat een beweging richting mensen. Door die dienst van die mensen worden mensen geroepen tot bekering, inkeer, levensvernieuwing. Ik vind het jammer als bekering alleen maar als negatief begrip wordt gezien (ik denk dat de duivel daar achter zit). Je moet bekeerd worden?! Is anders! Je kunt nieuw worden. Veranderd. Tot eeuwig leven. Geloof in Christus.

Nogmaals, wat een inzet van God. En wat een beweging naar mensen toe. Moet je eens nadenken, over je eigen leven. Doe dat van de week maar eens. Wat heeft God niet al gedaan om die boodschap naar jou en mij te brengen. Vanavond in de kerk, meeluisteren/kijken. Zo ook mee bezig. Boodschap bij jou brengen. Heb je het in de gaten? Wat heerlijk dat God deze boodschap bij jou brengt! Het zou toch wat zijn als je die niet zou horen… Deze vraag dan ook vanavond: hoor je het? Wat doe je er mee? Keerde je je om? Geloof je in Christus? En als je dan vragen hebt over hoe doe ik dat, bekeren en geloven, daar leren we verder over in de DL. Vanavond dit: neem dit werk van God alsjeblieft serieus! Werk van Hem richting u en jou. Zond Zijn Zoon, Zijn enige. Zoveel moeite deed en doet om het jou te laten horen, zou je dan – als je daarom vraagt – het dan niet geven?

Ik moet nog denken aan al die mensen die God gezonden heeft tot medemensen. Predikanten, zendelingen, evangelisten. Hoeveel heeft dat mensen niet gekost! Al eeuwen geleden gingen ze naar China. Verhalen! Mensen bij omgekomen. Dominee Van Loosdrecht, GZB, 1917, werd vermoord. En toch ging het door. God zendt en zond mensen! En Hij heeft ook mij gezonden. Ik hoor hier meteen mijn opdracht. Die wordt hierdoor weer scherp. Verkondiger van die zeer goede boodschap. Mensen roepen tot bekering en geloof in Christus. Ik neem dat maar zelf mee, ik bid dat ik zo dienen mag. Alhoewel het ook de vraag kan zijn naar de gemeente: zien we dit als dé taak van de predikant? Of verwachten we meer of andere dingen?

Ik eindig graag met het feit dat God blijkbaar mensen hiertoe zendt. Heb jij er wel eens over nagedacht? Jou hiertoe zendt? Ook in de 21e eeuw zijn gezondenen nodig. Misschien roept God jou hiervoor. Daadwerkelijk, vanavond. Zendt Hij jou, in Zijn goedertierenheid. Ik heb het vaker gezegd, goedertierenheid is een woord in twee woorden: liefde en trouw. Ineen. Spellen! God heeft de zondaren lief en Hij is de Adams trouw. Hij is Zijn schepping trouw. Glorie aan God, Vader, Zoon en Heilige Geest. Amen.

Hervormde gemeente Reeuwijk, Ichthuskerk, zondag 26 augustus 2018, 18:30 uur. Schriftlezing Romeinen 3: 9-25 en Romeinen 10: 10-17. Leerdienst n.a.v. Dordtse Leerregels, Hoofdstuk 1, artikel/paragraaf 1 t/m 3 (‘daar hebben we wel genoeg aan vanavond’).